Το παράδοξο της Καταλονίας

Η 1η Οκτώβρη συγκλόνισε την Καταλονία και το Ισπανικό Κράτος. Τί γίνεται τώρα;

Η 1η Οκτώ­βρη πέ­ρα­σε, βά­ζο­ντας τέλος σε μια πε­ρί­ο­δο της κοι­νής ιστο­ρί­ας με­τα­ξύ της Κα­τα­λο­νί­ας και του Ισπα­νι­κού Κρά­τους και απο­τε­λώ­ντας την εκ­κί­νη­ση για ένα αβέ­βαιο μέλ­λον. Ήταν η μέρα που κο­ρυ­φώ­θη­κε σε απο­φα­σι­στι­κό ση­μείο όλη η έντα­ση που συσ­σω­ρευό­ταν κατά τα 5 χρό­νια της δια­δι­κα­σί­ας ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­σης (ΣτΜ: ο όρος «δια­δι­κα­σία» χρη­σι­μο­ποιεί­ται για να πε­ρι­γρά­ψει μια ευ­ρύ­τε­ρη, διαρ­κή κοι­νω­νι­κή-πο­λι­τι­κή κι­νη­το­ποί­η­ση προς μια κα­τεύ­θυν­ση, αντί­στοι­χα πχ με το «Μπο­λι­βα­ρια­νή Δια­δι­κα­σία» στη Βε­νε­ζου­έ­λα -έτσι τον χρη­σι­μο­ποιεί και ο Αντέ­ντας όταν ανα­φέ­ρε­ται στην «δια­δι­κα­σία ανε­ξαρ­τη­σί­ας» ή στην «συ­ντα­κτι­κή δια­δι­κα­σία»).

Γιοζέπ Μαρία Αντέντας | μετάφραση Πάνος Πέτρου

Οι αριθ­μοί λένε πολλά. Ψή­φι­σαν 2.264.424 άν­θρω­ποι. Σε ένα εκλο­γι­κό σώμα πε­ρί­που 5,3 εκα­τομ­μυ­ρί­ων αν­θρώ­πων, αυτό αντι­προ­σω­πεύ­ει μια συμ­με­το­χή 42,5%. Για να υπο­λο­γί­σου­με τον πραγ­μα­τι­κό αριθ­μό θα πρέ­πει να συ­μπε­ρι­λά­βου­με τα ψη­φο­δέλ­τια που κα­τα­σχέ­θη­καν από την αστυ­νο­μία και τις ψή­φους πο­λι­τών που δεν κα­τά­φε­ραν τε­λι­κά να ψη­φί­σουν. Από τις κα­τα­γε­γραμ­μέ­νες ψή­φους, 2.020.144 (90%) ήταν υπέρ της ανε­ξαρ­τη­σί­ας, 176.566 (7,8%) ήταν κατά και 45.586 (2%) ήταν λευκά.

Πλάι σε αυ­τούς τους αριθ­μούς, πρέ­πει να προ­σθέ­σου­με ακόμα έναν: τους 890 επί­ση­μα κα­τα­γε­γραμ­μέ­νους τραυ­μα­τί­ες. Οι ει­κό­νες λένε πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρα από τους αριθ­μούς –μια αστυ­νο­μι­κή βία άνευ προη­γου­μέ­νου, απέ­να­ντι σε μια ιστο­ρι­κή λαϊκή κι­νη­το­ποί­η­ση.

Το κί­νη­μα ανε­ξαρ­τη­σί­ας ανα­δεί­χθη­κε νι­κη­τής. Αν και το απο­τέ­λε­σμα δεν ση­μαί­νει ότι οι δυ­νά­μεις υπέρ της ανε­ξαρ­τη­σί­ας θα πε­τύ­χουν τους στό­χους τους άμεσα, απέ­κτη­σαν ένα ευ­νοϊ­κό «μο­μέ­ντουμ» επι­δει­κνύ­ο­ντας την απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα και την ικα­νό­τη­τά τους να κι­νη­το­ποι­η­θούν παρά την κρα­τι­κή κα­τα­στο­λή και την από­φα­ση του αντι­πά­λου να μποϊ­κο­τά­ρει τη δια­δι­κα­σία. Το με­τα-φραν­κι­κό ισπα­νι­κό κρά­τος είναι πιο απο­νο­μι­μο­ποι­η­μέ­νο από ποτέ άλ­λο­τε στην Κα­τα­λο­νία.

Οι άμε­σες συ­νέ­πειες είναι σα­φείς. Ο Νόμος Με­τα­βα­τι­κού Χα­ρα­κτή­ρα, τον οποίο ψή­φι­σε το κα­τα­λα­νι­κό κοι­νο­βού­λιο στις 8 Σε­πτέμ­βρη, προ­βλέ­πει ότι αν το δη­μο­ψή­φι­σμα κα­τα­λή­ξει σε νίκη του «ναι», η κα­τα­λα­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση θα ανα­κη­ρύ­ξει μια ανε­ξάρ­τη­τη δη­μο­κρα­τία.

Όμως, δεν είναι σαφές το πώς θα προ­χω­ρή­σει η κα­τα­λα­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση. Οι απο­φά­σεις της θα κα­θο­ρί­σουν την μοίρα του κι­νή­μα­τος ανε­ξαρ­τη­σί­ας όπως και του ευ­ρύ­τε­ρου δη­μο­κρα­τι­κού μπλοκ που υπο­στή­ρι­ξε το δη­μο­ψή­φι­σμα. Σε αυτό το πλαί­σιο, το πώς θα κρα­τη­θεί ενω­μέ­νο το δη­μο­κρα­τι­κό μπλοκ –το οποίο είναι ευ­ρύ­τε­ρο των δυ­νά­με­ων που υπο­στη­ρί­ζουν την ανε­ξαρ­τη­σία- είναι ένα στρα­τη­γι­κό ζή­τη­μα απο­φα­σι­στι­κής ση­μα­σί­ας. Η προ­ο­πτι­κή ανε­ξαρ­τη­σί­ας της Κα­τα­λο­νί­ας πα­ρα­μέ­νει επι­σφα­λής και –βρα­χυ­πρό­θε­σμα- ο θε­σμι­κός και πο­λι­τι­κός αγώ­νας ανά­με­σα στο κα­τα­λα­νι­κό και το ισπα­νι­κό κρά­τος θα εντεί­νει ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο τη ση­με­ρι­νή κρίση. Αν και η επί­ση­μη «ανε­ξαρ­τη­σια­κή» αφή­γη­ση ισχυ­ρί­ζε­ται ότι τα βα­σι­κά κα­θή­κο­ντα για την επί­τευ­ξη της ανε­ξαρ­τη­σί­ας υλο­ποι­ή­θη­καν ήδη, η 1η Οκτώ­βρη ση­μα­το­δό­τη­σε την αρχή της πιο κρί­σι­μης φάσης.

