Οικονομική ανάπτυξη και σχέσεις παραγωγής / Ανέστη Ταρμπάγκου

Τόσο η κυβερνητική εξουσία του ΣΥΡΙΖΑ, όσο και το μεγαλύτερο φάσμα των πολιτικών δυνάμεων, από τα δεξιά μέχρι τα αριστερά, προβάλλουν την «ανάπτυξη» της ελληνικής οικονομίας ως την διέξοδο, που εφόσον πραγματωθεί, θα συμβάλει στην αντιμετώπιση της ανεργίας, στην αύξηση του ΑΕΠ, στην βελτίωση της οικονομικής θέσης της χώρας και του πληθυσμού της.

Τα προ­σκλη­τή­ρια «ανά­πτυ­ξης» δια­τρέ­χουν όλους σχε­δόν τους πο­λι­τι­κούς σχη­μα­τι­σμούς. Πρό­κει­ται για μια επί­κλη­ση και έναν στόχο που δια­περ­νά ολό­κλη­ρο το πο­λι­τι­κό τόξο της χώρας, απέ­να­ντι στο οποίο υπο­κλί­νο­νται όχι μόνον αστι­κά στρώ­μα­τα και επι­χει­ρη­μα­τι­κά κέ­ντρα αλλά και τμή­μα­τα των ίδιων των λαϊ­κών τά­ξε­ων. Προ­φα­νώς καθώς γί­νε­ται λόγος για την «ανά­πτυ­ξη», αυτή νο­εί­ται απο­κλει­στι­κά στο πεδίο της λει­τουρ­γί­ας των κα­πι­τα­λι­στι­κών σχέ­σε­ων πα­ρα­γω­γής που κυ­ριαρ­χούν στην ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία. Εκεί­νο που δια­φο­ρο­ποιεί­ται είναι ο τρό­πος με τον οποίο επι­διώ­κε­ται αυτή η «ανά­πτυ­ξη», και απο­τε­λεί το ση­μείο έρι­δας των πο­λι­τι­κών κομ­μά­των, στο πλαί­σιο βέ­βαια πάντα του ίδιου «ανα­πτυ­ξια­κού» στό­χου.

«Ανά­πτυ­ξη» μέσα από μια τε­ρά­στια ει­δι­κή οι­κο­νο­μι­κή ζώνη ;

Αυτή η «ανά­πτυ­ξη» επι­διώ­κε­ται προ­φα­νώς επει­δή στη διάρ­κεια της τε­λευ­ταί­ας σχε­δόν δε­κα­ε­τί­ας (2008 – 2017) έχει επι­συμ­βεί η συ­στη­μα­τι­κή μεί­ω­ση του ΑΕΠ κατά το ένα τέ­ταρ­το, η ανερ­γία έχει κατ’ ελά­χι­στον τρι­πλα­σια­στεί, ένα ση­μα­ντι­κό μέρος βιο­μη­χα­νι­κών και άλλων επι­χει­ρή­σε­ων έχουν στα­μα­τή­σει τη λει­τουρ­γία τους. Έτσι πρω­τεύ­ου­σα ση­μα­σία έχει να ανα­δει­χθεί η αι­τιο­λο­γία αυτής της «από-ανά­πτυ­ξης», της «από-βιο­μη­χά­νι­σης» προ­κει­μέ­νου να διε­ρευ­νη­θούν και οι όροι της οι­κο­νο­μι­κής ανά­καμ­ψης και «ανόρ­θω­σης» της χώρας. Προ­βάλ­λο­νται κατ’ αυτό τον τρόπο διά­φο­ρες ερ­μη­νεί­ες οι οποί­ες και κα­τα­λή­γουν και σε δια­φο­ρε­τι­κές συ­ντα­γές θε­ρα­πεί­ας του προ­βλή­μα­τος.

