Από τη δημοκρατία στην κοινωνία – εταιρεία

Γιάννης Νικολόπουλος

Με αφορμή το τουρκικό δημοψήφισμα, οι αναλύσεις πολλών δημοσιολόγων περιορίζονται στις ορατές και λίγο πολύ προαναγγελθείσες συνέπειες της (χαλκευμένης;) οριακής ετυμηγορίας είτε στο εσωτερικό της Τουρκίας είτε στην άμεση γειτονιά μας, ως εάν το δημοψήφισμα, προθάλαμος μιας αντιδραστικής συνταγματικής αναθεώρησης, να αποτελεί μια κακή εξαίρεση ανωμαλίας σε έναν κανόνα ομαλότητας.

Μόνο έτσι δεν είναι. Τα τε­λευ­ταία χρό­νια, αρ­κε­τές κυ­βερ­νή­σεις και κράτη στον ευ­ρα­σια­τι­κό, γε­ω­γρα­φι­κό και πο­λι­τι­κό χώρο, έχουν ει­σέλ­θει – είτε με «ανώ­δυ­νες» προ­α­ναγ­γε­λί­ες είτε με δρο­μο­λο­γη­μέ­νες δια­δι­κα­σί­ες – σε τρο­χιά συ­νταγ­μα­τι­κών ανα­θε­ω­ρή­σε­ων, με εν­δια­φέ­ρο­ντα, όσο και σκο­τει­νό κοινό πα­ρο­νο­μα­στή αυτών, την σκλή­ρυν­ση και τη συ­γκέ­ντρω­ση της εκτε­λε­στι­κής εξου­σί­ας στον εκά­στο­τε επι­κε­φα­λής του κρά­τους (πρό­ε­δρο ή πρω­θυ­πουρ­γό), την «αραί­ω­ση» και την αφυ­δά­τω­ση των εθνι­κών, εκλο­γι­κών ανα­με­τρή­σε­ων για την ανά­δει­ξη κοι­νο­βου­λί­ων, καθώς και την ίδρυ­ση ή την ενί­σχυ­ση ανώ­τα­των, δι­κα­στι­κών θε­σμών, με τη μορφή συ­νή­θως συ­νταγ­μα­τι­κών δι­κα­στη­ρί­ων, τα μέλη των οποί­ων θα διο­ρί­ζο­νται απο­κλει­στι­κά είτε από τον ίδιο τον προ­κλη­τι­κά πρι­μο­δο­τη­μέ­νο σε εξου­σί­ες και ισχύ, αρ­χη­γό του κρά­τους (συ­νή­θως τον Πρό­ε­δρο) είτε από ένα εν­διά­με­σο όρ­γα­νο εκλε­κτό­ρων, διο­ρι­σμέ­νο πάλι από τον ίδιο.

Κιρ­γι­στάν, Αρ­με­νία, Κα­ζακ­στάν, Τουρ­κία είναι η πρώτη ομάδα χωρών που έχουν ξε­κι­νή­σει ή έχουν ολο­κλη­ρώ­σει μια τέ­τοιας ποιό­τη­τας συ­νταγ­μα­τι­κή ανα­θε­ώ­ρη­ση. Ου­κρα­νία, Μολ­δα­βία, Ρωσία (προς πα­ρά­τα­ση στο δι­η­νε­κές η κυ­ριαρ­χία Πού­τιν), Βουλ­γα­ρία, Συρία (όπως απο­κά­λυ­ψαν οι συ­νο­μι­λί­ες στην Αστά­να, όταν τερ­μα­τι­στεί ο εμ­φύ­λιος και εφό­σον η ει­ρή­νευ­ση θα ισο­δυ­να­μεί και με την εκ­πα­ρα­θύ­ρω­ση του Άσαντ), Ελ­λά­δα (για να μην ξε­χνιό­μα­στε και όπου η συ­ζή­τη­ση έχει απλω­θεί σαν τρα­χα­νάς, διεκ­δι­κώ­ντας δάφ­νες δήθεν λαϊ­κής επι­κύ­ρω­σης…), όλες κι­νού­νται δο­ρυ­φο­ρι­κά στον αστε­ρι­σμό νέων συ­νταγ­μά­των, προ­σα­να­το­λι­ζό­με­νες σε μια εξαι­ρε­τι­κά συ­γκε­ντρω­τι­κή δομή εξου­σί­ας και πο­λι­τεια­κής ορ­γά­νω­σης, που δεν απο­τε­λεί απλώς μια κά­ποια πα­λιν­δρό­μη­ση στον χρόνο, αλλά από­πει­ρα ολο­κλη­ρω­τι­κής επι­κρά­τη­σης της κοι­νω­νί­ας – εται­ρεί­ας.