Πρέ­πει λοι­πόν να αντι­με­τω­πί­σου­με την γε­νι­κή απερ­γία στις 3 Οκτώ­βρη ως την δεύ­τε­ρη πράξη της 1ης Οκτώ­βρη. Αρ­χι­κά κα­θο­δη­γή­θη­κε από μικρά συν­δι­κά­τα, αλλά τε­λι­κά κέρ­δι­σε την με­ρι­κή υπο­στή­ρι­ξη από τις Comisiones Obreras (CCOO) και την UGT, τις δύο με­γα­λύ­τε­ρες ερ­γα­τι­κές συ­νο­μο­σπον­δί­ες της Κα­τα­λο­νί­ας. Αυτές οι συν­δι­κα­λι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις δεν κά­λε­σαν σε ολο­κλη­ρω­τι­κή απερ­γία, αλλά σε στά­σεις ερ­γα­σί­ας, μια πρό­τα­ση την οποία απο­δέ­χθη­καν και οι ερ­γα­ζό­με­νοι και οι ερ­γο­δό­τες. Τε­λι­κά, η Κα­τα­λα­νι­κή Εθνι­κή Συ­νέ­λευ­ση (ANC) και το Omnium Cultural –τα ηγε­τι­κά όρ­γα­να του «επί­ση­μου» κι­νή­μα­τος ανε­ξαρ­τη­σί­ας- όπως και η κα­τα­λα­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση, έδω­σαν την υπο­στή­ρι­ξή τους στην κι­νη­το­ποί­η­ση, αν και η ANC το έκανε με με­γά­λους δι­σταγ­μούς.

Αυτό το «επί­ση­μο» μπλοκ με­τέ­τρε­ψε το γε­γο­νός σε δια­τα­ξι­κή «εθνι­κή παύση» που συν­δύ­α­ζε μια πα­ρα­δο­σια­κή απερ­γία και μα­ζι­κές δια­δη­λώ­σεις, με το εθε­λο­ντι­κό κλεί­σι­μο επι­χει­ρή­σε­ων και της δη­μό­σιας διοί­κη­σης. Συ­νο­λι­κά, η μέρα δρά­σης απο­δεί­χθη­κε άλλη μια εντυ­πω­σια­κή συλ­λο­γι­κή δράση εν μέσω μιας πολύ σπά­νιας πο­λι­τι­κής κα­τά­στα­σης.

Το τι θα συμ­βεί τώρα στην Κα­τα­λο­νία δεν εξαρ­τά­ται μόνο από τις το­πι­κές δρά­σεις αλλά και από τον αντί­κτυ­πο που θα έχει το κί­νη­μα ανε­ξαρ­τη­σί­ας, το δη­μο­ψή­φι­σμα και οι μα­ζι­κές δια­δη­λώ­σεις στην ισπα­νι­κή πο­λι­τι­κή σκηνή γε­νι­κό­τε­ρα. Το σύν­θε­το της κα­τά­στα­σης κάνει επι­κίν­δυ­νο να βγά­λει κα­νείς βια­στι­κά συ­μπε­ρά­σμα­τα.

Από την μία, το Λαϊκό Κόμμα (PP) που κυ­βερ­νά την Ισπα­νία, θα συ­νε­χί­σει να χρη­σι­μο­ποιεί την κα­τα­λα­νι­κή ανε­ξαρ­τη­σία για να κι­νη­το­ποιεί την συ­ντη­ρη­τι­κή του βάση. Από την άλλη, μια με­ρί­δα της ισπα­νι­κής κοι­νής γνώ­μης, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νου του Πο­δέ­μος και της βάσης του, απορ­ρί­πτει την κρα­τι­κή κα­τα­στο­λή και υπε­ρα­σπί­ζε­ται πλέον ένα «νό­μι­μο» δη­μο­ψή­φι­σμα.

Επι­πλέ­ον, σε εκεί­να τα μέρη της Ισπα­νί­ας όπου –όπως στην Κα­τα­λο­νία- υπάρ­χουν μα­κρο­χρό­νιες εθνι­κές ή πε­ρι­φε­ρεια­κές συ­γκρού­σεις, η δια­δι­κα­σία ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­σης ίσως δη­μιουρ­γή­σει πό­λω­ση ανά­με­σα στους υπο­στη­ρι­κτές του κε­ντρι­κού ισπα­νι­κού κρά­τους και τα αντί­στοι­χα εθνι­κι­στι­κά κι­νή­μα­τα.

Όλοι αυτοί οι πα­ρά­γο­ντες δια­μορ­φώ­νουν ένα σύν­θε­το τοπίο για την Αρι­στε­ρά, η οποία θα χάσει έδα­φος μα­κρο­πρό­θε­σμα, αν εγκα­τα­λεί­ψει την υπε­ρά­σπι­ση της δη­μο­κρα­τί­ας βρα­χυ­πρό­θε­σμα. Πίσω από αυτά τα γε­γο­νό­τα που εξε­λίσ­σο­νται με αστρα­πιαία τα­χύ­τη­τα, βρί­σκε­ται ένα ση­μα­ντι­κό πα­ρά­δο­ξο: Η κα­τα­λα­νι­κή ανε­ξαρ­τη­σία απο­τε­λεί την με­γα­λύ­τε­ρη απει­λή για την «συ­νέ­χεια» του πο­λι­τι­κού και θε­σμι­κού οι­κο­δο­μή­μα­τος που δη­μιουρ­γή­θη­κε το 1978, αλλά ταυ­τό­χρο­να μπο­ρεί να ενι­σχύ­σει προ­σω­ρι­νά κά­ποιους από τους «πυ­λώ­νες» του κρά­τους, πα­ρά­γο­ντας ένα πλαί­σιο που θα σπρώ­χνει την ισπα­νι­κή πο­λι­τι­κή σκηνή προς τα δεξιά.

Η στρα­τη­γι­κή της Μα­δρί­της

Το PP, συ­νερ­γα­ζό­με­νο στενά με το κρα­τι­κό μη­χα­νι­σμό και τα πε­ρισ­σό­τε­ρα ΜΜΕ, έχει υιο­θε­τή­σει μια αδιάλ­λα­κτη στάση απέ­να­ντι στην ανε­ξαρ­τη­σία, από όταν ξε­κί­νη­σε το κί­νη­μα το 2012. Θα επι­μεί­νει σε αυτήν την προ­σέγ­γι­ση γιατί πι­στεύ­ει ότι η ενα­ντί­ω­ση στην κα­τα­λα­νι­κή «κυ­ριαρ­χία» επω­φε­λεί το κόμμα με μια σειρά τρό­πους: το­νώ­νει την υπο­στή­ρι­ξή του σε κομ­βι­κές πε­ριο­χές του ισπα­νι­κού κρά­τους, συ­σπει­ρώ­νει την κοι­νω­νι­κή του βάση, ανα­κτά έδα­φος στον αντα­γω­νι­σμό με τους Ciudadanos, βάζει υπό πίεση το «νέο» Σο­σια­λι­στι­κό Κόμμα (PSOE) του Πέδρο Σάν­τσεζ, με­τα­κι­νεί την πο­λι­τι­κή συ­ζή­τη­ση μα­κριά από θέ­μα­τα που ευ­νο­ούν το Πο­δέ­μος, όπως η κρα­τι­κή δια­φθο­ρά και η συ­νε­χι­ζό­με­νη οι­κο­νο­μι­κή κρίση.

