Το αδειανό πουκάμισο της θρησκευτικής και πολιτικής ελευθερίας στην Ευρώπη

Κική Σταματόγιαννη |

Δυο σκέψεις πάνω στην απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την απαγόρευση των θρησκευτικών και πολιτικών συμβόλων στον χώρο εργασίας

Για όλα χρειά­ζε­ται πάντα μια καλή αφορ­μή. Στην πε­ρί­πτω­ση που μας εν­δια­φέ­ρει εδώ, τον πυ­ρο­δό­τη απο­τέ­λε­σαν οι προ­σφυ­γές δύο γυ­ναι­κών από τη Γαλ­λία και το Βέλ­γιο, οι οποί­ες απο­λύ­θη­καν, διότι αρ­νή­θη­καν να βγά­λουν τις μα­ντί­λες στον χώρο ερ­γα­σί­ας τους. Ο εσω­τε­ρι­κός δι­κα­στής (σε Γαλ­λία και Βέλ­γιο αντί­στοι­χα) απευ­θύν­θη­κε με προ­δι­κα­στι­κό ερώ­τη­μα στο Δι­κα­στή­ριο της Ευ­ρω­παϊ­κής Ένω­σης και κάπως έτσι ξε­κί­νη­σε η ιστο­ρία.

“Ένας εσω­τε­ρι­κός κα­νό­νας μιας επι­χεί­ρη­σης που απα­γο­ρεύ­ει στους ερ­γα­ζό­με­νους να φο­ρούν εμ­φα­νή πο­λι­τι­κά, φι­λο­σο­φι­κά και θρη­σκευ­τι­κά σύμ­βο­λα δεν συ­νι­στά ευ­θεία δια­κρι­τι­κή με­τα­χεί­ρι­ση” απε­φάν­θη το Δι­κα­στή­ριο. Ο ερ­γο­δό­της, λοι­πόν, πέρα από το από­λυ­το διευ­θυ­ντι­κό δι­καί­ω­μα με το οποίο είναι εξο­πλι­σμέ­νος, απο­κτά πλέον και ένα επι­πρό­σθε­το: το δι­καί­ω­μα πάνω στα σώ­μα­τα των ερ­γα­ζο­μέ­νων. Θα είναι αυτός που θα κρί­νει και θα απο­φα­σί­ζει τι από όσα φέ­ρουν στο σώμα τους οι ερ­γα­ζό­με­νοι/ες είναι επι­τρε­πτό και τι όχι. Θρη­σκευ­τι­κά και πο­λι­τι­κά σύμ­βο­λα απορ­ρί­πτο­νται. Τί­πο­τα δεν πρέ­πει να πα­ρα­βιά­σει την “ιε­ρό­τη­τα” και την “κα­θα­ρό­τη­τα” του χώρου ερ­γα­σί­ας. Στην κα­θη­με­ρι­νή ερ­γα­σια­κή αρένα θα πρέ­πει να προ­σερ­χό­μα­στε απο­γυ­μνω­μέ­νες/οι από τις αξίες, τα πο­λι­τι­κά, θρη­σκευ­τι­κά, φι­λο­σο­φι­κά -ή όποια άλλα- πι­στεύω μας. Απο­γυ­μνω­μέ­νες/οι από οτι­δή­πο­τε μάς έχει δια­μορ­φώ­σει και σφυ­ρη­λα­τή­σει. Τα χέρια, τα πόδια, το σώμα και το μυαλό μας ταγ­μέ­να στην πα­ρα­γω­γή κέρ­δους (για άλ­λους φυ­σι­κά).

 

Είναι όμως μόνο αυτό;

Η βρα­δυ­φλε­γής βόμβα πίσω από τη δι­κα­στι­κή αυτή από­φα­ση είναι άλλη: η εξα­φά­νι­ση από τον δη­μό­σιο χώρο (της ερ­γα­σί­ας εν προ­κει­μέ­νω) των ισλα­μι­κών συμ­βό­λων. Και οι κα­τε­ξο­χήν φο­ρείς αυτών των συμ­βό­λων δεν είναι άλλες από τις μου­σουλ­μά­νες γυ­ναί­κες. Αυτές, λοι­πόν, είναι και οι πραγ­μα­τι­κοί απο­δέ­κτες αυτής της δι­κα­στι­κής από­φα­σης. Και αυτός που θα απο­φα­σί­ζει και θα απα­γο­ρεύ­ει θα είναι ένας δυ­τι­κός, λευ­κός, πι­θα­νό­τα­τα άντρας (μια ματιά στα στα­τι­στι­κά στοι­χεία για την ανα­λο­γία αντρών/γυ­ναι­κών σε ανώ­τε­ρες διευ­θυ­ντι­κές θέ­σεις των επι­χει­ρή­σε­ων είναι ικανή να πεί­σει και τον πλέον δύ­σπι­στο), χρι­στια­νός. Πόσο βο­λι­κό, πράγ­μα­τι.