Η μία άποψη, η κα­θα­ρά και δια­κη­ρυγ­μέ­να αστι­κή, επι­διώ­κει να συ­σκο­τί­σει τα αίτια της πα­ρα­γω­γι­κής κα­τα­στρο­φής ενός μέ­ρους της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μί­ας, απο­δί­δο­ντάς την, κατά έναν τρόπο ου­δέ­τε­ρο και ου­δό­λως επι­στη­μο­νι­κό, σε μια νε­φε­λώ­δη ανα­φο­ρά στην «κρίση» γε­νι­κώς, που έχει προ­έλ­θει από το διε­θνές οι­κο­νο­μι­κό υπερ­πέ­ραν. Πα­ράλ­λη­λα επι­στρα­τεύ­ει τη λο­γι­κή της επί­δρα­σης των «διαρ­θρω­τι­κών» αδυ­να­μιών του συ­στή­μα­τος πα­ρα­γω­γής, την χα­μη­λή πα­ρα­γω­γι­κό­τη­τα της οι­κο­νο­μί­ας, την ως εκ τού­του μειω­μέ­νη αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τά της, τον ασφυ­κτι­κό ενα­γκα­λι­σμό της οι­κο­νο­μί­ας από το κρά­τος, την «υπέρ­με­τρη» φο­ρο­λό­γη­ση της επι­χει­ρη­μα­τι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας κλπ. Προ­φα­νώς μπρο­στά στον κλο­νι­σμό του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού από το 2008 και μετά, και την έκρη­ξη ση­μα­ντι­κών ζη­μιο­γό­νων απο­τε­λε­σμά­των της πλειο­νό­τη­τας των ιδιω­τι­κών επι­χει­ρή­σε­ων, η ελ­λη­νι­κή αστι­κή τάξη, σε ορ­γα­νι­κή συμ­μα­χία με τους θε­σμούς της ευ­ρω­παϊ­κής κα­πι­τα­λι­στι­κής ολο­κλή­ρω­σης, υιο­θέ­τη­σε ως πο­λι­τι­κό πρό­γραμ­μα την εφαρ­μο­γή των μνη­μο­νί­ων για την απο­ψί­λω­ση της ερ­γα­τι­κής τάξης από το ει­σό­δη­μα και τα δι­καιώ­μα­τά της, προ­κει­μέ­νου να αντι­στρα­φεί η πο­ρεία του επι­χει­ρη­μα­τι­κού τομέα και να ει­σέλ­θει (από το 2015 πλέον) σε μια κερ­δο­φό­ρα πλειο­ψη­φι­κά πο­ρεία.

Εκεί­νο έτσι που επι­ζη­τεί η συ­ντη­ρη­τι­κή πα­ρά­τα­ξη είναι η μο­νι­μο­ποί­η­ση της μνη­μο­νια­κής πο­λι­τι­κής, προ­κει­μέ­νου να επι­τευ­χθεί η ολο­σχε­ρής έξο­δος του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού από την κρίση, η απαλ­λα­γή της επι­χει­ρη­μα­τι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας από τη φο­ρο­λο­γία, η κα­θο­λι­κή ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση κάθε μορ­φής δη­μό­σιας επι­χει­ρη­μα­τι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας, η με­τα­τρο­πή ολό­κλη­ρης της χώρας σε μια «ει­δι­κή οι­κο­νο­μι­κή ζώνη», κατά τα ση­με­ρι­νά βαλ­κα­νι­κά πρό­τυ­πα. Σ’ αυτή την κα­τεύ­θυν­ση κι­νεί­ται για την «προ­σέλ­κυ­ση» διε­θνών επεν­δυ­τι­κών κε­φα­λαί­ων, τα οποία εφό­σον ανα­λά­βουν ορι­σμέ­νες επεν­δυ­τι­κές πρω­το­βου­λί­ες, σε ένα κα­τε­στραμ­μέ­νο ερ­γα­σια­κό πεδίο, θα λει­τουρ­γή­σουν «ανα­πτυ­ξια­κά», επι­φέ­ρο­ντας το πο­λυ­πό­θη­το ξε­κόλ­λη­μα  της οι­κο­νο­μί­ας από την ύφεση και τη στα­σι­μό­τη­τα. Και αν ακόμη ευο­δω­θεί αυτός ο πο­λι­τι­κός σχε­δια­σμός της ΝΔ και των συγ­γε­νών προς αυτήν δυ­νά­με­ων, θα πρό­κει­ται για μια «ανά­πτυ­ξη» ισχυ­ρο­ποί­η­σης του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού, πράγ­μα που προ­ϋ­πο­θέ­τει την  επι­δεί­νω­ση  απα­σχό­λη­σης της ερ­γα­τι­κής τάξης.