 

Αλλά για πολ­λο­στή φορά από όταν ξε­κί­νη­σε η πο­λι­τι­κή ανα­τα­ρα­χή το 2011 με την εμ­φά­νι­ση του κι­νή­μα­τος 15Μ (ΣτΜ: το κί­νη­μα των Indignados, των «Αγα­να­κτι­σμέ­νων» στις πλα­τεί­ες των πό­λε­ων του Ισπα­νι­κού Κρά­τους), η στενή κομ­μα­τι­κή λο­γι­κή επι­κρά­τη­σε σε βάρος της μα­κρο­πρό­θε­σμης στρα­τη­γι­κής. Οι απο­τυ­χί­ες του PP δεί­χνουν τα στρα­τη­γι­κά όρια της ισπα­νι­κής ελίτ όταν αυτή κα­λεί­ται να αντι­με­τω­πί­σει την κρίση του κα­θε­στώ­τος του 1978. Δεί­χνου­με αντο­χή κι αντι­στε­κό­μα­στε ενά­ντια σε κάθε αντί­πα­λο –από τους Κα­τα­λα­νούς οπα­δούς της ανε­ξαρ­τη­σί­ας, ως το κί­νη­μα 15Μ και τις εκλο­γι­κές του εκ­φρά­σεις. Αυτό έχει γίνει το μότο της άρ­χου­σας τάξης.

Η πο­λι­τι­κή «κα­μέ­νης γης» του PP έχει ένα ση­μα­ντι­κό προη­γού­με­νο, το οποίο συ­μπί­πτει με την άνοδο των ανε­ξαρ­τη­σια­κών δυ­νά­με­ων στην Κα­τα­λο­νία: τον επι­θε­τι­κό ισπα­νι­κό εθνι­κι­σμό της δεύ­τε­ρης δια­κυ­βέρ­νη­σης του Χοσέ Μαρία Αθνάρ (2000-2004). Ενώ ο συ­γκε­ντρω­τι­σμός του Αθνάρ ήταν χρή­σι­μος για τη Δεξιά εκεί­νη την εποχή, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα πυ­ρο­δό­τη­σε την ση­με­ρι­νή κρίση, καθώς δη­μιούρ­γη­σε στον κα­τα­λα­νι­κό λαό μια δυ­σα­ρέ­σκεια που είναι αδύ­να­το να αντι­στρα­φεί.

Η κυ­βέρ­νη­ση της Μα­δρί­της μάλ­λον εκτι­μά ότι θα πρέ­πει να εντεί­νει την σύ­γκρου­ση με τους οπα­δούς της ανε­ξαρ­τη­σί­ας μέχρι να συ­ντρί­ψει τις ελ­πί­δες τους για μια γρή­γο­ρη δια­δι­κα­σία ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­σης. Αφού χρη­σι­μο­ποι­ή­σει το μα­στί­γιο, θα δο­κι­μά­σει αρ­γό­τε­ρα το κα­ρό­το, προ­σφέ­ρο­ντας λίγο «χώρο κι­νή­σε­ων» σε πιο με­τριο­πα­θείς δυ­νά­μεις.

Αλλά όσο εντεί­νει την σύ­γκρου­ση η πο­λι­τι­κή του ισπα­νι­κού κρά­τους, τόσο πιο δύ­σκο­λο το κάνει να αλ­λά­ξει κα­τεύ­θυν­ση αρ­γό­τε­ρα. Όταν απο­τυγ­χά­νεις στο πεδίο της «νο­μι­μο­ποί­η­σης», απο­μέ­νει μόνο η βία. Αλλά η χρήση της τε­λευ­ταί­ας, απο­δυ­να­μώ­νει ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο την πρώτη. Σή­με­ρα, η κρίση της νο­μι­μο­ποί­η­σης του Ισπα­νι­κού Κρά­τους στην Κα­τα­λο­νία έχει φτά­σει στην απο­κο­ρύ­φω­σή της.

Από τις 20 Σε­πτέμ­βρη στην 1η Οκτώ­βρη

Πριν εντεί­νει το κρά­τος τις κα­τα­σταλ­τι­κές του πο­λι­τι­κές στις 20 Σε­πτέμ­βρη, το κί­νη­μα ανε­ξαρ­τη­σί­ας, υπό την ηγε­σία των ANC και Omnium, δεν είχε αυ­τό-ορ­γά­νω­ση από τα κάτω. Μόνο η CUP εκ­προ­σω­πού­σε μια αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή πτέ­ρυ­γα του κι­νή­μα­τος υπέρ της ανε­ξαρ­τη­σί­ας, αλλά αυτής της η στάση δη­μιουρ­γού­σε σο­βα­ρές εσω­τε­ρι­κές αντι­φά­σεις και τε­ρά­στιες εξω­τε­ρι­κές πιέ­σεις.

Αλλά η κα­τα­σταλ­τι­κή επί­θε­ση του κρά­τους και η αμε­σό­τη­τα της ψη­φο­φο­ρί­ας πυ­ρο­δό­τη­σαν τη λαϊκή αυ­τό-ορ­γά­νω­ση. Το­πι­κές Επι­τρο­πές Υπε­ρά­σπι­σης του Δη­μο­ψη­φί­σμα­τος (CDR) ένω­σαν τις δυ­νά­μεις τους με το δί­κτυο Escoles Obertes (Ανοι­χτά Σχο­λεία) για να ορ­γα­νώ­σουν εθε­λο­ντές που προ­στά­τε­ψαν τα εκλο­γι­κά τμή­μα­τα την 1η Οκτώ­βρη.

Οι ANC και το Omnium δεν «συ­μπα­ρα­σύρ­θη­καν» από την ώθηση από τα κάτω, αλλά αυτή η τε­λευ­ταία ίσως υπο­χρε­ώ­σει τα μέλη αυτών των ορ­γα­νώ­σε­ων να εμπλα­κούν πιο συ­στη­μα­τι­κά σε δρά­σεις πο­λι­τι­κής ανυ­πα­κο­ής. Μέχρι εκεί­νου του ση­μεί­ου, η προ­σέγ­γι­σή τους πα­ρέ­με­νε αρ­κε­τά άτολ­μη, εστιά­ζο­ντας στο στή­σι­μο εκλο­γι­κών κέ­ντρων, και χωρίς κα­νέ­να σχε­δια­σμό πραγ­μα­τι­κού αμυ­ντι­κού μη­χα­νι­σμού για να αντι­με­τω­πι­στεί η αστυ­νο­μι­κή πα­ρέμ­βα­ση.

