Για τις διεθνείς εξελίξεις

 

Ζούμε σε συν­θή­κες όπου, σε με­γά­λο βαθμό, ενι­σχύ­ε­ται κάτι πα­ρά­δο­ξο. Οι σχε­δια­σμοί των κυ­ρί­αρ­χων ελίτ σε κρί­σι­μα ση­μεία (Brexit, Τραμπ, γαλ­λι­κές εκλο­γές κ.ο.κ.) ξε­φεύ­γουν από το προ­σχε­δια­σμέ­νο, πα­ρε­κτρέ­πο­νται, κα­τα­λή­γουν σε αστά­θειες. Και όμως: στο στρα­τό­πε­δο του δικού μας κό­σμου δεν υπάρ­χει εν­θου­σια­σμός, δεν συ­γκε­ντρώ­νο­νται δυ­νά­μεις, δεν ση­μειώ­νου­με νίκες. Ενώ η κρί­ση- οι­κο­νο­μι­κή και πο­λι­τι­κή- του διε­θνούς συ­στή­μα­τος πα­ρα­τεί­νε­ται επι­κίν­δυ­να, η Αρι­στε­ρά και τα κι­νή­μα­τα αντί­στα­σης δεν μπο­ρούν – ή δεν μπο­ρούν ακό­μα- να επω­φε­λη­θούν. Οι «ευ­και­ρί­ες» με­τα­τρέ­πο­νται σε νέους κιν­δύ­νους.

Αντώνης Νταβανέλος

 

Η κα­τα­νό­η­ση του πλαι­σί­ου μέσα στο οποίο κι­νεί­ται ο σύγ­χρο­νος κα­πι­τα­λι­σμός έχει γίνει ένα κρί­σι­μο κα­θή­κον. Με την πε­ποί­θη­ση ότι το κα­θή­κον αυτό δεν μπο­ρεί να κα­λυ­φθεί παρά μόνο συλ­λο­γι­κά- μέσα από την ανά­πτυ­ξη ρευ­μά­των, ορ­γα­νώ­σε­ων και κομ­μά­των που θα ανα­λά­βουν και το πρα­κτι­κό σκέ­λος των απα­ντή­σε­ων- αξί­ζει τον κόπο να δια­τυ­πώ­σου­με κά­ποιες αρ­χι­κές σκέ­ψεις και επι­λο­γές.

Ασφα­λώς η οι­κο­νο­μία είναι το υπό­βα­θρο των εξε­λί­ξε­ων. Οι πο­λι­τι­κές «αστά­θειες» του συ­στή­μα­τος δεν είναι δυ­να­τόν να γί­νουν κα­τα­νοη­τές, αν δεν συ­νυ­πο­λο­γί­σου­με τον πα­ρά­γο­ντα της πιο βα­θιάς κρί­σης του διε­θνούς κα­πι­τα­λι­σμού μετά το 1929.

Μετά από 9 χρό­νια ση­μειώ­νε­ται διε­θνώς μια αύ­ξη­ση της κερ­δο­φο­ρί­ας κυ­ρί­ως των με­γά­λων επι­χει­ρή­σε­ων. Το κε­φά­λαιο επω­φε­λεί­ται από τα χτυ­πή­μα­τα στους μι­σθούς και στα ερ­γα­τι­κά δι­καιώ­μα­τα. Όμως αυτό δεν είναι αρ­κε­τό για το πέ­ρα­σμα σε έναν «φω­τει­νό κύκλο». Οι κα­πι­τα­λι­στές δεν έχουν – ή δεν έχουν ακό­μα- απο­φα­σί­σει αν θα αρ­χί­σουν ξανά να επεν­δύ­ουν μα­ζι­κά, σε ποιούς το­μείς πα­ρα­γω­γής, με τι αλ­λα­γές στις με­θό­δους πα­ρα­γω­γής κ.ο.κ. Με­γά­λο τμήμα των κερ­δών τους εξα­κο­λου­θεί να στρέ­φε­ται στην κερ­δο­σκο­πία, με­γεν­θύ­νο­ντας πα­λαιό­τε­ρες «φού­σκες» ή δη­μιουρ­γώ­ντας και­νούρ­γιες, ξα­να­κά­νο­ντας δη­λα­δή επί­και­ρο έναν πα­νι­κό τύπου 2008.