Τα ασύμ­βα­τα συμ­φέ­ρο­ντα ερ­γα­σί­ας και αστι­κής «ανά­πτυ­ξης»

Από την άλλη πλευ­ρά, μια άλλη οπτι­κή που είναι αυτή της κυ­βέρ­νη­σης του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, δια­κη­ρύσ­σει ως διέ­ξο­δο την «ανά­πτυ­ξη» η οποία όμως θα συ­νο­δεύ­ε­ται από μέτρα κοι­νω­νι­κής δι­καιο­σύ­νης. Αυτή η αντί­λη­ψη απο­δί­δει τη συρ­ρί­κνω­ση της πα­ρα­γω­γι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας στις μνη­μο­νια­κές πο­λι­τι­κές της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, ενώ η ίδια θε­ω­ρεί πως βγά­ζει την χώρα από τον φαύλο μνη­μο­νια­κό κύκλο, υιο­θε­τώ­ντας ωστό­σο νέες μνη­μο­νια­κές ρυθ­μί­σεις, και μά­λι­στα με ρυθμό τα­χύ­τε­ρο από ό,τι οι προ­κά­το­χοί της. Και σ’ αυτή την πε­ρί­πτω­ση ο «από μη­χα­νής θεός» που επι­κα­λεί­ται είναι η ικε­σία για την εισ­ροή ξένων άμε­σων επεν­δύ­σε­ων στη χώρα, που θα δώ­σουν την σχε­τι­κή «ανα­πτυ­ξια­κή» ώθηση, βά­ζο­ντας τέρμα στη στα­σι­μό­τη­τα. Με τα πο­λι­τι­κά δε­δο­μέ­να που κι­νεί­ται η κυ­βερ­νη­τι­κή δια­χεί­ρι­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δεν μπο­ρεί να επι­τευ­χθεί οι­κο­νο­μι­κή ανά­πτυ­ξη και πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο αυτή δεν μπο­ρεί να συ­νο­δεύ­ε­ται από μια πο­λι­τι­κή που εξυ­πη­ρε­τεί τους «πολ­λούς και όχι τους λί­γους». Κι’ αυτό για τους ακό­λου­θους λό­γους :

Το επι­χει­ρη­μα­τι­κό κε­φά­λαιο που έχει κα­τορ­θώ­σει να επι­τύ­χει την ανά­καμ­ψη της κερ­δο­φο­ρί­ας του απαι­τεί κατά τρόπο άτεγ­κτο την συ­νέ­χι­ση της μνη­μο­νια­κής πο­λι­τι­κής που επι­βάλ­λει την υπο­τί­μη­ση της ερ­γα­τι­κής δύ­να­μης. Άρα, με ποιόν τρόπο ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ θα δια­σφα­λί­σει την κοι­νω­νι­κή δι­καιο­σύ­νη (και γιατί μέχρι σή­με­ρα στα διό­μι­ση χρό­νια της δια­χεί­ρι­σής του δεν το έκανε απο­κα­θι­στώ­ντας τους μι­σθούς και τις συ­ντά­ξεις κλπ.;), όταν ψη­φί­ζει δύο συ­νε­χό­με­να μνη­μό­νια που ανα­πα­ρά­γουν τους όρους εξα­θλί­ω­σης των ερ­γα­ζο­μέ­νων τά­ξε­ων ;