Η με­γά­λης κλί­μα­κας αυ­τό-ορ­γά­νω­ση εμ­φα­νί­στη­κε αργά. Αναμ­φί­βο­λα, αν η Catalonia en Comu (στμ: πλατύ σχήμα της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς στην Κα­τα­λο­νία, χτι­σμέ­νο γύρω από την επι­τυ­χία του ενω­τι­κού δη­μο­τι­κού ψη­φο­δελ­τί­ου Barcelona en Comu που με επι­κε­φα­λής την Άντα Κο­λά­ου κέρ­δι­σε το Δήμο της Βαρ­κε­λώ­νης) είχε εμπλα­κεί πε­ρισ­σό­τε­ρο ενερ­γά στο δη­μο­ψή­φι­σμα, η δια­δι­κα­σία θα πή­γαι­νε πολύ μα­κρύ­τε­ρα (αν και πρέ­πει να ανα­γνω­ρί­σου­με ότι αρ­κε­τά μέλη της έπαι­ξαν έναν ενερ­γό ρόλο, πέρα από τα όσα έπρα­ξε επί­ση­μα το κόμμα). Αυτό που επι­τεύ­χθη­κε την Κυ­ρια­κή ήταν εντυ­πω­σια­κό, αλλά η έλ­λει­ψη ενός ενω­τι­κού κι­νή­μα­τος ήταν αι­σθη­τή τους μήνες πριν το δη­μο­ψή­φι­σμα. Η ANC δεν ήθελε να προ­ω­θή­σει μια ευ­ρύ­τε­ρη συμ­μα­χία, ενώ οι δυ­νά­μεις έξω από το «επί­ση­μο» κί­νη­μα ανε­ξαρ­τη­σί­ας δεν ήθε­λαν να προ­κα­λέ­σουν μια δικιά τους δυ­να­μι­κή που να προ­ω­θού­σε τη συμ­μα­χία με την ANC. Μόνο τα γε­γο­νό­τα των τε­λευ­ταί­ων ημε­ρών άλ­λα­ξαν την κα­τά­στα­ση, πυ­ρο­δο­τώ­ντας μια δια­δι­κα­σία ορ­γά­νω­σης από τα κάτω που δεν υπήρ­χε πριν.

Δεύ­τε­ρη Φάση

Στην ερ­χό­με­νη σύ­γκρου­ση, το κί­νη­μα έχει να αντι­με­τω­πί­σει τέσ­σε­ρις θε­με­λιώ­δεις προ­κλή­σεις.

Πρώ­τον, πρέ­πει να διευ­ρύ­νει την κοι­νω­νι­κή του βάση. Είναι δύ­σκο­λο να αξιο­λο­γή­σου­με ανα­λυ­τι­κά τα απο­τε­λέ­σμα­τα της 1ης Οκτώ­βρη, εξαι­τί­ας των συν­θη­κών κα­τα­στο­λής κάτω από τις οποί­ες έγινε η ψη­φο­φο­ρία. Αναμ­φί­βο­λα, οι πάνω από 2 εκα­τομ­μύ­ρια ψήφοι υπέρ του «ναι» συ­γκρο­τούν ένα ση­μα­ντι­κό κοι­νω­νι­κό μπλοκ. Αν και δεν είναι μια αυ­στη­ρώς αριθ­μη­τι­κή πλειο­ψη­φία, δεν έχει εμ­φα­νι­στεί κα­νέ­να άλλο ορ­γα­νω­μέ­νο ή ενερ­γό μπλοκ ως «αντί­πα­λο δέος».

Το κί­νη­μα ανε­ξαρ­τη­σί­ας ανα­πτύ­χθη­κε εκρη­κτι­κά με­τα­ξύ 2012 και 2014 αλλά έκτο­τε έμει­νε σε γε­νι­κές γραμ­μές στά­σι­μο, αν και δια­τη­ρώ­ντας υψηλά επί­πε­δα υπο­στή­ρι­ξης.

Κά­ποιοι κου­ρά­στη­καν από μια ατε­λεί­ω­τη δια­δι­κα­σία που δεν έδει­χνε να κα­τα­λή­γει που­θε­νά, αλλά τις τε­λευ­ταί­ες μέρες, ανα­πτύ­χθη­κε μια νέα τάση υπο­στή­ρι­ξης, κυ­ρί­ως εξαι­τί­ας της κα­τα­στο­λής του Ισπα­νι­κού Κρά­τους. Κά­ποιες από τις ψή­φους υπέρ του «ναι» είναι πι­θα­νό να ρί­χτη­καν υπέρ της δη­μο­κρα­τί­ας και όχι τόσο υπέρ της ανε­ξαρ­τη­σί­ας. Επι­πλέ­ον, δεν μπο­ρού­με να γνω­ρί­ζου­με πόσοι άν­θρω­ποι που θα ψή­φι­ζαν «ναι» δεν το μπό­ρε­σαν να το κά­νουν εξαι­τί­ας όλων των επι­πλο­κών εκεί­νη τη μέρα.

Όσον αφορά την κοι­νω­νι­κή του σύν­θε­ση, στο επί­κε­ντρο της κοι­νω­νι­κής βάσης του κι­νή­μα­τος για ανε­ξαρ­τη­σία βρί­σκο­νται τα με­σο­στρώ­μα­τα και η νε­ο­λαία, αν και ήταν ορατή η πα­ρου­σία με­γα­λύ­τε­ρων ηλι­κια­κά ψη­φο­φό­ρων στις ουρές της Κυ­ρια­κής. Το «επί­ση­μο» κί­νη­μα ποτέ δεν μπό­ρε­σε να προ­σελ­κύ­σει ένα ση­μα­ντι­κό τμήμα της αρι­στε­ρής κοι­νω­νι­κής βάσης και στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα δεν το επι­χεί­ρη­σε καν: απλά πε­ρί­με­νε πως όλοι αυτοί κά­ποια στιγ­μή τε­λι­κά θα πεί­θο­νταν.

Η δι­στα­κτι­κή πο­λι­τι­κή της Catalunya en Comu, δεν αντι­κα­το­πτρί­ζει μόνο τις από­ψεις της ηγε­σί­ας της, αλλά και την κοι­νω­νι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα της πο­λι­τι­κής και εκλο­γι­κής της βάσης. Αυτό αξί­ζει να επι­ση­μαν­θεί ρητά, γιατί είναι ένας κρί­σι­μος πα­ρά­γο­ντας. Μια συ­γκε­κρι­μέ­νη πο­λι­τι­κή προς τις αρι­στε­ρές πο­λι­τι­κές και κοι­νω­νι­κές ορ­γα­νώ­σεις και την κοι­νω­νι­κή τους βάση είναι ανα­γκαία, και αναμ­φί­βο­λα έρ­χε­ται σε ρήξη με το σχέ­διο της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης δε­ξιάς που βρί­σκε­ται στην εξου­σία, του Partit Demòcrata Europeu Català (PDeCAT), του οποί­ου τις αδυ­να­μί­ες πρέ­πει να εκ­με­ταλ­λευ­τού­με για να επι­βά­λου­με μια στρο­φή προς τα αρι­στε­ρά.

Οφεί­λου­με να πε­ρι­γρά­ψου­με σε αδρές γραμ­μές τον δρόμο προς την ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­ση του κι­νή­μα­τος υπέρ της ανε­ξαρ­τη­σί­ας: εφαρ­μο­γή επεί­γο­ντων πο­λι­τι­κών και κοι­νω­νι­κών μέ­τρων ως πα­κέ­το απά­ντη­σης στην κρίση, προ­τε­ραιό­τη­τα στην έναρ­ξη μιας συ­ντα­κτι­κής «δια­δι­κα­σί­ας» και δη­μιουρ­γία ενός πλαι­σί­ου που θα μπο­ρεί να πε­ρι­λαμ­βά­νει και όσους δεν θέ­λουν υπο­χρε­ω­τι­κά την ανε­ξαρ­τη­σία αλλά υπο­στη­ρί­ζουν κά­ποιου εί­δους συ­νταγ­μα­τι­κής ρήξης με το κρά­τος.

