Γιατί (και αν) πέφτουν έξω οι δημοσκοπήσεις;

Συ­νή­θως μά­λι­στα η επα­νερ­χό­με­νη ανά τακτά δια­στή­μα­τα συ­ζή­τη­ση είτε συ­γκρί­νει ανό­μοια πράγ­μα­τα και ανα­με­τρή­σεις (δη­μο­ψή­φι­σμα γε­νι­κού εκλο­γι­κού εν­δια­φέ­ρο­ντος – εσω­κομ­μα­τι­κή εκλο­γή σχε­τι­κά πε­ριο­ρι­σμέ­νου ακρο­α­τη­ρί­ου) είτε πα­ρα­βλέ­πει την αντί­στοι­χη «επι­τυ­χία» των ερευ­νών γνώ­μης να κα­τα­τά­ξει σε γε­νι­κές γραμ­μές ορθά τους διά­φο­ρους διεκ­δι­κη­τές (πχ σε εθνι­κές, προ­ε­δρι­κές ή κοι­νο­βου­λευ­τι­κές εκλο­γές). Το θέμα είναι δε­δο­μέ­νο ότι θα απα­σχο­λή­σει το επό­με­νο διά­στη­μα το σύ­νο­λο του ευ­ρω­παϊ­κού, πο­λι­τι­κού και γε­ω­γρα­φι­κού χώρου, καθώς η Ευ­ρώ­πη μπαί­νει σε μια σειρά, κρί­σι­μων ανα­με­τρή­σε­ων δια­φο­ρε­τι­κής όμως κλί­μα­κας, δυ­να­μι­κής και κα­νό­νων διε­ξα­γω­γής και εξα­γω­γής απο­τε­λε­σμά­των (αλλού δη­μο­ψή­φι­σμα πχ Ιτα­λία, αλλού κοι­νο­βου­λευ­τι­κές εκλο­γές, πχ Ολ­λαν­δία και Γερ­μα­νία, αλλού προ­ε­δρι­κές εκλο­γές δύο γύρων, πχ Γαλ­λία).

Ας ξε­κι­νή­σου­με από τα φρέ­σκα, όσο και ανό­μοια με­τα­ξύ τους, κου­λού­ρια. Έπε­σαν, όντως, έξω οι δη­μο­σκο­πή­σεις στις τρεις προ­α­να­φερ­θεί­σες πε­ρι­πτώ­σεις (βρε­τα­νι­κό δη­μο­ψή­φι­σμα, αμε­ρι­κα­νι­κές εκλο­γές, εκλο­γές γαλ­λι­κής Δε­ξιάς); Η απά­ντη­ση στις ίδιες γε­νι­κές γραμ­μές είναι αρ­νη­τι­κή – οι δη­μο­σκο­πή­σεις δεν έπε­σαν έξω, του­λά­χι­στον όχι όλες ή μάλ­λον οι πε­ρισ­σό­τε­ρες. Στις αμε­ρι­κα­νι­κές εκλο­γές, η Κλί­ντον όντως επι­κρά­τη­σε στη λαϊκή ψήφο, όπως οι πα­να­με­ρι­κα­νι­κές δη­μο­σκο­πή­σεις έδει­χναν, η οποία ψήφος όμως δεν ήταν αντί­στοι­χα κα­τα­νε­μη­μέ­νη κυ­ριαρ­χι­κά για αυτήν στις κρί­σι­μες πο­λι­τεί­ες, προ­κει­μέ­νου να απο­κτή­σει και την πλειο­ψη­φία των εκλε­κτό­ρων (αυτό το απο­λί­θω­μα έμ­με­σης εκλο­γής και πλειο­ψη­φι­κής αρ­πα­γής κάθε πο­λι­τεί­ας έστω και για μία ψήφο, που για δεύ­τε­ρη φορά σε 16 χρό­νια στε­ρεί στους Δη­μο­κρα­τι­κούς την προ­ε­δρία – είχε προη­γη­θεί ο Γκορ το 2000). Στο βρε­τα­νι­κό δη­μο­ψή­φι­σμα, το Brexit προη­γού­ταν σε αρ­κε­τές, αν όχι τις πε­ρισ­σό­τε­ρες δη­μο­σκο­πή­σεις, έστω ορια­κά, έως τη δο­λο­φο­νία της Τζο Κοξ και το «φρε­νά­ρι­σμα» αυτής της τάσης μπρο­στά στο απο­τρό­παιο έγκλη­μα, κάτι που τρο­φο­δό­τη­σε πρό­σκαι­ρα απα­ντή­σεις είτε «ΔΞ/ΔΑ» είτε «ανα­πο­φα­σι­στι­κό­τη­τας».