Τα διε­θνή επεν­δυ­τι­κά κε­φά­λαια δεν παίρ­νουν τον δρόμο προς την ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία επει­δή έχει επέλ­θει και συ­νε­χί­ζε­ται η ρι­ζι­κή μεί­ω­ση της κα­τα­να­λω­τι­κής ζή­τη­σης, με απο­τέ­λε­σμα να στε­ρού­νται δυ­να­το­τή­των κερ­δο­φό­ρου λει­τουρ­γί­ας στην ελ­λη­νι­κή αγορά λόγω χα­μη­λής ζή­τη­σης. Άλ­λω­στε αυτά τα κε­φά­λαια έχουν επί­γνω­ση ότι το τοπίο στην ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία κάθε άλλο παρά χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται από στα­θε­ρό­τη­τα, εφό­σον οι τα­ξι­κές αντι­θέ­σεις είναι εξαι­ρε­τι­κά οξυ­μέ­νες, και εγκυ­μο­νούν ανά πάσα στιγ­μή δυ­νη­τι­κές εκρή­ξεις. Τέλος, οι μόνες «επεν­δύ­σεις» για τις οποί­ες γί­νε­ται λόγος δεν αφο­ρούν παρά την εξα­γο­ρά ελ­λη­νι­κών δη­μό­σιων επι­χει­ρή­σε­ων (ΟΛΘ, ΔΕΣΦΑ, ΟΣΕ κλπ.), και μ’ αυτή την έν­νοια αντι­προ­σω­πεύ­ουν με­τα­βι­βά­σεις του με­το­χι­κού κε­φα­λαί­ου σε ιδιώ­τες και όχι και­νού­ριες πα­ρα­γω­γι­κές επεν­δύ­σεις. [ Σχε­τι­κή ομι­λία του Α. Τσί­πρα στο Συ­νέ­δριο του Economist ] . Άλ­λω­στε αν αυτές οι υπο­τι­θέ­με­νες άμε­σες ξένες επεν­δύ­σεις αφο­ρούν απο­κλει­στι­κά στη λει­τουρ­γία κα­θα­ρά εξα­γω­γι­κών επι­χει­ρή­σε­ων, τότε γιατί να μην γί­νο­νται, όπως και άλ­λω­στε συμ­βαί­νει, στις ίδιες τις χώρες προ­ο­ρι­σμού αυτών των εξα­γω­γών, που είναι και πιο απο­δο­τι­κές λύ­σεις ; Και επι­πρό­σθε­τα, πώς είναι δυ­να­τό να κι­νη­θεί η πλε­ο­νά­ζου­σα πα­ρα­γω­γι­κή ισχύς όταν πραγ­μα­το­ποιεί­ται συ­στη­μα­τι­κά η ετή­σια αφαί­ρε­ση ενός μέ­ρους του ΑΕΠ (περί το 15%) για την απο­πλη­ρω­μή των δό­σε­ων των το­κο­χρε­ο­λυ­σί­ων του δη­μό­σιου χρέ­ους, απο­στε­ρώ­ντας την οι­κο­νο­μία από πό­ρους ;

Το εθνι­κό νό­μι­σμα κι­νη­τή­ρας της οι­κο­νο­μι­κής απο­γεί­ω­σης ;