Στο πε­ρι­βάλ­λον οι­κο­νο­μι­κών και εθνι­κι­στι­κών αντα­γω­νι­σμών και αυ­το­κα­τα­νά­λω­σης του αν­θρώ­που – κε­φα­λαί­ου, που τρο­φο­δό­τη­σε πρώτα η κρίση και μετά η διά ρα­διο­τη­λε­ο­πτι­κού, συ­ντο­νι­σμέ­νου πυρός και αστυ­νο­μι­κής ρά­βδου επα­να­νο­μι­μο­ποί­η­ση του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, το επό­με­νο στά­διο είναι η κα­θε­το­ποί­η­ση και η συ­γκε­ντρο­ποί­η­ση του ορ­γα­νω­τι­κού μο­ντέ­λου της πο­λι­τι­κής ζωής: Χωρίς «επι­κίν­δυ­νες» και αστάθ­μη­τες ανα­τα­ρά­ξεις για τις αγο­ρές, το ΔΝΤ και τους οί­κους χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής αξιο­λό­γη­σης, χωρίς δη­μο­κρα­τι­κό έλεγ­χο και λο­γο­δο­σία (ποιας εται­ρεί­ας, οι επι­κε­φα­λής, πρό­ε­δροι, διευ­θύ­νο­ντες σύμ­βου­λοι και εκτε­λε­στι­κά στε­λέ­χη επι­διώ­κουν ή ανέ­χο­νται τη δη­μο­κρα­τία στον χώρο ερ­γα­σί­ας ή την εναλ­λα­γή και την πρό­ω­ρη απαλ­λα­γή τους από τα κα­θή­κο­ντά τους;), χωρίς άλλες προ­τε­ραιό­τη­τες πέρα από τον πάση θυσία των ερ­γα­τι­κών και λαϊ­κών στρω­μά­των, οι­κο­νο­μι­κό επε­κτα­τι­σμό.

Το γε­γο­νός ότι σχε­δόν όλες οι πα­ρα­πά­νω χώρες βρί­σκο­νται πάνω στον λε­γό­με­νο «νέο δρόμο του με­τα­ξιού» συ­νι­στά μια ακόμη βάση σκέ­ψης. Η κι­νε­ζο­ποί­η­ση του λευ­κού αν­θρώ­που, δη­λα­δή η συ­ντρι­βή των ερ­γα­σια­κών δι­καιω­μά­των και η εξου­θέ­νω­ση του σε εξο­ντω­τι­κές συν­θή­κες δου­λειάς δεν τερ­μα­τί­ζε­ται στις πύλες και τις ει­σό­δους των χώρων ερ­γα­σί­ας. Περνά από την εγκα­θί­δρυ­ση και την εμπέ­δω­ση ενός πο­λι­τεια­κού μο­ντέ­λου, με πολ­λές ομοιό­τη­τες αν΄όχι φτυ­στές αντι­γρα­φές της Κίνας και της μο­νο­κρα­το­ρί­ας του Κα­πι­τα­λι­στι­κού της Κόμ­μα­τος.

Για του λόγου του αλη­θές, οι βι­βλιο­θή­κες και οι κα­θη­γη­τι­κές έδρες πολ­λών δυ­τι­κών πα­νε­πι­στη­μί­ων πρώ­της γραμ­μής, στα τμή­μα­τα πο­λι­τι­κών και οι­κο­νο­μι­κών επι­στη­μών, έχουν αρ­χί­σει να γε­μί­ζουν με δι­δα­κτο­ρι­κά που προ­σπα­θούν να τεκ­μη­ριώ­σουν τις… ευ­ερ­γε­τι­κές για την οι­κο­νο­μία συ­νέ­πειες της διο­λί­σθη­σης της δη­μο­κρα­τί­ας πρώτα σε συν­θή­κες ορια­κής και υπό διαρ­κή αί­ρε­ση κα­τά­στα­σης και εν συ­νε­χεία σε συν­θή­κες ανοι­κτής δι­κτα­το­ρί­ας.

rproject.g