Στη Γαλ­λία, η κούρ­σα Φι­γιόν είχε σταθ­μι­στεί τις τε­λευ­ταί­ες ημέ­ρες, ακρι­βώς επει­δή συ­νέ­τρε­χαν και πρω­το­φα­νέ­ρω­τα πράγ­μα­τα για το φάσμα πο­λι­τών που εκ­φρά­ζε­ται (σή­με­ρα) από τη γαλ­λι­κή Δεξιά. Κα­ταρ­χάς πρώτη φορά κα­λού­νταν οι γάλ­λοι δε­ξιοί να εκ­φρα­στούν δη­μο­ψη­φι­σμα­τι­κά υπέρ μιας υπο­ψη­φιό­τη­τας προ­έ­δρου τους (με οποια­δή­πο­τε κί­νη­τρα ή ελα­τή­ρια κι­νή­θη­κε ατο­μι­κά ο κάθε ψη­φο­φό­ρος στην επι­λο­γή του, πάνω από την κάλπη) – και αυτό όπως έχει δεί­ξει και η ελ­λη­νι­κή εμπει­ρία της ανα­μέ­τρη­σης Σα­μα­ρά – Μπα­κο­γιάν­νη το 2009, μπο­ρεί να δώσει όχι και τόσο απρό­βλε­πτες εκ­πλή­ξεις.

Δεύ­τε­ρον, Σαρ­κο­ζί και Ζιπέ κου­βα­λούν πολ­λές, πο­λι­τι­κές αμαρ­τί­ες που τους έχουν βάλει κατά και­ρούς στο στό­χα­στρο της δη­μό­σιας κρι­τι­κής και της προ­σω­πι­κής απο­λο­γί­ας, κάτι που οδή­γη­σε και σε έναν άτυπο «αλ­λη­λο­σπα­ραγ­μό» τους, με απο­τέ­λε­σμα ο Φι­γιόν να πλα­σα­ρι­στεί ως ο συ­γκρι­τι­κά λι­γό­τε­ρο φθαρ­μέ­νος και διε­φθαρ­μέ­νος – και όπως δεί­χνει μια πα­γκό­σμια τάση με­τα­τό­πι­σης της δη­μό­σιας συ­ζή­τη­σης σε θέ­μα­τα «ηθι­κής» και «δια­φθο­ράς» και «σπί­λω­σης», όποιος φαί­νε­ται (…φαί­νε­ται, όχι απα­ραί­τη­τα ότι είναι) Ηρα­κλής της ηθι­κής, απο­κτά προ­βά­δι­σμα. Και τρί­τον και ίσως ου­σια­στι­κό­τε­ρο, ο Φι­γιόν όχι μόνο δεν κρύ­φτη­κε στο ακρο­α­τή­ριο που θε­ώ­ρη­σε ότι θα απο­τε­λού­σε την κρί­σι­μη μάζα ψη­φο­φό­ρων, οι οποί­οι θα έκρι­ναν την (πρώτη) ανα­μέ­τρη­ση, αλλά πλειο­δό­τη­σε από θέση «ήρε­μης δύ­να­μης»: Έταξε ένα σκλη­ρό, νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο οι­κο­νο­μι­κό πρό­γραμ­μα, «χρυσό αε­ρό­στα­το» για τα αστι­κά, ανώ­τε­ρα και με­σαία στρώ­μα­τα και σκέτο εφιάλ­τη για την ερ­γα­τι­κή τάξη, χωρίς μά­λι­στα τις «γκρί­ζες ζώνες» μιας πι­θα­νής, κα­πι­τα­λι­στι­κής «εθνι­κής ανα­δί­πλω­σης», όπως αυτή προ­πα­γαν­δί­ζε­ται με δια­κυ­μάν­σεις από την άκρα Δεξιά της Λεπέν. Πα­ράλ­λη­λα, χάι­δε­ψε την πα­τρο­πα­ρά­δο­τη, συ­ντη­ρη­τι­κή και ως προς το θρή­σκευ­μα πιστή κα­θο­λι­κή βάση των πα­λαιών, γκω­λι­κών ( πχ. με την άρση της τε­κνο­θε­σί­ας από ομό­φυ­λα ζευ­γά­ρια).