Μια τρίτη τέλος αντί­λη­ψη, που χα­ρα­κτη­ρί­ζει ορι­σμέ­νες δυ­νά­μεις της ίδιας της ελ­λη­νι­κής Αρι­στε­ράς, θε­ω­ρεί ότι η ση­με­ρι­νή κοι­νω­νι­κή κα­τα­στρο­φή προ­έρ­χε­ται πρω­τί­στως και κυ­ρί­αρ­χα από το γε­γο­νός ότι η ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία βα­σί­ζο­νταν σε «πή­λι­να πόδια», δεν ήταν ένας «πραγ­μα­τι­κός» κα­πι­τα­λι­σμός, έτσι ώστε με την επε­νέρ­γεια των συ­νε­πειών της έντα­ξής της στην ΟΝΕ στο με­ταίχ­μιο του 2000, οδη­γή­θη­κε στην με­τέ­πει­τα πα­ρα­γω­γι­κή της συρ­ρί­κνω­ση [ Για τον χα­ρα­κτή­ρα του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού ως «ψω­ρο­κώ­σται­νας» ομι­λία του Κ. Λα­πα­βί­τσα στο Ερ­γα­τι­κό Κέ­ντρο Θεσ­σα­λο­νί­κης ]. Ως εκ τού­του, με βάση αυτή την οπτι­κή, εκεί­νο που απαι­τεί­ται αφε­τη­ρια­κά  είναι η απαλ­λα­γή από τον κορσέ του ευρώ, και η δρο­μο­λό­γη­ση μιας «ανα­πτυ­ξια­κής άνοι­ξης», εντός προ­φα­νώς των πλαι­σί­ων των κα­πι­τα­λι­στι­κών πα­ρα­γω­γι­κών σχέ­σε­ων, ως απο­τέ­λε­σμα της οποί­ας θα υπάρ­ξει η απο­κα­τά­στα­ση της κοι­νω­νι­κής δι­καιο­σύ­νης προς όφε­λος των ερ­γα­ζο­μέ­νων. Πρό­κει­ται για την κλα­σι­κή αντί­λη­ψη του οι­κο­νο­μι­σμού, ισχυ­ρή στους κόλ­πους του κομ­μου­νι­στι­κού κι­νή­μα­τος ήδη από την εποχή του με­σο­πο­λέ­μου, με βάση την οποία η Αρι­στε­ρά όφει­λε πρω­τί­στως να προ­ά­γει την «ανά­πτυ­ξη» των πα­ρα­γω­γι­κών δυ­νά­με­ων, ευ­ελ­πι­στώ­ντας ότι αυτή σε μια με­θύ­στε­ρη μελ­λο­ντι­κή φάση (που χά­νε­ται στο βάθος του ιστο­ρι­κού ορί­ζο­ντα), θα δια­μορ­φω­θούν όροι για μια σο­σια­λι­στι­κή προ­ο­πτι­κή.

