ΕΕ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΟΝΙΑ: Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΙ Η ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ «ΝΟΜΟΥ» ΚΑΙ «LEX»

Η στάση της ΕΕ και των θεσμικών οργάνων της σχετικά με την κατάσταση στην Καταλονία καταδεικνύει για μία φορά ακόμη το πόσο αποτυχημένα συνδεδεμένη είναι η ίδια της η αρχή της ίδρυσης με την οικονομική κι όχι με την πολιτική διακυβέρνηση της θεσμικής ένωσης της ηπείρου μας.

Γιώργης-Βύρων Δάβος

Απο­δει­κνύ­ει πάλι την απο­τυ­χία της, εάν όχι να προ­λά­βει, αλλά του­λά­χι­στον να εξο­μα­λύ­νει προ­βλε­πτι­κά, με βάση νο­μο­θε­τι­κά μέτρα για τις ου­σιώ­δεις ελευ­θε­ρί­ες των λαών (κι όχι μόνων των κρα­τών, γιατί τα κράτη εν­δέ­χε­ται να συ­γκρο­τού­νται από δια­φο­ρε­τι­κούς και διά­φο­ρους λαούς) και δί­καιες πο­λι­τι­κές, που θα βα­σί­ζο­νται σε μία ισο­κα­τα­νο­μή ευ­και­ριών και δι­καιω­μά­των.

Μο­λα­ταύ­τα, η ΕΕ εξέ­φρα­σε μία θέση που, πέρα από τη σχε­τι­κι­στι­κή μι­κρο­ψυ­χία προς τις προσ­δο­κί­ες ενός λαού, βα­σί­ζε­ται σε μία κα­θα­ρά οι­κο­νο­μι­κή ερ­μη­νεία της κυ­ριαρ­χί­ας κι ενός ιδιό­τυ­που ευ­ρω­παϊ­στι­κού ορι­σμού του κατά Καρλ Σμιτ Νόμου της Γης (Nomos der Erde), που ενερ­γο­ποιού­νται κατά το δο­κούν για την έκ­φρα­ση των πο­λι­τι­κών απο­φά­σε­ων της Ένω­σης. Μά­λι­στα, η ΕΕ όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρο τα τε­λευ­ταία χρό­νια μοιά­ζει να ασπά­ζε­ται όλη τη νο­μι­κο-πο­λι­τι­κή θέση του (σε κά­ποιο βαθμό) νο­μο­θε­ω­ρη­τι­κού του να­ζι­σμού Σμιτ, καθώς και οι πο­λι­τι­κο-οι­κο­νο­μι­κές συν­θή­κες φέ­ρουν κά­ποια φαι­νο­με­νι­κή ομοιό­τη­τα με τα δε­δο­μέ­να της πε­ριό­δου της Βαϊ­μά­ρης, της κα­τάρ­ρευ­σής της και του πα­γκό­σμιου οι­κο­νο­μι­κού Κραχ, που ενέ­πνευ­σαν τον στο­χα­στή τούτο να δια­τυ­πώ­σει την πο­λι­τι­κή και νο­μι­κή θε­ω­ρία του.

Τούτη η σχε­τι­κι­στι­κή ερ­μη­νεία των γε­γο­νό­των με γνώ­μο­να, κυ­ρί­ως βέ­βαια το οι­κο­νο­μι­κό που πλαι­σιώ­νει την ιδέα για την κυ­ριαρ­χία, πα­ρά­γει πα­ρά­δο­ξες, σχε­δόν σχι­ζο­φρε­νι­κές, αντι­δρά­σεις απέ­να­ντι σε σχε­δόν ομοει­δείς κα­τα­στά­σεις.