Πρό­κει­ται για μια πολύ κακή από­φα­ση –και όχι με βάση το νο­μι­κό κρι­τή­ριο- σε βάρος αν­θρώ­πων που δέ­χο­νται ήδη κα­τα­πί­ε­ση και δια­κρί­σεις. Τόσο εξό­φθαλ­μα κακή, που οδή­γη­σε την εκ­πρό­σω­πο του Ευ­ρω­παϊ­κού Δι­κτύ­ου Ενά­ντια στον Ρα­τσι­σμό να δη­λώ­σει: “Μας ανη­συ­χεί πολύ αυτή η από­φα­ση γιατί φο­βό­μα­στε ότι θα απο­κλεί­σει τις μου­σουλ­μά­νες από την αγορά ερ­γα­σί­ας και θα τις ανα­γκά­σει να επι­λέ­ξουν ανά­με­σα στο δι­καί­ω­μά τους να εκ­φρά­ζουν τα θρη­σκευ­τι­κά τους πι­στεύω και το δι­καί­ω­μά τους στην πρό­σβα­ση στην αγορά ερ­γα­σί­ας. Είναι λοι­πόν μια απο­γοη­τευ­τι­κή από­φα­ση, η οποία θα δώσει το δι­καί­ω­μα στους ερ­γο­δό­τες να κά­νουν δια­κρί­σεις ενα­ντί­ον μου­σουλ­μά­νων”.

Η ελευ­θε­ρία, όταν δεν μπο­ρείς να την εκ­φρά­σεις δη­μό­σια, στε­ρεί­ται οποιου­δή­πο­τε νο­ή­μα­τος. Δεν αρκεί να σου ανα­γνω­ρί­ζουν ότι μπο­ρείς να έχεις θρη­σκευ­τι­κές, πο­λι­τι­κές και φι­λο­σο­φι­κές πε­ποι­θή­σεις. Θα πρέ­πει να σου ανα­γνω­ρί­ζουν και την ελευ­θε­ρία να τις εκ­δη­λώ­νεις. Σε κάθε άλλη πε­ρί­πτω­ση η ελευ­θε­ρία κα­τα­ντά αδεια­νό που­κά­μι­σο.

Ας δούμε λι­γά­κι πίσω από τις νο­μι­κές γραμ­μές: Το Δι­κα­στή­ριο σε μια προ­σπά­θεια να ερ­μη­νεύ­σει τις δια­τά­ξεις της ευ­ρω­παϊ­κής οδη­γί­ας για την ίση με­τα­χεί­ρι­ση στην απα­σχό­λη­ση και την ερ­γα­σία, προ­έ­βη σε μια πολύ στενή ερ­μη­νεία της αρχής αυτής. Και στις δύο πε­ρι­πτώ­σεις έκρι­νε ότι δεν υπήρ­ξε δια­κρι­τι­κή με­τα­χεί­ρι­ση σε βάρος των δύο απο­λυ­μέ­νων γυ­ναι­κών που προ­σέ­φυ­γαν στη δι­καιο­σύ­νη. Η δι­καιο­λό­γη­ση; Ο εσω­τε­ρι­κός αυτός κα­νό­νας αντι­με­τω­πί­ζει κατά τον ίδιο τρόπο όλους τους ερ­γα­ζο­μέ­νους της επι­χεί­ρη­σης, επι­βάλ­λο­ντάς τους, γε­νι­κώς και αδια­κρί­τως, με­τα­ξύ άλλων μια ου­δέ­τε­ρη αμ­φί­ε­ση.

Και κάπου εδώ ήρθε η ώρα να εγκα­τα­λεί­ψου­με το πα­ρα­πλα­νη­τι­κό έδα­φος της νο­μι­κής ου­δε­τε­ρό­τη­τας των κα­νό­νων και των δια­τά­ξε­ων και να σκε­φτού­με πο­λι­τι­κά: Εί­μα­στε όλες κι όλοι το ίδιο ενώ­πιον του
“ου­δέ­τε­ρου” νόμου; Ο νόμος αυτός εφαρ­μό­ζε­ται πράγ­μα­τι “αδια­κρί­τως”; Το ίδιο κα­τα­πιέ­ζε­ται αυτή τη στιγ­μή στην Ευ­ρώ­πη ένας χρι­στια­νός που επι­λέ­γει να φορά τον σταυ­ρό και το ίδιο μια μου­σουλ­μά­να που σκε­πά­ζει το κε­φά­λι της με την ισλα­μι­κή μα­ντί­λα; Ποιος από τους δύο θα συ­γκε­ντρώ­σει τα πυρά της αντί­δρα­σης; Ποιος από τους δύο θα δε­χτεί επί­θε­ση;