Από αυτή την άποψη πρω­τεύ­ου­σα θέση κα­τέ­χει η «πα­ρα­γω­γι­κή ανα­συ­γκρό­τη­ση» της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μί­ας, μια και η δομή της θε­ω­ρεί­ται «στρε­βλή και εξαρ­τη­μέ­νη», με κυ­ρί­αρ­χο τον ρόλο ενός εί­δους κρα­τι­κού κα­πι­τα­λι­σμού. Πα­ράλ­λη­λα προ­ά­γε­ται η επι­δί­ω­ξη της στή­ρι­ξης και ενί­σχυ­σης των μι­κρο­με­σαί­ων επι­χει­ρή­σε­ων (που αντι­προ­σω­πεύ­ουν μια ευ­ρεία βάση του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού), ακόμη και η συμ­μα­χία με τμή­μα­τα της αστι­κής τάξης, τα οποία υπο­τί­θε­ται ότι «δυ­σα­να­σχε­τούν» με την «ξε­νι­κή κα­το­χή» και ότι κάτω από ορι­σμέ­νους όρους θα μπο­ρού­σαν να συ­ντα­χθούν με ένα κοινό σχέ­διο εθνι­κού νο­μί­σμα­τος και αυ­το­δύ­να­μης αστι­κής «ανά­πτυ­ξης» [ Για την ανα­γκαιό­τη­τα συμ­μα­χί­ας με τμή­μα­τα της αστι­κής τάξης ομι­λία του Κ. Λα­πα­βί­τσα στον Αλέ­ξαν­δρο της Θεσ­σα­λο­νί­κης ]. Άλ­λω­στε τέ­τοιου εί­δους κα­τευ­θύν­σεις οι­κο­νο­μι­κής πο­λι­τι­κής, ακο­λου­θού­νται και από τον κυ­βερ­νη­τι­κό ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ο οποί­ος και είναι επι­κε­ντρω­μέ­νος στην «πα­ρα­γω­γι­κή ανα­συ­γκρό­τη­ση» (εκτός και αν υπάρ­χει προ­ο­δευ­τι­κή και αντι­λαϊ­κή εκ­δο­χή της «πα­ρα­γω­γι­κής ανα­συ­γκρό­τη­σης», πράγ­μα εντε­λώς οξύ­μω­ρο ) , και στην ευ­ρύ­τα­τη χρη­μα­το­δο­τι­κή στή­ρι­ξη του μι­κρο­με­σαί­ου ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού. Προ­φα­νώς μια τέ­τοια πο­λι­τι­κή πρι­μο­δό­τη­σης της «ανά­πτυ­ξης» των πα­ρα­γω­γι­κών δυ­νά­με­ων πα­ρα­πέ­μπει ου­σια­στι­κά τον οποιο­δή­πο­τε με­τα­σχη­μα­τι­σμό των σχέ­σε­ων πα­ρα­γω­γής στις ελ­λη­νι­κές κα­λέν­δες. Για να μι­λά­με κα­θα­ρά και χωρίς πε­ρι­στρο­φές, πρό­κει­ται για την κοινή αφε­τη­ρία του ιστο­ρι­κού ΣΥΝ, όπου η μία εκ­δο­χή επι­διώ­κει την κα­πι­τα­λι­στι­κή «ανά­πτυ­ξη» στα πλαί­σια της ευ­ρω­ζώ­νης, και η άλλη εκ­δο­χή επι­ζη­τεί τον ίδιο στόχο, εντός του πε­δί­ου λει­τουρ­γί­ας ενός «εθνι­κού» νο­μί­σμα­τος.

Βέ­βαια συ­νή­θως αντι­τεί­νε­ται το επι­χεί­ρη­μα ότι και η ίδια η σο­βιε­τι­κή επα­να­στα­τι­κή εξου­σία στην πρώτη της πε­ντα­ε­τία, και ανε­ξάρ­τη­τα από τον με­τέ­πει­τα εκ­φυ­λι­σμό της, έθετε στο επί­κε­ντρό της την οι­κο­νο­μι­κή ανόρ­θω­ση της χώρας, την ανά­πτυ­ξη της οι­κο­νο­μί­ας («εξη­λε­κτρι­σμός»). Ωστό­σο αυτός ο στό­χος συ­νο­δεύ­ο­νταν από μέτρα πρω­το­γε­νούς σο­σια­λι­στι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού, όπως η κοι­νω­νι­κή ανα­δια­νο­μή του πα­ρα­γό­με­νου προ­ϊ­ό­ντος, οι ερ­γα­τι­κές εξου­σί­ες στα ερ­γο­στά­σια κλπ. («σο­βιέτ»). Μ’ άλλες λέ­ξεις στη σο­σια­λι­στι­κή οπτι­κή δεν μπο­ρεί να υπάρ­ξει ανά­πτυ­ξη των πα­ρα­γω­γι­κών δυ­νά­με­ων παρά μόνον στη βάση του αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού των σχέ­σε­ων πα­ρα­γω­γής. Η εξα­φά­νι­ση και κα­τάρ­γη­ση των «σο­βιέτ» στη συ­νέ­χεια, η επι­βο­λή του αστι­κού ιε­ραρ­χι­κού κα­τα­με­ρι­σμού της γνώ­σης και της εξου­σί­ας, άφησε μόνον τον στόχο του «εξη­λε­κτρι­σμού», οδη­γώ­ντας στον στεί­ρο οι­κο­νο­μι­σμό με όλες τις αντι­λαϊ­κές συ­νέ­πειες που αυτό συ­νε­πά­γο­νταν [ Για τον χα­ρα­κτή­ρα του με­τέ­πει­τα σο­βιε­τι­κού κα­θε­στώ­τος ως μορ­φής κρα­τι­κού κα­πι­τα­λι­σμού S.A. Resnick και R.​D.​Wolff «Κα­πι­τα­λι­σμός και κομ­μου­νι­σμός στην ΕΣΣΔ» ].