Ο ανα­γνώ­στης θα μπο­ρού­σε να πει, επι­κα­λού­με­νος και την ελ­λη­νι­κή εμπει­ρία των τε­λευ­ταί­ων ετών, ότι, με τα πα­ρα­πά­νω, αθω­ώ­νο­νται οι εται­ρεί­ες δη­μο­σκο­πή­σε­ων και τα πο­ρί­σμα­τα τους και κάνω τον συ­νή­γο­ρο του δια­βό­λου – κάθε άλλο. Αυτό που επι­ση­μαί­νε­ται είναι ότι ζούμε σε επο­χές ορια­κών και πο­λω­τι­κών κα­τα­στά­σε­ων, και στην κα­τα­γρα­φή των λε­γό­με­νων τά­σε­ων της κοι­νής γνώ­μης. Πα­ράλ­λη­λα έχουν κα­τα­στεί νέος κα­νό­νας του πο­λι­τι­κού και κοι­νω­νι­κού πε­δί­ου, στον οποί­ον όμως αδυ­να­τούν να βρουν απα­ντή­σεις και με­θό­δους απο­τί­μη­σης και οι κα­λύ­τε­ρες εται­ρεί­ες δη­μο­σκο­πή­σε­ων η αποχή, η απο­ευ­θυ­γράμ­μι­ση και η απο­στοί­χι­ση των ψη­φο­φό­ρων από κόμ­μα­τα και σχη­μα­τι­σμούς που έδι­ναν τον πο­λι­τι­κό τόνο έως προ­χθές – και αυτό αφορά κατά κα­νό­να τα κόμ­μα­τα της πάλαι ποτέ Σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας και της Αρι­στε­ράς, όσο αυτά σέρ­νο­νται πίσω από οι­κο­νο­μι­κές και κοι­νω­νι­κές ατζέ­ντες «ανα­πτυ­ξιο­λο­γί­ας», φα­νε­ρής ή κε­κα­λυμ­μέ­νης πε­ρι­στο­λής ατο­μι­κών, πο­λι­τι­κών και ερ­γα­τι­κών δι­καιω­μά­των, σύγ­χυ­σης, αμη­χα­νί­ας (αν όχι ανοι­κτής εχθρό­τη­τας και προ­γραμ­μα­τι­κού «δεν βα­ριέ­σαι») και στρου­θο­κα­μη­λι­σμού μπρο­στά στις προ­κλή­σεις της κλι­μα­τι­κής αλ­λα­γής και της μα­ζι­κής, βί­αι­ης εξό­δου αν­θρώ­πων από τις εστί­ες τους, λόγω φτώ­χειας, πο­λέ­μων και πάσης φύ­σε­ως διώ­ξε­ων και κα­τα­τρεγ­μών.

Η κο­λοσ­σιαία ευ­θύ­νη των εται­ρειών δη­μο­σκο­πή­σε­ων έγκει­ται ακρι­βώς στο ση­μείο που δρουν (όπου δρουν έτσι και συ­νή­θως χωρίς σαφές πλαί­σιο δε­ο­ντο­λο­γί­ας, κα­νό­νων και εξω­τε­ρι­κών μη­χα­νι­σμών ελέγ­χου) προ­κα­τα­βο­λι­κά πρώτα σαν εται­ρεί­ες με γνώ­μο­να την κερ­δο­φο­ρία τους και κα­τό­πιν σαν ορ­γα­νι­σμοί με με­ρί­διο τόσο στη δια­μόρ­φω­ση των ίδιων τά­σε­ων που δήθεν απλώς κα­τα­γρά­φουν όσο και στη συ­νύ­παρ­ξη κατά κα­νό­να με δύο άλ­λους πυ­λώ­νες της δη­μό­σιας, πο­λι­τι­κής σφαί­ρας, τα κόμ­μα­τα και τα ΜΜΕ – και όταν οι δύο κο­ρυ­φές αυτού του «τρι­γώ­νου» πέ­φτουν σε ναδίρ ανα­ξιο­πι­στί­ας, λίγο δύ­σκο­λο να την γλι­τώ­σει η τρίτη.

