Αν οι υποτελείς τάξεις ενσωματώνουν την άρρητη ιδεολογία των κυρίαρχων τάξεων, χωρίς πολλές πολλές αντιστάσεις, το ίδιο γίνεται με το κάθε υποκείμενο, ξεχωριστά. Ενσωματώνει και κουβαλά όλα εκείνα τα στερεότυπα τα οποία διασφαλίζουν την κοινωνική συνοχή, παρ’ όλες τις δυσλειτουργίες και τις αντιφάσεις της.
- της Κατέ Καζάντη
Ο ιδεολογικός μηχανισμός του πατριαρχικού στερεότυπου, κομμάτι των αλτουσεριανών «ιδεολογικών μηχανισμών του κράτους», ο οποίος αρχικά δημιουργεί τη γυναίκα και στη συνέχεια την ανδρώνει –ο όρος κυριολεκτικά- ώστε να είναι, ον όχι αυθεντικό, αλλά συμβατό με την κουλτούρα της κυριαρχίας, είναι ο πιο ισχυρός και ο πλέον διαταξικός μηχανισμός καταπίεσης.
Ναι, η γυναίκα, εν τέλει, ανδρώνεται: υπακούει, από γεννησιμιού της, στην ιδεολογική έγκληση του πατριαρχικού συστήματος. Υπακούει στην απεύθυνση – κάλεσμα να ενταχτεί στο κοινωνικό σύνολο με έναν συγκεκριμένο τρόπο, που επίσης υπακούει σε συγκεκριμένες αρχές, σε συγκεκριμένη αισθητική. Ταυτίζεται, σταδιακά, με τον επιβαλλόμενο ρόλο: μια αντανάκλαση της επιθυμίας του «αφέντη», να είναι εκείνο ακριβώς που χρειάζεται το ανδρικό κατεστημένο για να αναπαραχθεί.
Οι γυναίκες διαμορφώνουν εις διπλούν αλλοτριωμένη συνείδηση. Όχι μοναχά αυτή που ακολουθεί την ταξική τους καταγωγή αλλά και εκείνη του υποτελούς φύλου τους. Η κυρίαρχη κάστα (των ανδρών) μαζί με την κυρίαρχη τάξη (των αφεντικών) περνούν υποδόριους, νομιμοποιητικούς της καταπίεσης μύθους. Το δίπολο «Παναγιά, Άσπιλη Μάνα – Πόρνη Δακτυλοδεικτούμενη» κατηγοριοποιεί χονδροειδώς τις γυναίκες, καλώντας τες να υπαχθούν σε ένα από τα δυο. Πλούσιες, φτωχές, όλες στον τορβά.
Στους σύγχρονους καιρούς, προστέθηκαν πολλά ενδιάμεσα (ανέραστη σκύλα αφεντικίνα, γκόμενα που αναρριχάται στα ψηλά διά του σεξ κ.ο.κ.). Και ενίοτε, τα πράγματα, όπως και οι, μικρές ή μεγάλες, προσωπικές ιστορίες, καταγράφονται στερεοτυπικά. Ο τρόπος, ας πούμε, που παρουσιάζεται η άνοδος και η πτώση της κ. Βίκυς Σταμάτη, όχι ως ο άνθρωπος που καταχράστηκε δημόσιο χρήμα, αλλά ως γυναίκας καθεαυτής, αναπαράγει όλον τον στερεοτυπικό μηχανισμό, που αντιμετωπίζει ομοιότροπα όποιο θηλυκό εντάσσεται στην κατηγορία «Πόρνη Δακτυλοδεικτούμενη». Δέχεται σεξιστικά πυρά χωρίς καμιά, μα καμιά, αναφορά στον ιδεολογικό μηχανισμό, που αναπαράγει το πρότυπο που εκπροσωπεί και συντηρεί τις συμπεριφορές της.
Αλλά ό,τι αντιπροσωπεύει η κ. Βίκυ Σταμάτη δεν είναι παρά η παρακμή του ειδώλου της κατανάλωσης, των εμπορευματικών φετιχισμών, του καπιταλισμού εν γένει. Επειδή όμως έγινε, δεν γεννήθηκε, γυναίκα, ανδρώθηκε δηλαδή με την κουλτούρα της πατριαρχίας, επισύρει και ψόγους που δεν της αναλογούν. Δίχως η ίδια να το αντιλαμβάνεται, έγινε άθυρμα του συστήματος που συντήρησε η ψευδής συνείδησή της.
Το ίδιο θα συνέβαινε ακόμα κι αν παρέμενε φτωχή. «Πόρνες Δακτυλοδεικτούμενες», για τις οποίες οι αντροπαρέες μιλούν ανερυθρίαστα στα καφενεία, υπάρχουν άλλωστε πολλές. Ο δε σεξισμός ελλοχεύει κι εκεί όπου κανείς δεν περιμένει. Και φτιάχνει θύματα, κι ας είναι τούτα και θύτες ταυτόχρονα.