Από τον οι­κο­νο­μι­σμό στην αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή πο­λι­τι­κή

Σ’ όλες αυτές τις πε­ρι­πτώ­σεις τα σκή­πτρα κα­τέ­χει η λο­γι­κή της «ανά­πτυ­ξης» των πα­ρα­γω­γι­κών δυ­νά­με­ων, μέσα στο υπάρ­χον πλαί­σιο των αστι­κών σχέ­σε­ων πα­ρα­γω­γής, στη βάση της προ­σέλ­κυ­σης διε­θνών επεν­δυ­τι­κών κε­φα­λαί­ων, και στο έδα­φος των συ­νε­πειών των μνη­μο­νια­κών πο­λι­τι­κών απο­ψί­λω­σης των αμοι­βών και των δι­καιω­μά­των του κό­σμου της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας. Άλ­λω­στε ως «επεν­δύ­σεις» κατά την κα­θα­ρή κυ­βερ­νη­τι­κή επι­χει­ρη­μα­το­λο­γία δεν θε­ω­ρού­νται παρά οι εξα­γο­ρές, δη­μό­σιων ή μη, επι­χει­ρή­σε­ων που έχουν να κά­νουν με την ενέρ­γεια (ΔΕΗ και λοι­ποί ορ­γα­νι­σμοί), τις με­τα­φο­ρές και το δια­με­τα­κο­μι­στι­κό εμπό­ριο (ΟΣΕ, λι­με­νι­κές πύλες), τον του­ρι­σμό και την «ανά­πτυ­ξη» ερευ­νη­τι­κών κέ­ντρων με το εξει­δι­κευ­μέ­νο αν­θρώ­πι­νο κε­φά­λαιο, με τον τερ­μα­τι­σμό του brain drain (εδώ βέ­βαια γελά κάθε πι­κρα­μέ­νος, εφό­σον κάθε ελ­λη­νι­κή οι­κο­γέ­νεια έχει του­λά­χι­στον ένα γόνο της ως με­τα­νά­στη στις ευ­ρω­παϊ­κές κα­πι­τα­λι­στι­κές χώρες). Με την συ­νέ­χι­ση έτσι της ει­σο­δη­μα­τι­κής λι­τό­τη­τας και της αφαί­μα­ξης κοι­νω­νι­κών πόρων για την μα­κρο­χρό­νια εξυ­πη­ρέ­τη­ση του δη­μό­σιου χρέ­ους, δεν πρό­κει­ται να προ­κύ­ψει κα­νε­νός εί­δους αξιό­λο­γη οι­κο­νο­μι­κή «ανά­πτυ­ξη», αλλά και αν έρθει στην επι­φά­νεια θα είναι μια «ανά­πτυ­ξη» με όρους οι­κο­νο­μι­κής και κοι­νω­νι­κής εξα­θλί­ω­σης της ερ­γα­τι­κής τάξης, όπου η μόνη πα­ρά­με­τρος που θα «ανα­πτύσ­σε­ται» θα είναι η κα­πι­τα­λι­στι­κή κερ­δο­φο­ρία σε ένα απέ­ρα­ντο πεδίο «ει­δι­κής οι­κο­νο­μι­κής ζώνης».