Η ΕΕ αρ­νεί­ται να ανα­γνω­ρί­σει την Κα­τα­λο­νία, όταν για τους γνω­στούς πο­λι­τι­κούς λό­γους και τις επε­κτα­τι­κές οι­κο­νο­μι­κές προ­τε­ραιό­τη­τες που ώθη­σαν τη δε­σπό­ζου­σα στον ευ­ρω­παϊ­κό ορί­ζο­ντα Γερ­μα­νία να ωθή­σει την το­τι­νή Ένωση να ανα­γνω­ρί­σει το απο­τέ­λε­σμα του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος και τις πο­λι­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες για την ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­ση της Σλο­βε­νί­ας από την πρώην Γιου­γκο­σλα­βία. Και κα­τό­πιν της Κρο­α­τί­ας. Για να μη θυ­μη­θού­με τη στή­ρι­ξη της συ­ναι­νε­τι­κής διαί­ρε­σης της Τσε­χο­σλο­βα­κί­ας. Το πόσο αγω­νί­σθη­κε για να γί­νουν ανε­ξάρ­τη­τες οι Βαλ­τι­κές Δη­μο­κρα­τί­ες (που κατά τρα­γι­κή ει­ρω­νεία συλ­λή­βδην έσπευ­σαν από τις πρώ­τες να δη­λώ­σουν πως δεν ανα­γνω­ρί­ζουν την Κα­τα­λο­νία! «Οι δυ­στυ­χέ­στε­ροι, τοίσι δυ­στυ­χε­στέ­ροις», όπως θα έλεγε ο Ευ­ρυ­πί­δης). Για να μη μι­λή­σου­με το πόσο στή­ρι­ξε κι εξα­κο­λου­θεί να στη­ρί­ζει τους διά­φο­ρους «εθνι­κούς σκο­πούς» στα Βαλ­κά­νια και σε άλλες πε­ριο­χές της Ρω­σί­ας (εξόν από την Κρι­μαία, ή όποιες άλλες πε­ριο­χές που διεκ­δι­κούν ένωση με τη Ρωσία). Στην πε­ρί­πτω­ση της Κα­τα­λο­νί­ας, το όλο ζή­τη­μα είναι ένα έλασ­σον (όπως πα­σχί­ζει να το υπο­βι­βά­σει η ΕΕ) εσω­τε­ρι­κό ζή­τη­μα της Ισπα­νί­ας, που θα πρέ­πει να λυθεί συ­νταγ­μα­τι­κά και νο­μι­κά, ώστε να επι­βε­βαιω­θεί κι εξα­σφα­λι­σθεί η ακε­ραιό­τη­τα της κυ­ριαρ­χί­ας της χώρας αυτής. Καθώς μία διά­σπα­ση της Ισπα­νί­ας θα έφερ­νε κλυ­δω­νι­σμούς, όχι μόνον στην οι­κο­νο­μι­κή στα­θε­ρό­τη­τα, αλλά και στην νο­μι­μο­ποι­η­τι­κή (όχι νό­μι­μη) κυ­ριαρ­χία της ίδιας της εξου­σί­ας των Βρυ­ξελ­λών, που θα ξα­να­έ­φερ­νε στο προ­σκή­νιο τη συ­ζή­τη­ση για τη διά­κρι­ση με­τα­ξύ Νο­μι­μό­τη­τας (Legalität) και Νο­μι­μο­ποί­η­σης (Legitimität). Έναν διά­λο­γο, που ήδη έχει αρ­χί­σει να ρί­χνει τα θε­μέ­λια της αμ­φι­σβή­τη­σης, μέσα από τις αδυ­να­μί­ες της ΕΕ να επι­βλη­θεί π.χ. στις χώρες του Βί­ζε­γκραντ για το προ­σφυ­γι­κό, ή σε με­μο­νω­μέ­νες πε­ρι­πτώ­σεις κρα­τών που ανοι­κτά αμ­φι­σβη­τούν την πρω­το­κα­θε­δρία της (Ουγ­γα­ρία, Πο­λω­νία, Σλο­βε­νία, Αυ­στρία κ.λπ.), ή στις πε­ρι­πτώ­σεις που επι­κρα­τούν, ή γι­γα­ντώ­νο­νται, νε­ο­φα­σι­στι­κά κόμ­μα­τα.