Πραγ­μα­τι­κά, η απου­σία μιας συμ­μα­χί­ας ανά­με­σα στους οπα­δούς της ανε­ξαρ­τη­σί­ας και όσους υπο­στη­ρί­ζουν το δι­καί­ω­μα της Κα­τα­λο­νί­ας να απο­φα­σί­σει ήταν μια από τις με­γα­λύ­τε­ρες στρα­τη­γι­κές αδυ­να­μί­ες της δια­δι­κα­σί­ας. Αυτό έχει μια άμεση επί­πτω­ση: το Κα­τα­λα­νι­κό Κοι­νο­βού­λιο πρέ­πει να εφαρ­μό­σει την λαϊκή εντο­λή του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος με έναν τρόπο που θα εξα­σφα­λί­ζει ότι συ­μπε­ρι­λαμ­βά­νε­ται και η θέ­λη­ση εκεί­νων που συμ­με­τεί­χαν στην ορ­γά­νω­ση της 1ης Οκτώ­βρη, υπο­στη­ρί­ζο­ντας την δη­μο­κρα­τία αλλά όχι την ανε­ξαρ­τη­σία. Δη­λα­δή, πρέ­πει να απο­φύ­γει τον κα­τα­κερ­μα­τι­σμό του δη­μο­κρα­τι­κού-ανυ­πά­κουου με­τώ­που που συ­νέ­βα­λε στην επι­τυ­χία της ψη­φο­φο­ρί­ας και τον επα­κό­λου­θο πε­ριο­ρι­σμό των υπο­στη­ρι­κτών της σε μια συμ­μα­χία μόνο των ανε­ξαρ­τη­σια­κών δυ­νά­με­ων, χωρίς όμως να δια­στρε­βλώ­νει το νόημα του απο­τε­λέ­σμα­τος της ψη­φο­φο­ρί­ας της Κυ­ρια­κής.

Δεύ­τε­ρον, το κί­νη­μα ανε­ξαρ­τη­σί­ας πρέ­πει να δια­τη­ρή­σει την δύ­να­μη που έδει­ξε μετά τις 20 Σε­πτέμ­βρη, τις μέρες προς την 1η Οκτώ­βρη και την ίδια τη μέρα του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος. Οι δη­μο­κρα­τι­κές από τα κάτω πρω­το­βου­λί­ες όπως οι CDR πρέ­πει να συ­νε­χί­σουν, με οποια­δή­πο­τε μορφή. Πέρα από την ANC και το Omnium, ο κό­σμος πρέ­πει να χτί­σει πλα­τιές επι­τρο­πές που δεν θα υπο­τάσ­σο­νται σε αυτές τις δύο ορ­γα­νώ­σεις, αν και θα δια­τη­ρούν μια πο­λι­τι­κή ενό­τη­τας απέ­να­ντί τους.

Ως τις 20 Σε­πτέμ­βρη, η δρα­στη­ριο­ποί­η­ση υπέρ της ανε­ξαρ­τη­σί­ας ήταν πε­ριο­ρι­σμέ­νη στην εντυ­πω­σια­κή ετή­σια κι­νη­το­ποί­η­ση κάθε 11 Σε­πτέμ­βρη, αλλά δεν είχε ιδιαί­τε­ρη δυ­να­τό­τη­τα να αντι­δρά σε ση­μα­ντι­κές στιγ­μές ή να ξε­περ­νά την ANC ή το Omnium όταν αυτές οι ορ­γα­νώ­σεις επέ­λε­γαν να αντι­δρά­σουν πα­θη­τι­κά στις εξε­λί­ξεις. Η απά­ντη­ση δεν είναι μια επι­στρο­φή στην παλιά κα­νο­νι­κό­τη­τα, αλλά στην συ­ντή­ρη­ση της δυ­να­μι­κής της αυ­τό-ορ­γά­νω­σης που εμ­φα­νί­στη­κε την 1η Οκτώ­βρη.

Τρί­τον, οι δυ­νά­μεις υπέρ της ανε­ξαρ­τη­σί­ας πρέ­πει να ανα­πτύ­ξουν μια πολύ πιο σύν­θε­τη προ­ο­πτι­κή όσον αφορά τον αγώνα, την σύ­γκρου­ση και την νίκη. Το κί­νη­μα συχνά χρη­σι­μο­ποιεί τον όρο «απο­σύν­δε­ση» για να πε­ρι­γρά­ψει την ανε­ξαρ­τη­σία. Μια λέξη που ενώ εκ­πέ­μπει μια ελ­κυ­στι­κή ει­κό­να ήσυ­χης αλ­λα­γής, υπε­ρα­πλου­στεύ­ει τι ση­μαί­νει πραγ­μα­τι­κά μια ρήξη με το κρά­τος.

Η επί­ση­μη αφή­γη­ση επι­μέ­νει ότι η ανε­ξαρ­τη­σία απο­τε­λεί με­τά­βα­ση από μια νο­μι­μό­τη­τα σε μια άλλη, αγνο­ώ­ντας το γε­γο­νός ότι αν η πρώτη «νο­μι­μό­τη­τα» δεν απο­δε­χτεί αυτήν την αλ­λα­γή, ακο­λου­θεί ένας αγώ­νας στον οποίο παί­ζει απο­φα­σι­στι­κό ρόλο η ωμή δύ­να­μη (θυ­μη­θεί­τε την επι­σή­μαν­ση του Μαρξ στο Κε­φά­λαιο: «ανά­με­σα σε δύο μέρη που επι­κα­λού­νται εξί­σου το δίκιο τους, απο­φα­σί­ζει η δύ­να­μη»). Η δύ­να­μη ωστό­σο δια­μορ­φώ­νε­ται από το πε­ριε­χό­με­νο και την νο­μι­μο­ποί­η­ση αυτού που την ασκεί. Το να τα έχου­με όλα αυτά υπό­ψην είναι ση­μα­ντι­κό για την επερ­χό­με­νη πα­ρα­τε­τα­μέ­νη σύ­γκρου­ση.

Τέ­ταρ­τον, οι δυ­νά­μεις υπέρ της ανε­ξαρ­τη­σί­ας πρέ­πει να επι­διώ­ξουν και να συ­νά­ψουν συμ­μα­χί­ες σε όλο το ισπα­νι­κό κρά­τος. Το κί­νη­μα κα­λω­σό­ρι­σε την αλ­λη­λεγ­γύη που δέ­χτη­κε έξω από την Κα­τα­λο­νία, ως απά­ντη­ση στην εντει­νό­με­νη κα­τα­στο­λή, αλλά στή­ρι­ξε τη στρα­τη­γι­κή του στην μο­νο­με­ρή δράση, χωρίς να ανα­ζη­τά υπο­στή­ρι­ξη σε άλλα μέρη της Ισπα­νί­ας πέρα από τα εθνι­κι­στι­κά κι­νή­μα­τα των Βά­σκων ή των Γα­λι­κια­νών. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, είναι συμ­βα­τή η μο­νο­με­ρής δράση με την ανα­ζή­τη­ση συμ­μά­χων.

Αυτή η υπο­στή­ρι­ξη είναι σή­με­ρα πιο ανα­γκαία από ποτέ. Όσο το PP εκτι­μά ότι η σι­δε­ρέ­νια πυγμή το επω­φε­λεί πε­ρισ­σό­τε­ρο βρα­χυ­πρό­θε­σμα, θα συ­νε­χί­ζει την κα­τα­σταλ­τι­κή του πο­λι­τι­κή. Το κί­νη­μα για ανε­ξαρ­τη­σία πρέ­πει να το­πο­θε­τή­σει τον αγώνα του μέσα στο πλαί­σιο της ευ­ρύ­τε­ρης μάχης ενά­ντια στο κα­θε­στώς του 1978, χωρίς να τον αυ­το­δια­λύ­ει μέσα σε αυτή.