Στις ση­με­ρι­νές συν­θή­κες όπου είναι πε­ρισ­σό­τε­ρο από εμ­φα­νής η αδυ­να­μία των κυ­ρί­αρ­χων τά­ξε­ων να δώ­σουν πα­ρα­γω­γι­κή ώθηση στην οι­κο­νο­μία, όπου ο κα­πι­τα­λι­σμός εξ αι­τί­ας της μα­κρο­χρό­νιας κρί­σης υπερ­συσ­σώ­ρευ­σης του κε­φα­λαί­ου δυ­σκο­λεύ­ε­ται τα μέ­γι­στα να ξε­κολ­λή­σει από τη στα­σι­μό­τη­τα, η «ανά­πτυ­ξη» των πα­ρα­γω­γι­κών δυ­νά­με­ων με όρους κοι­νω­νι­κής δι­καιο­σύ­νης δεν είναι εφι­κτή χωρίς την αφε­τη­ρια­κή απαρ­χή με­τα­σχη­μα­τι­σμού των ίδιων των αστι­κών πα­ρα­γω­γι­κών σχέ­σε­ων. Αυτό ση­μαί­νει πάνω από όλα, και πέρα από όλα, την πο­λι­τι­κή κα­τά­κτη­ση της ρι­ζι­κής ανα­δια­νο­μής ει­σο­δή­μα­τος σε βάρος του κερ­δο­φό­ρου επι­χει­ρη­μα­τι­κού κε­φα­λαί­ου και προς όφε­λος των λαϊ­κών τά­ξε­ων και των δη­μό­σιων κοι­νω­νι­κών υπη­ρε­σιών.

Όπως η αστι­κή τάξη ανέ­δει­ξε ως πο­λι­τι­κή της γραμ­μή την αδιά­λει­πτη εφαρ­μο­γή των μνη­μο­νί­ων για να απο­κα­τα­στή­σει την κερ­δο­φο­ρία της, έτσι και οι δυ­νά­μεις της ερ­γα­σί­ας και της Αρι­στε­ράς δεν μπο­ρούν παρά να έχουν ως άμεση πο­λι­τι­κή γραμ­μή μορ­φές κοι­νω­νι­κο­ποί­η­σης της επι­χει­ρη­μα­τι­κής κερ­δο­φο­ρί­ας, με την πα­ράλ­λη­λη προ­φα­νώς επι­βο­λή θε­σμών ενερ­γού ερ­γα­τι­κού ελέγ­χου, επα­να­λει­τουρ­γί­ας πα­ρα­γω­γι­κών μο­νά­δων που έχει απα­ξιώ­σει η κρίση κλπ. Αυτό θα δώσει ανα­γκα­στι­κά ώθηση στην άνοδο και ενερ­γο­ποί­η­ση της βιο­μη­χα­νι­κής και ευ­ρύ­τε­ρης πα­ρα­γω­γής για να υπάρ­ξει αντα­πό­κρι­ση στην αυ­ξη­μέ­νη ζή­τη­ση. Άρα μόνον η έναρ­ξη πο­λι­τι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού των αστι­κών πα­ρα­γω­γι­κών σχέ­σε­ων μπο­ρεί να ανοί­ξει τους ορί­ζο­ντες για μια αλ­μα­τώ­δη ανά­πτυ­ξη των πα­ρα­γω­γι­κών δυ­νά­με­ων με τον ερ­γα­ζό­με­νο κόσμο να μπο­ρεί να ιδιο­ποιεί­ται τα απο­τε­λέ­σμα­τα αυτής της «ανά­πτυ­ξης». Η «ανά­πτυ­ξη» είναι απο­τέ­λε­σμα της κοι­νω­νι­κής δι­καιο­σύ­νης και όχι προ­ϋ­πό­θε­σή της.

rproject.gr/