Γιατί, πάλι κατά το δο­κούν, η ΕΕ κα­λύ­πτε­ται πίσω από το ανε­παρ­κές θέ­σφα­το του κα­τα­στα­τι­κού της και στο πώς υπε­ρα­σπί­ζε­ται την ανε­ξαρ­τη­σία του συ­νταγ­μα­τι­κού αυ­τε­ξού­σιου των κρα­τών-με­λών της. Σή­με­ρα στην Κα­τα­λο­νία εν­δια­φέ­ρε­ται να συ­νε­χι­σθεί η πο­λι­τι­κή ορ­γά­νω­ση και το συ­νταγ­μα­τι­κό status quo στην Ισπα­νία, ενώ δη­λώ­νει αμέ­το­χη στα πο­λι­τι­κά και νο­μι­κά πράγ­μα­τα της χώρας, την ώρα που έχει κα­τα­γρά­ψει στο πα­ρελ­θόν μία κα­τά­φο­ρη αγνό­η­ση και πα­ρά­καμ­ψη Συ­νταγ­μά­των και Κοι­νο­βου­λιών και ανα­λάμ­βα­νε η ίδια τον ρόλο του (για να θυ­μη­θού­με πάλι τον Καρλ Σμιτ) Κυ­ρί­αρ­χου για να επι­βά­λει το κρά­τος εξαί­ρε­σης. Ας θυ­μη­θού­με το συ­νταγ­μα­τι­κό πρα­ξι­κό­πη­μα, που επέ­βα­λε με οι­κο­νο­μι­κές κι άλλου εί­δους απει­λές, στην Ιτα­λία για να αντι­κα­τα­στα­θεί εν μία νυκτί ο Μπερ­λου­σκό­νι —με συ­νο­πτι­κές δια­δι­κα­σί­ες— και να διο­ρι­σθεί η κυ­βέρ­νη­ση τε­χνο­κρα­τών του Μόντι με διά­ταγ­μα. Όπως, η πλή­ρης συ­νταγ­μα­τι­κή και κοι­νο­βου­λευ­τι­κή κα­το­χή της Ελ­λά­δος για να ψη­φί­ζο­νται κι επι­βάλ­λο­νται οι μνη­μο­νια­κοί νόμοι, για να ασκεί­ται η δια­κυ­βέρ­νη­ση και η εξω­τε­ρι­κή πο­λι­τι­κή. Σή­με­ρα, η ΕΕ ανα­γο­ρεύ­ει την Ισπα­νία στον (α λα Σμιτ) «πα­ντο­δύ­να­μο νο­μο­θέ­τη» και απο­νο­μι­μο­ποιεί —δίκην απώ­τε­ρου πα­ντο­δύ­να­μου νο­μο­θέ­τη— την Κα­τα­λο­νία από τη διεκ­δί­κη­ση της δικής της κυ­ριαρ­χί­ας με νό­μι­μα μέσα.

Η ΕΕ φυ­σι­κά κα­τα­δι­κά­ζει τις κα­τα­στά­σεις εξαί­ρε­σης σε όποια μέλη της (π.χ. Ουγ­γα­ρία), ή εκτός (Ρωσία, ή Τουρ­κία) την εφαρ­μό­ζουν για την υπε­ρά­σπι­ση των εθνι­κών τους συμ­φε­ρό­ντων. Στην πε­ρί­πτω­ση της Ισπα­νί­ας, όπου κραυ­γα­λέα δια­τρα­νώ­νε­ται η επι­βο­λή κρά­τους εξαί­ρε­σης, η ΕΕ συ­γκα­τα­νεύ­ει στην σμι­τια­νή ιδέα πως «κυ­ρί­αρ­χος είναι εκεί­νος που απο­φα­σί­ζει για την εξαί­ρε­ση» και φυ­σι­κά δύ­να­ται κι έχει την υλική και νο­μι­κή ικα­νό­τη­τα να την εφαρ­μό­ζει.