Η δη­μο­κρα­τία, και όσον αφορά την αντί­στα­ση στην κα­τα­στο­λή και όσον αφορά με την δυ­να­τό­τη­τα να απο­φα­σί­ζου­με για το μέλ­λον, θα πρέ­πει να είναι το ση­μείο αφε­τη­ρί­ας. Η ανα­γνώ­ρι­ση του κοι­νού εχθρού θα είναι το δεύ­τε­ρο βήμα.

Το εσω­τε­ρι­κό μέ­τω­πο

Το κί­νη­μα ανε­ξαρ­τη­σί­ας συ­γκρού­ε­ται με το Ισπα­νι­κό Κρά­τος, αλλά το ίδιο το κί­νη­μα αντι­με­τω­πί­ζει και μια εσω­τε­ρι­κή δια­πά­λη. Η πιο ορατή δια­φω­νία είναι αυτή ανά­με­σα στα δύο κυ­βερ­νη­τι­κά κα­τα­λα­νι­κά κόμ­μα­τα, το δεξιό νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο PDeCAT και την κε­ντρο­α­ρι­στε­ρή Esquerra Republicana de Catalunya (ERC). Αλλά πέρα από τον αντα­γω­νι­σμό με­τα­ξύ αυτών των δύο, η πιο απο­φα­σι­στι­κή μάχη θα εξε­λι­χθεί γύρω από το αν θα μπο­ρέ­σουν οι ρι­ζο­σπα­στι­κές δυ­νά­μεις στο εσω­τε­ρι­κό του κι­νή­μα­τος να ξε­πε­ρά­σουν το μπλοκ που έχουν δη­μιουρ­γή­σει η Κα­τα­λα­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση, η ANC και το Òmnium Cultural.

Τα γε­γο­νό­τα μετά τις 20 Σε­πτέμ­βρη, ει­δι­κά η αυ­τό-ορ­γά­νω­ση από τα κάτω και η ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­ση του κι­νή­μα­τος, μπο­ρούν να ευ­νο­ή­σουν τις πιο αρι­στε­ρές δυ­νά­μεις, και πο­λι­τι­κά (κυ­ρί­ως την CUP) και κοι­νω­νι­κά. Τέλος, ο ρόλος που θα παί­ξει η Catalonia en Comu σε αυτήν την πάλη θα είναι κα­θο­ρι­στι­κός στο να κρι­θεί αν θα στρα­φεί αυτή η κα­τά­στα­ση προς τα αρι­στε­ρά.

Μέχρι τις 20 Σε­πτέμ­βρη, ο σχη­μα­τι­σμός της Άντα Κο­λά­ου πα­ρέ­με­νε πα­θη­τι­κός. Από όταν η κα­τα­λα­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση εξήγ­γει­λε το δη­μο­ψή­φι­σμα πέρσι, η Catalonia en Comú πε­ρί­με­νε ότι αυτά τα σχέ­δια θα κα­τέρ­ρε­αν, ελ­πί­ζο­ντας ότι κάθε βήμα που γι­νό­ταν προς τη ψη­φο­φο­ρία θα ήταν το τε­λευ­ταίο και ότι η κυ­βέρ­νη­ση θα απω­θού­σε την προ­ο­πτι­κή ενός μο­νο­με­ρούς δη­μο­ψη­φί­σμα­τος σε ένα αό­ρι­στο μέλ­λον. Το κόμμα δια­τύ­πω­σε την θέση του μόνο όταν εξω­θή­θη­κε από τις εξε­λί­ξεις, και τότε επέ­λε­ξε να υπε­ρα­σπι­στεί την δια­δι­κα­σία του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος ως μια μορφή κι­νη­το­ποί­η­σης, χωρίς να δε­σμεύ­ε­ται για την επι­τυ­χία του ή να καλεί σε μα­ζι­κή συμ­με­το­χή.

Μετά την κα­τα­σταλ­τι­κή στρο­φή του κρά­τους ωστό­σο, η Catalonia en Comu τρο­πο­ποί­η­σε την θέση της και συμ­με­τεί­χε στην κι­νη­το­ποί­η­ση, αν και δεν άλ­λα­ξε ρι­ζι­κά τον στρα­τη­γι­κό της προ­σα­να­το­λι­σμό. Η λευκή ψήφος της Άντα Κο­λά­ου –ούτε «ναι» ούτε «όχι»- συ­νό­ψι­σε την αμη­χα­νία του κόμ­μα­τος απέ­να­ντι στη δια­μά­χη περί ανε­ξαρ­τη­σί­ας.

Τώρα η Catalonia en Comu πρέ­πει να δια­λέ­ξει: είτε πα­ρα­κο­λου­θεί την μάχη από από­στα­ση, είτε μπαί­νει στη σύ­γκρου­ση με το κρά­τος και υπο­στη­ρί­ζει μια συ­ντα­κτι­κή δια­δι­κα­σία. Μπο­ρεί να ανα­λά­βει αυτόν τον ενερ­γό ρόλο έχο­ντας διπλό στόχο: να συ­γκρου­στεί με το συ­γκε­ντρω­τι­κό κρά­τος και να σπά­σει την ηγε­μο­νία της Δε­ξιάς και της κε­ντρο­α­ρι­στε­ράς στο κί­νη­μα ανε­ξαρ­τη­σί­ας.

Μια τέ­τοια στάση δεν ση­μαί­νει υπο­χρε­ω­τι­κά την υπο­στή­ρι­ξη σε πλήρη ανε­ξαρ­τη­σία. Αντί­θε­τα, μπο­ρεί να απο­δεί­ξει ότι μια ρήξη με το κρά­τος έχει γίνει η ανα­γκαία προ­ϋ­πό­θε­ση για μια ομο­σπον­δια­κή λύση. Δη­λα­δή, χωρίς να προ­δί­δει τις δικές της προ­γραμ­μα­τι­κές θέ­σεις, η Catalonia en Comu μπο­ρεί να υπο­στη­ρί­ξει την ανα­κή­ρυ­ξη της Κα­τα­λα­νι­κής Δη­μο­κρα­τί­ας και την έναρ­ξη μιας συ­ντα­κτι­κής δια­δι­κα­σί­ας.