Κά­ποιοι σύ­ντρο­φοι ανα­ζη­τούν μια μορφή NewDeal, ελ­πί­ζο­ντας ότι υπάρ­χει μια σχε­τι­κά ει­ρη­νι­κή διέ­ξο­δος από αυτό το βάλ­τω­μα. Όμως ο κα­πι­τα­λι­σμός δεν βγήκε από την κρίση του 1929 με το NewDealτου Ρούζ­βελτ- βγήκε με τον Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο, με έναν τρόπο κα­τα­στρο­φι­κό και αι­μα­τη­ρό, με τη σύν­δε­ση της οι­κο­νο­μί­ας με τις ανά­γκες του Πο­λέ­μου μέχρι τη νίκη και με την εξόρ­μη­ση της οι­κο­νο­μί­ας προς τα επό­με­να 20-30 «έν­δο­ξα χρό­νια», πάνω στο έδα­φος της κα­τα­στρο­φής που είχε συ­ντε­λε­σθεί με το 2ο Π.Π. Τα σύμ­βο­λα της εξό­δου, τότε, από την κρίση δεν ήταν οι ιδέες του NewDeal, αλλά το πο­λε­μι­κό του­φέ­κι Μ-1, τα οχή­μα­τα Jeepκαι τα πλοία Liberty.

Γνω­ρί­ζου­με ήδη ότι η έξο­δος του συ­στή­μα­τος από τη ση­με­ρι­νή κρί­ση- αν αφε­θούν ανε­μπό­δι­στες οι «αυ­θόρ­μη­τες» τά­σεις των αγο­ρών- θα είναι σε με­γά­λο βαθμό επί­σης αι­μα­τη­ρή. Στο επί­πε­δο της κοι­νω­νι­κο­οι­κο­νο­μι­κής πο­λι­τι­κής, δεν έχει μεί­νει τί­πο­τα όρθιο από τις με­γά­λες ερ­γα­τι­κές κα­τα­κτή­σεις του 20ου αιώνα. Η νέα γενιά των ερ­γα­τών δε γνω­ρί­ζει τι είναι το 8ωρο, η Σύμ­βα­ση, οι πλη­ρω­μέ­νες υπε­ρω­ρί­ες, τα ρεπό, οι άδειες μετ’ απο­δο­χών κ.λ.π. Η προ­ο­πτι­κή είναι χει­ρό­τε­ρη: οι δρα­στι­κές πε­ρι­κο­πές στις κοι­νω­νι­κές δα­πά­νες με­τα­φέ­ρουν σε πρω­τό­γνω­ρο βαθμό το κό­στος ανα­πα­ρα­γω­γής της ερ­γα­τι­κής τάξης πάνω στο ίδιο το ερ­γα­τι­κό νοι­κο­κυ­ριό. Στις κα­πι­τα­λι­στι­κές μη­τρο­πό­λεις διευ­ρύ­νε­ται το φαι­νό­με­νο της απελ­πι­σμέ­νης φτώ­χειας που, κά­πο­τε, θε­ω­ρού­σα­με ότι χα­ρα­κτή­ρι­ζε τις πιο «χτυ­πη­μέ­νες» πε­ριο­χές του κό­σμου.

Όμως υπάρ­χουν εξε­λί­ξεις που φέρ­νουν πιο κοντά τις αι­μα­τη­ρές επι­λο­γές, ακόμα και με την κυ­ριο­λε­κτι­κής έν­νοια. Η κυ­βέρ­νη­ση Τραμπ απο­φά­σι­σε  να αυ­ξή­σει τις πο­λε­μι­κές δα­πά­νες των ΗΠΑ κατά το αστρο­νο­μι­κό ποσό των 700 δισεκ. δο­λα­ρί­ων. Η Κίνα απο­φά­σι­σε να αυ­ξά­νει το πο­λε­μι­κό δυ­να­μι­κό της με ρυθμό 10% ετη­σί­ως, δη­λώ­νο­ντας ότι μέσα στην επό­με­νη δε­κα­ε­τία η πο­λε­μι­κή ικα­νό­τη­τά της θα έχει υπερ­δι­πλα­σια­στεί. Δίπλα στον άγριο πό­λε­μο «δι’ αντι­προ­σώ­πων» που μέ­νε­ται στη Μ. Ανα­το­λή, πα­ρα­τη­ρού­με τώρα το φαι­νό­με­νο της ρα­γδαί­ας αύ­ξη­σης των πο­λε­μι­κών δα­πα­νών στους «με­γά­λους παί­κτες», στις με­γά­λες ιμπε­ρια­λι­στι­κές δυ­νά­μεις.