Πέρα από την προ­φα­νή νο­μι­κή και πο­λι­τι­κή αντι­πα­ρά­θε­ση της ερ­μη­νεί­ας της Νο­μι­μό­τη­τας και της Νο­μι­μο­ποί­η­σης, σε φι­λο­σο­φι­κο-ερ­μη­νευ­τι­κό πεδίο στην Ισπα­νία και την Κα­τα­λο­νία σή­με­ρα συ­γκρού­ο­νται δύο δια­τυ­πώ­σεις της έν­νοιας του Νόμου: η λα­τι­νι­κή ετυ­μη­γο­ρία απέ­να­ντι στην αρ­χαιο­ελ­λη­νι­κή. Η ρίζα του λα­τι­νι­κού Lex ανά­γε­ται στην έν­νοια του δε­σμού, καθώς πα­ρά­γε­ται από το ρήμα legere=δένω, συν­δέω. Το ισπα­νι­κό κρά­τος, που ει­κό­να και ομοί­ω­σή του είναι ο θε­σμός της βα­σι­λεί­ας, του εκ­πε­πτω­κό­τος πρώην «πα­ντο­δύ­να­μου νο­μο­θέ­τη», που πλέον στο πλαί­σιο της διαί­ρε­σης της πο­λι­τι­κής έχει εκ­χω­ρή­σει τη νο­μο­θε­τι­κή του εξου­σία στο κρά­τος, τούτη η Ισπα­νία ως εκ­φρα­στής του ενιαί­ου κρά­τους εκ­φρά­ζει τη δια­τή­ρη­ση του πα­λαιό­τε­ρα ισχύ­ο­ντος (και κατά τον Σμιτ θε­με­λί­ου και επι­κρα­τέ­στε­ρου της όποιας νο­μι­κής απο­νο­μής) «Νόμου της Γης».

Απε­να­ντί­ας, η κα­τα­λα­νι­κή δια­δι­κα­σία (procés) για την ανε­ξαρ­τη­σία προ­σεγ­γί­ζουν πε­ρισ­σό­τε­ρο την αρ­χαιο­ελ­λη­νι­κή αντί­λη­ψη της έν­νοιας του νόμου —που ως θε­μέ­λιο της δη­μο­κρα­τι­κής άσκη­σης εν­σαρ­κώ­νε­ται και στις σύγ­χρο­νες δια­νε­μη­τι­κές θε­ω­ρί­ες περί δι­καί­ου— της «νομής», απο­νο­μής και δια­νο­μής, ίσων ευ­και­ριών, δι­καιω­μά­των, ελευ­θε­ριών. Οι Κα­τα­λα­νοί επι­κα­λού­νται τη δι­και­ι­κή κι όχι απλώς νο­μο­θε­τι­κή ισχύ της απο­νο­μής ευ­και­ριών και δι­καιω­μά­των για την αυ­το­διά­θε­σή τους και το δι­καί­ω­μα της επι­λο­γής και της από­φα­σης.

Μο­λα­ταύ­τα, στο ση­με­ρι­νό επί­πε­δο της οι­κο­νο­μι­κής δια­κυ­βέρ­νη­σης, ο πρω­τεύ­ον «νο­μο­θέ­της», που καί­τοι δεν αντι­προ­σω­πεύ­ει πλέον τη δια­κρι­τή μεν δι­κα­στι­κή εξου­σία, αλλά δια­θέ­τει την πραγ­μα­τι­κή εξου­σία να επι­βάλ­λε­ται στις απο­φά­σεις πα­ντός τύπου (οι­κο­νο­μι­κού, δι­κα­στι­κού, νο­μο­θε­τι­κού, πο­λι­τι­κού, κοι­νω­νι­κού), είναι εκεί­νος που αντι­λαμ­βά­νε­ται την εξου­σία του orbi et urbi, στο πεδίο του εξάρ­χο­ντος «Νόμου της Γης». Σε μι­κρο­σκο­πι­κό επί­πε­δο, τού­τος ο πρω­τεύ­ον νο­μο­θέ­της είναι η Ισπα­νία, και σε μα­κρο­σκο­πι­κό—οιω­νεί επί της Γης Θεός, επι­βε­βαιώ­νο­ντας πάλι την περί «Πο­λι­τι­κής Θε­ο­λο­γί­ας» του Σμιτ αντί­λη­ψη—είναι η επαμ­φο­τε­ρί­ζου­σα στη στάση και τις απο­φά­σεις της ΕΕ.

rproject.gr