Η κερ­δο­φο­ρία δεν εδρά­ζε­ται μόνο στο αν οι εν λόγω εται­ρεί­ες δρα­στη­ριο­ποιού­νται και ως εντο­λο­δό­χοι κομ­μά­των, άλλων επι­χει­ρή­σε­ων, ΜΜΕ, δια­φη­μι­στι­κών πρα­κτό­ρων κτλ προ­κει­μέ­νου να βο­λι­δο­σκο­πή­σουν τά­σεις γε­νι­κών ή ει­δι­κών κοι­νών, με το αζη­μί­ω­το και χωρίς απα­ραί­τη­τα αμι­γώς, πο­λι­τι­κό πρό­ση­μο. Στοι­χειο­θε­τεί­ται και από την ανα­δί­πλω­ση τους σε «φθη­νό­τε­ρες» λύ­σεις και με­θό­δους δη­μο­σκό­πη­σης (τη­λε­φω­νι­κές, μέσω δια­δι­κτύ­ου, σε συ­γκε­κρι­μέ­να «κοινά»), κα­τά­στα­ση που οδη­γεί ενί­ο­τε σε αλ­λο­πρό­σαλ­λα ή τρα­γε­λα­φι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα – σκε­φθεί­τε μόνο πόσες φορές έχετε βρε­θεί, τα τε­λευ­ταία χρό­νια, μπρο­στά σε δη­μο­σκό­πη­ση, στην ταυ­τό­τη­τα της οποί­ας πε­ρι­γρά­φε­ται ότι η ακο­λου­θη­τέα μέ­θο­δος κα­τα­γρα­φής ήταν η προ­σω­πι­κή συ­νέ­ντευ­ξη και το ερω­τη­μα­το­λό­γιο, η κατά γε­νι­κή ομο­λο­γία πιο αξιό­πι­στη και ου­σια­στι­κά ανα­ντι­κα­τά­στα­τη μέ­θο­δος. Ελά­χι­στες, ίσως και καμία ακρι­βώς επει­δή αυτή η δια­δι­κα­σία κο­στί­ζει (σε χρόνο και σε χρήμα, λόγω των εμπλε­κο­μέ­νων πα­ρα­μέ­τρων, πχ αριθ­μό συ­νερ­γεί­ων κα­τα­γρα­φής, μέλη των δια­φό­ρων υπο­ο­μά­δων τόσο αυτών που δί­νουν όσο και αυτών που παίρ­νουν τη διά ζώσης συ­νέ­ντευ­ξη κτλ).

Εντέ­λει, τι θα μπο­ρού­σε να ει­πω­θεί για τις δη­μο­σκο­πή­σεις της επο­χής μας; Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση ότι θυ­μί­ζουν τα πα­γό­βου­να στον Βό­ρειο Ατλα­ντι­κό – βλέ­που­με μόνο το 1/10 ή το 1/8 μιας συ­γκε­κρι­μέ­νης στιγ­μής, την ώρα που το ρεύμα κα­τε­βά­ζει και άλλο πα­γό­βου­νο, δια­φο­ρε­τι­κού σχή­μα­τος και όγκου, δια­φο­ρε­τι­κών ερω­τη­μά­των και απα­ντή­σε­ων. Το πρό­βλη­μα (ει­δι­κά για τα κόμ­μα­τα και ει­δι­κό­τε­ρα για τα κόμ­μα­τα της Αρι­στε­ράς) ξε­κι­νά όταν απο­κτούν την τάση να κά­νουν πο­λι­τι­κή, στο γό­να­το και στη συ­γκυ­ρία, απο­κλει­στι­κά με βάση τις δη­μο­σκο­πή­σεις, βλέ­πο­ντας την επι­φά­νεια του πα­γό­βου­νου (το 1/10 – 1/8 του συ­νό­λου) και ακόμη χει­ρό­τε­ρα θε­ω­ρώ­ντας ότι βλέ­πουν όχι απλώς ένα από τα πολλά ογκώ­δη κομ­μά­τια πάγου αλλά ολό­κλη­ρη την Αρ­κτι­κή – κάπως έτσι ρυ­μουλ­κή­θη­κε υπνω­τι­στι­κά πάνω στα πα­γό­βου­να και σε τα­κτι­κι­σμούς η ηγε­τι­κή ομάδα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και θα βρε­θεί σύ­ντο­μα στον πάτο ενός νέου, πο­λι­τι­κού Τι­τα­νι­κού. Αυτά τα πα­θή­μα­τα έχουν ευ­ρύ­τε­ρες, ευ­ερ­γε­τι­κές συ­νέ­πειες, εφό­σον βέ­βαια κα­νείς εξά­γει τα σωστά συ­μπε­ρά­σμα­τα και παίρ­νει τα κα­τάλ­λη­λα μα­θή­μα­τα.

Υπό αυτό το πρί­σμα, όσο, ει­δι­κά η Αρι­στε­ρά, θα χά­νε­ται στη με­τά­φρα­ση ανά­με­σα στη θε­ω­ρία και την πράξη, πάνω στα με­γά­λα δια­κυ­βεύ­μα­τα της επο­χής λες και είναι πρω­το­φα­νέ­ρω­τα, σαν την εσω­κομ­μα­τι­κή ψήφο των γάλ­λων δε­ξιών, στο ιστο­ρι­κό βάθος της πο­λι­τι­κής και θε­ω­ρη­τι­κής της εμπει­ρί­ας, τόσο θα βρί­σκε­ται μπρο­στά σε… «δη­μο­σκο­πι­κές εκ­πλή­ξεις» και «ανα­τρο­πές».

/rproject.gr