Το φαι­νό­με­νο δεν πρέ­πει να υπο­τι­μη­θεί. Γιατί ο κό­σμος γύρω μας αλ­λά­ζει. Το πέ­ρα­σμα από το «μο­νο­πο­λι­σμό»- την αυ­τα­πά­τη για μια μακρά πε­ρί­ο­δο ηγε­μο­νί­ας των ΗΠΑ μετά την κα­τάρ­ρευ­ση του κρα­τι­κο­κα­πι­τα­λι­στι­κού μπλοκ της ΕΣΣΔ- στον «πο­λυ­πο­λι­σμό», είναι μια σκο­τει­νή και άναρ­χη εποχή, χωρίς τη συ­νο­χή που χα­ρα­κτή­ρι­ζε τον ελεγ­χό­με­νο αντα­γω­νι­σμό της επο­χής του «ψυ­χρού πο­λέ­μου» (που, όχι τυ­χαία, ονο­μα­ζό­ταν και «ει­ρη­νι­κή συ­νύ­παρ­ξη»)

Στο επί­πε­δο της οι­κο­νο­μί­ας, οι ΗΠΑ ήταν και πα­ρα­μέ­νουν η πρώτη σε μέ­γε­θος οι­κο­νο­μία στον κόσμο. Όμως, η από­στα­σή της από τη δεύ­τε­ρη, την Κίνα, μειώ­νε­ται και μά­λι­στα με έναν διαρ­κή ρυθμό. Το πε­τρέ­λαιο, το φυ­σι­κό αέριο και οι άφθο­νες πρώ­τες ύλες, επέ­τρε­ψαν στη Ρωσία να επα­νέλ­θει ως με­γά­λος «διε­θνής παί­κτης», που κα­νείς δε δι­καιού­ται να ξεχνά ότι δια­θέ­τει μια ισχυ­ρή πο­λε­μι­κή και πυ­ρη­νι­κή δύ­να­μη. Λο­γο­δο­τώ­ντας στον αντα­γω­νι­σμό με αυτές τις δυ­νά­μεις πα­ρα­μέ­νει, στο εσω­τε­ρι­κό της ΕΕ, κυ­ρί­αρ­χη η επι­λο­γή για «ολο­κλή­ρω­ση» της ενο­ποί­η­σης, παρά τους τριγ­μούς και τα προ­βλή­μα­τα που φα­νέ­ρω­σε το Brexit. Οι διερ­γα­σί­ες με­τα­ξύ Γαλ­λί­ας- Γερ­μα­νί­ας έχουν ως ζη­τού­με­νο τη δια­μόρ­φω­ση ενός νέου κοι­νού πλαι­σί­ου, που θα επι­τρέ­πει τον επι­τυ­χή αντα­γω­νι­σμό με τις εξω­τε­ρι­κές δυ­νά­μεις, αλλά και μια στα­θε­ρό­τε­ρη συ­νύ­παρ­ξη όλων των κυ­ρί­αρ­χων τά­ξε­ων των χω­ρών- μελών.

Εδώ ας μου επι­τρα­πεί μια πα­ρέν­θε­ση. Πολ­λοί σύ­ντρο­φοι, με ανα­φο­ρά στις «θε­ω­ρί­ες της εξάρ­τη­σης» εκτι­μούν ότι αυτό το πλαί­σιο είναι «εξω­τε­ρι­κό», ότι έχει επι­βλη­θεί βίαια πάνω στις ντό­πιες κυ­ρί­αρ­χες τά­ξεις (όχι τυ­χαία ανα­βιώ­νουν όροι όπως αποι­κιο­κρα­τία), τά­ξεις που θε­ω­ρού­νται ιστο­ρι­κά απο­τυ­χη­μέ­νες (ξε­νό­δου­λες ή κο­μπρα­δό­ρι­κες), ανί­κα­νες να κα­θο­δη­γή­σουν την πο­ρεία «της χώρας προς την ανά­πτυ­ξη». Αυτοί οι σύ­ντρο­φοι ανα­ζη­τούν, έτσι, μια στρα­τη­γι­κή «προς την ανά­πτυ­ξη», στο έδα­φος της «εθνι­κής ανε­ξαρ­τη­σί­ας» χωρίς δη­λα­δή την προ­ϋ­πό­θε­ση της αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής ανα­τρο­πής. Οι θε­ω­ρί­ες αυτές έχουν δια­ψευ­σθεί πα­τα­γω­δώς στον βα­σι­κό χώρο ανα­φο­ράς τους, στον παλιό 3ο κόσμο. Όπου οι χώρες που έφτα­σαν σε (κα­πι­τα­λι­στι­κή) ανά­πτυ­ξη δεν ήταν αυτές που έκα­ναν την επι­λο­γή της «αυ­τάρ­κειας», αλλά αντί­θε­τα αυτές που μπή­καν στο δρόμο της συ­νερ­γα­σί­ας με το διε­θνές κε­φά­λαιο, πρω­το­στα­τώ­ντας σή­με­ρα στην υπε­ρά­σπι­ση της «νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης». Οι Τί­γρεις του Ει­ρη­νι­κού, η Ινδία, η Βρα­ζι­λία ακόμα και το Βιετ­νάμ και η ίδια η Κίνα, είναι οι τα­φό­πλα­κες στην άποψη που νο­μί­ζει ότι δια­θέ­τει κά­ποια «ερ­γα­λεία» τα­χύ­τε­ρης κα­πι­τα­λι­στι­κής ανά­πτυ­ξης απ’ αυτά που γνω­ρί­ζουν και είναι πρό­θυ­μοι να χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν οι υπαρ­κτοί κα­πι­τα­λι­στές. Ανά­λο­γη είναι η ει­κό­να και στο επί­πε­δο των ιμπε­ρια­λι­στι­κών αντα­γω­νι­σμών.