Αν κα­θί­σει στην άκρη, αυτό μπο­ρεί να την ωθή­σει στο πε­ρι­θώ­ριο της κα­τα­λα­νι­κής πο­λι­τι­κής ή, αν η δια­δι­κα­σία ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­σης ητ­τη­θεί, ίσως ο αντί­κτυ­πος να την βοη­θή­σει να ανα­κάμ­ψει και να ελ­πί­ζει σε νέες επι­τυ­χί­ες με­σο­πρό­θε­σμα. Αλλά όπως κι αν εξε­λι­χθούν τα πράγ­μα­τα, αν το κόμμα επι­μεί­νει στον πα­θη­τι­κό προ­σα­να­το­λι­σμό που είχε πριν την 1η Οκτώ­βρη και στην νέα φάση που ξε­κι­νά, θα έχει επη­ρε­ά­σει δρα­μα­τι­κά το χα­ρα­κτή­ρα του πο­λι­τι­κού του σχε­δί­ου. Το επί­δι­κο δεν αφορά μόνο την στάση της Catalonia en Comu απέ­να­ντι στην δια­μά­χη για την ανε­ξαρ­τη­σία, αλλά τον ίδιο τον δικό της προ­σα­να­το­λι­σμό σε μια πο­λι­τι­κή ρήξης και νέας συ­ντα­κτι­κής δια­δι­κα­σί­ας. Η δυ­σφο­ρία του κι­νή­μα­τος ανε­ξαρ­τη­σί­ας απέ­να­ντι στην στάση της Comu είναι κα­τα­νοη­τή, αλλά αυτό δεν πρέ­πει να κάνει το κόμμα να ξε­χά­σει ότι θα χρεια­στεί να έχει μια ενω­τι­κή πο­λι­τι­κή απέ­να­ντί τους, ει­δι­κά σε ζη­τή­μα­τα δη­μο­κρα­τί­ας και συ­ντα­κτι­κής.

Το Podem (ΣτΜ: το Podemos της Κα­τα­λο­νί­ας, δια­κρι­τό από το «κε­ντρι­κό») είχε μια πιο ενερ­γή και σαφή θέση απέ­να­ντι στο δη­μο­ψή­φι­σμα. Αρ­νή­θη­κε το δε­σμευ­τι­κό χα­ρα­κτή­ρα της ψη­φο­φο­ρί­ας και ακόμα και κά­λε­σε τη βάση του να ψη­φί­σει «όχι», αλλά αυτές οι θέ­σεις έρ­χο­νται σε αντί­φα­ση με την πρό­τα­σή του να ανοί­ξει μια συ­ντα­κτι­κή δια­δι­κα­σία.

Τώρα το Podem πρέ­πει να απο­φα­σί­σει αν θα μεί­νει έξω από την επό­με­νη φάση της σύ­γκρου­σης με το κρά­τος, ή αν θα έχει μια ενερ­γή πο­λι­τι­κή προς το μπλοκ υπε­ρά­σπι­σης της «κυ­ριαρ­χί­ας» και αν θα συμ­βά­λει στην προ­σπά­θεια να υπο­σκε­λι­στεί η δεξιά πτέ­ρυ­γα αυτού του μπλοκ.

Επο­μέ­νως, η Αρι­στε­ρά πρέ­πει να αντα­πε­ξέλ­θει σε τρία συν­δε­δε­μέ­να με­τα­ξύ τους κα­θή­κο­ντα: να δια­τη­ρή­σει την ενω­τι­κή δράση του κι­νή­μα­τος της ανε­ξαρ­τη­σί­ας ενά­ντια στο Ισπα­νι­κό Κρά­τος, να δια­μορ­φώ­σει ένα δη­μο­κρα­τι­κό και αντι­κα­τα­σταλ­τι­κό μπλοκ που θα πη­γαί­νει πέρα από τα όρια του ανε­ξαρ­τη­σια­κού κι­νή­μα­τος και να αγω­νι­στεί για την αλ­λα­γή των πο­λι­τι­κών συ­σχε­τι­σμών στην Κα­τα­λο­νία υπέρ της Αρι­στε­ράς.

Το τε­λευ­ταίο ση­μείο μας οδη­γεί σε μια πολύ μια θε­με­λιώ­δη ερώ­τη­ση: Τι ση­μεί­νει ο όρος «ανε­ξαρ­τη­σία» και πώς συν­δέ­ε­ται με την έν­νοια της «κυ­ριαρ­χί­ας»; Το «επί­ση­μο» κί­νη­μα πα­ρου­σιά­ζει την ανε­ξαρ­τη­σία ως την λύση σε όλα τα προ­βλή­μα­τα της Κα­τα­λο­νί­ας, ενώ αφή­νει την έν­νοια κενή κάθε συ­γκε­κρι­μέ­νου πε­ριε­χο­μέ­νου. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, το επί­ση­μο κί­νη­μα ανε­ξαρ­τη­σί­ας, και στην νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη και στην κε­ντρο­α­ρι­στε­ρή εκ­δο­χή του, θα πα­ρά­ξει ανε­ξαρ­τη­σία χωρίς πραγ­μα­τι­κή κυ­ριαρ­χία, σε ένα κρά­τος που θα είναι επι­σή­μως ανε­ξάρ­τη­το αλλά θα πα­ρα­μέ­νει υπο­τε­λές στην ΕΕ, ευ­νοϊ­κό προς τις διε­θνείς εμπο­ρι­κές συμ­φω­νί­ες όπως η TTIP και σε πο­λι­τι­κές που ευ­νο­ούν τις πο­λυ­ε­θνι­κές.

Η κα­τα­λα­νι­κή Αρι­στε­ρά πρέ­πει να επι­μεί­νει σε μια «κυ­ριαρ­χία» σε όλες της τις δια­στά­σεις: εθνι­κές, κοι­νω­νι­κές, οι­κο­νο­μι­κές, σε ζη­τή­μα­τα δη­μό­σιας υγεί­ας. Για να μην ανα­φερ­θού­με στην ανα­γκαία σύν­δε­ση αυτής της έν­νοιας με τις έν­νοιες της δη­μο­κρα­τί­ας και της αλ­λη­λεγ­γύ­ης ενά­ντια στον αντι­δρα­στι­κό εθνι­κι­σμό. Με άλλα λόγια, η Αρι­στε­ρά πρέ­πει να επε­ξερ­γα­στεί το πώς θα συν­δέ­σει μια πρό­τα­ση για πο­λι­τι­κή αλ­λα­γή με μια πρό­τα­ση για ένα άλλο κοι­νω­νι­κό, οι­κο­νο­μι­κό, θε­σμι­κό μο­ντέ­λο, ώστε να ξε­πε­ρα­στεί η αλ­λα­γή χωρίς αλ­λα­γή που εν­σαρ­κώ­νει η επί­ση­μη ανε­ξαρ­τη­σία.

Αντι­φά­σεις

Όσοι στην Αρι­στε­ρά, και της Κα­τα­λο­νί­ας και του Ισπα­νι­κού Κρά­τους, πα­ρέ­μει­ναν απέ­να­ντι στο κί­νη­μα ανε­ξαρ­τη­σί­ας ή έξω από αυτό, έχουν το­νί­σει αρ­κε­τές φορές, με λι­γό­τε­ρη ή πε­ρισ­σό­τε­ρη αξιο­πι­στία, τις ανα­ρίθ­μη­τες αντι­φά­σεις αυτής της δια­δι­κα­σί­ας. Η πιο δια­βό­η­τη από όλες, προ­φα­νώς, πα­ρα­μέ­νει η πα­ρου­σία ενός νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρου κόμ­μα­τος στην ηγε­σία της Κα­τα­λα­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης, ενός κόμ­μα­τος που υπο­στη­ρί­ζει αυ­στη­ρές πο­λι­τι­κές πε­ρι­κο­πών στις κοι­νω­νι­κές δα­πά­νες και που ποτέ δεν είχε υπο­στη­ρί­ξει την ανε­ξαρ­τη­σία στο πα­ρελ­θόν. Έχω ήδη το­νί­σει στο πα­ρελ­θόν κά­ποια από τα όρια της κα­τα­λα­νι­κής πο­λι­τι­κής δια­δι­κα­σί­ας –όσον αφορά την κοι­νω­νι­κή της βάση και τις δυ­νά­μεις που εμπλέ­κο­νται.