Η από­φα­ση εκ­δί­δε­ται μία μόλις μέρα πριν από τις εκλο­γές στην Ολ­λαν­δία με τα ανη­συ­χη­τι­κά ση­μά­δια από την άνοδο του ακρο­δε­ξιού Κόμ­μα­τος της Ελευ­θε­ρί­ας, ενώ πλη­σιά­ζουν και οι εκλο­γές στη Γαλ­λία και το εφιαλ­τι­κό εν­δε­χό­με­νο της εκλο­γής της Λεπέν που έχει κάνει ση­μαία της το αντι­με­τα­να­στευ­τι­κό. Σε ένα τέ­τοιο ζο­φε­ρό τοπίο ισλα­μο­φο­βι­κού πα­ρα­λη­ρή­μα­τος και αντι­προ­σφυ­γι­κής υστε­ρί­ας μια τέ­τοια δι­κα­στι­κή από­φα­ση (χωρίς φυ­σι­κά να τρέ­φου­με την πα­ρα­μι­κρή αυ­τα­πά­τη για την αστι­κή δι­καιο­σύ­νη) έρ­χε­ται να δυ­να­μώ­σει ανη­συ­χη­τι­κά τη φωτιά που σι­γο­καί­ει, κλι­μα­κώ­νο­ντας επι­κίν­δυ­να την κα­τά­στα­ση.

 

We don’t need another hero

Αν μας φαί­νε­ται πράγ­μα ανα­χρο­νι­στι­κό, σκο­τα­δι­στι­κό και απα­ρά­δε­κτο η αμ­φί­ε­ση των γυ­ναι­κών με μα­ντί­λα ή μπούρ­κα, πόσο νο­μι­μο­ποιού­μα­στε –στ’ αλή­θεια- να κά­νου­με υπο­δεί­ξεις, να κου­νά­με το δά­χτυ­λο και να μι­λά­με εξ ονό­μα­τος των μου­σουλ­μά­νων γυ­ναι­κών; Πρό­κει­ται για μια στάση που δεν μπο­ρεί να κρύ­ψει ότι “εμείς ξέ­ρου­με κα­λύ­τε­ρα”. Οι δικές μας αξίες και αρχές είναι ανώ­τε­ρες. Και υπο­κρύ­πτει κατ’ επέ­κτα­ση και κάτι χει­ρό­τε­ρο: οι μου­σουλ­μά­νες γυ­ναί­κες δεν μπο­ρούν να απο­φα­σί­σουν μόνες τους τι είναι καλό για αυτές τις ίδιες. Χρειά­ζε­ται να επέμ­βου­με “εμείς”, για να υπο­δεί­ξου­με σε πόσο άσχη­μη θέση βρί­σκο­νται “αυτές”. Υπο­κρύ­πτει ότι χρειά­ζε­ται ένας καλός λευ­κός πρί­γκι­πας ή και μια σοφή λευκή πρι­γκί­πισ­σα για να σώσει τις δύ­στυ­χες που υπο­φέ­ρουν (και δεν το ξέ­ρουν). Το λες και πο­λι­τι­στι­κό ιμπε­ρια­λι­σμό όλο αυτό.

Αν πι­στεύ­ου­με πράγ­μα­τι στην απε­λευ­θέ­ρω­ση και μας εν­δια­φέ­ρει η γυ­ναι­κεία χει­ρα­φέ­τη­ση, τότε μια καλή αρχή θα ήταν να ακού­σου­με προ­σε­κτι­κά τι έχουν να μας πούνε οι ίδιες και όχι να προ­σπα­θού­με να χω­ρέ­σου­με μέσα στα δικά μας “κα­λού­πια της πο­λι­τι­σμέ­νης Δύσης” τις συ­νή­θειες των “πρω­τό­γο­νων και απο­λί­τι­στων της Ανα­το­λής”. Και μά­λι­στα όλο αυτό να σκε­πά­ζε­ται κάτω από την υπο­κρι­σία του δυ­τι­κού κό­σμου που μπο­ρεί να κου­νά­ει το δά­χτυ­λο στις μου­σουλ­μά­νες με­τα­νά­στριες στην Ευ­ρώ­πη και την ίδια στιγ­μή να κλεί­νει οι­κο­νο­μι­κές συμ­φω­νί­ες με κράτη, όπως η Σα­ου­δι­κή Αρα­βία, που εφαρ­μό­ζουν τη σαρία. Άλλα μέτρα και άλλα σταθ­μά.

Εί­πα­με ότι πρό­κει­ται για μια εξαι­ρε­τι­κά κακή και επι­κίν­δυ­νη από­φα­ση του Δι­κα­στη­ρί­ου της Ευ­ρω­παϊ­κής Ένω­σης; Ας το ξα­να­πού­με.

/rproject.gr/