Αλλά η διαρ­κής επι­μο­νή στις αντι­φά­σεις της δια­δι­κα­σί­ας αντι­κα­το­πτρί­ζει μια υπερ­βο­λι­κά σχο­λα­στι­κή στάση απέ­να­ντι στην ίδια την κοι­νω­νι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα η οποία δυ­στυ­χώς συχνά εμ­φα­νί­ζε­ται σε αρ­κε­τές ανα­λύ­σεις της Αρι­στε­ράς όταν αντι­με­τω­πί­ζουν φαι­νό­με­να που δεν ται­ριά­ζουν στα προ-απο­φα­σι­σμέ­να «σχή­μα­τα» που έχουν στο μυαλό τους οι συγ­γρα­φείς.

Όλες οι κοι­νω­νι­κές δια­δι­κα­σί­ες πα­ρά­γουν αντι­φά­σεις, σε μι­κρό­τε­ρο ή με­γα­λύ­τε­ρο βαθμό. Αυτό προ­κύ­πτει από τον ίδιο το σύν­θε­το χα­ρα­κτή­ρα των αν­θρώ­πι­νων κοι­νω­νιών και το πώς εκ­φρά­ζο­νται σε αυτές οι συ­γκρού­σεις. Ένα κί­νη­μα όχι μόνο έχει αντι­φά­σεις και όρια, αλλά η εξέ­λι­ξή του πά­ντο­τε θα πα­ρά­γει αντι­φα­τι­κά και πε­ριο­ρι­σμέ­να απο­τε­λέ­σμα­τα. Αυτή η πα­ρα­τή­ρη­ση μας υπεν­θυ­μί­ζει αυτό που οι κοι­νω­νιο­λό­γοι απο­κα­λούν ακού­σιες συ­νέ­πειες της κοι­νω­νι­κής δρά­σης.

Κάθε αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή στρα­τη­γι­κή χρειά­ζε­ται να μάθει πώς ερ­γα­ζό­μα­στε μέσα σε ένα πλαί­σιο αντι­φά­σε­ων και ορίων, για να προ­σπα­θή­σου­με να επι­λύ­σου­με τις πρώ­τες σε απε­λευ­θε­ρω­τι­κή κα­τεύ­θυν­ση και να ξε­πε­ρά­σου­με τους πε­ριο­ρι­σμούς των δεύ­τε­ρων. Η πιο κα­θα­ρή στρα­τη­γι­κή είναι αυτή ακρι­βώς που ξέρει πώς να κι­νεί­ται μέσα σε έναν μη-κα­θα­ρό, αντι­φα­τι­κό και σύν­θε­το κόσμο.

«Όποιος πε­ρι­μέ­νει μια “κα­θα­ρή” κοι­νω­νι­κή επα­νά­στα­ση δεν θα τη δει ποτέ του. Αυτός είναι επα­να­στά­της στα λόγια που δεν κα­τα­λα­βαί­νει τί θα πει αλη­θι­νή επα­νά­στα­ση», έγρα­φε ο Λένιν το 1916 για την Εξέ­γερ­ση του Πάσχα (ΣτΜ: η εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κή εξέ­γερ­ση των Ιρ­λαν­δών). Σή­με­ρα δεν αντι­με­τω­πί­ζου­με μια επα­νά­στα­ση, αλλά πα­ρό­λα αυτά τα λόγια του ται­ριά­ζουν στην κα­τα­λα­νι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα.

Αντι­μέ­τω­πη με τις ατέ­λειες του κα­τα­λα­νι­κού κι­νή­μα­τος για ανε­ξαρ­τη­σία, η Αρι­στε­ρά έχει δύο επι­λο­γές: να προ­τι­μή­σει μια πα­θη­τι­κή πο­λι­τι­κή που άθελά της θα με­γεν­θύ­νει τις ελ­λεί­ψεις του κι­νή­μα­τος, ή να ακο­λου­θή­σει μια ενερ­γή πο­λι­τι­κή που πα­ρεμ­βαί­νει στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα και σπρώ­χνει τη δια­δι­κα­σία σε μια πιο προ­ο­δευ­τι­κή κα­τεύ­θυν­ση. Η πρώτη επι­λο­γή οδη­γεί, ανά­λο­γα την πε­ρί­πτω­ση, είτε προς τον αφη­ρη­μέ­νο ρι­ζο­σπα­στι­σμό και τον προ­πα­γαν­δι­σμό είτε προς μια ρου­τι­νιά­ρι­κη προ­σκό­λη­ση στους υπαρ­κτούς θε­σμούς. Κα­νέ­να από αυτά τα απο­τε­λέ­σμα­τα δεν έχει καμία σχέση με μια σο­βα­ρή προ­σπά­θεια αλ­λα­γής του κό­σμου.

Οι αντι­φά­σεις και τα όρια της 5ε­τούς δια­δι­κα­σί­ας ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­σης έχουν προ­κα­λέ­σει την από­το­μη εμ­φά­νι­ση εντυ­πω­σια­κών πα­ρα­δό­ξων, ενός όρου που πε­ρι­γρά­φει και κω­μι­κές και τρα­γι­κές κα­τα­στά­σεις.

Είναι βέ­βαιο πως οι μέρες πριν την 1η Οκτώ­βρη ήταν οι μέρες του πα­ρά­δο­ξου. «Ανυ­πά­κουα» κόμ­μα­τα κα­λού­σαν σε τάξη και ηρε­μία, ενώ αρι­στε­ροί στρέ­φο­νταν προς την Κα­τα­λα­νι­κή αστυ­νο­μία. Δε­ξιές δυ­νά­μεις κα­λού­σαν σε ανυ­πα­κοή στους θε­σμούς, με­ταμ­φιε­σμέ­νη σε συμ­μόρ­φω­ση με την νέα Κα­τα­λα­νι­κή νο­μι­μό­τη­τα, την ώρα που ακτι­βι­στές και αναρ­χι­κοί στέ­κο­νταν στις ουρές για να ψη­φί­σουν. Μια αντι­δρα­στι­κή κυ­βέρ­νη­ση κα­τη­γό­ρη­σε τους πο­λί­τες της που ήθε­λαν να ορ­γα­νώ­σουν ένα δη­μο­ψή­φι­σμα, για συ­νω­μο­σία πρα­ξι­κο­πή­μα­τος.

Όταν οι κοι­νω­νι­κές διερ­γα­σί­ες επι­τα­χύ­νο­νται, όπως συ­νέ­βη στην Ισπα­νία, κάθε στρα­τη­γι­κή σκέψη που δεν θέλει να εξε­λι­χθεί σε απο­λί­θω­μα, πρέ­πει να βου­τή­ξει με το κε­φά­λι μέσα σε αυτά τα πα­ρά­δο­ξα, όπου τα πράγ­μα­τα δεν είναι όπως φαί­νο­νται και όπου οι συ­νέ­πειες των δρά­σε­ων δεν είναι πάντα σα­φείς.