Η ήττα των ΗΠΑ στο Ιράκ – όπου μπό­ρε­σαν μεν να συ­ντρί­ψουν το κα­θε­στώς του ιρα­κι­νού Μπααθ, αλλά δεν μπό­ρε­σαν να χτί­σουν τη διά­δο­χη λύση που προ­έ­βλε­πε το σχέ­διο «Δη­μο­κρα­τι­κή Μ. Ανα­το­λή»- έβαλε τέλος στην πε­ποί­θη­ση ότι οι ΗΠΑ (είτε μόνες, είτε ως επι­κε­φα­λής «συμ­μα­χί­ες προ­θύ­μων») μπο­ρούν να στη­ρί­ξουν στρα­τιω­τι­κά την πει­θάρ­χη­ση όλου του πλα­νή­τη. Η επέ­κτα­ση του γε­ω­γρα­φι­κού χώρου των «επι­χει­ρή­σε­ων», με το υπο­χρε­ω­τι­κό «πίβοτ στην Ασία» που ξε­κί­νη­σε ο Ομπά­μα και κλι­μα­κώ­νει ο Τραμπ, απλώς υπο­γραμ­μί­ζει αυτήν την εκτί­μη­ση.

Οι συ­νέ­πειες είναι με­γά­λες. Ήδη ο Τραμπ καλεί τους «πρό­θυ­μους» Ευ­ρω­παί­ους (και με­τα­ξύ τους τον προ­θυ­μό­τε­ρο Τσί­πρα) να ανα­λά­βουν με­γα­λύ­τε­ρο βάρος στις ανα­γκαί­ες στρα­τιω­τι­κές απο­στο­λές. Συ­γκρο­τού­νται απί­στευ­τες στρα­τι­κο­πο­λι­τι­κές συμ­μα­χί­ες όπως ο «άξο­νας» Ελ­λά­δα- Κύ­προς- Ισ­ρα­ήλ- Αί­γυ­πτος, ενώ άλλες απο­δυ­να­μώ­νο­νται και απο­στα­θε­ρο­ποιού­νται (όπως η σχέση της Τουρ­κί­ας με το ΝΑΤΟ και τους δυ­τι­κούς). Κυ­ρί­ως, όμως, ανα­βαθ­μί­ζο­νται οι δυ­να­τό­τη­τες αυ­τό­νο­μων επι­διώ­ξε­ων των άλλων Με­γά­λων Δυ­νά­με­ων, όπως η Ρωσία και η Κίνα, αλλά και πε­ρι­φε­ρεια­κών δυ­νά­με­ων όπως το Ιράν στη Μ. Ανα­το­λή, η Ινδία στη ΝΑ Ασία, η Βρα­ζι­λία στη Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή κ.ο.κ. Ο κό­σμος έχει μπει σε πε­ρί­ο­δο ανα­διά­τα­ξης των συ­σχε­τι­σμών και ανα­δια­νο­μής των με­ρι­δί­ων επιρ­ρο­ής. Σχε­δόν ποτέ στην Ιστο­ρία αυτό δεν έγινε ει­ρη­νι­κά και θα είναι εθε­λο­τυ­φλία το να ελ­πί­σου­με ότι αυτή τη φορά, εμείς, θα εί­μα­στε τυ­χε­ροί.

Για να αντι­με­τω­πί­σου­με αυτήν την σύ­γκρι­ση οφεί­λου­με να εμπι­στευ­τού­με πε­ρισ­σό­τε­ρο κά­ποιες βα­σι­κές έν­νοιες που προ­κύ­πτουν από τη μαρ­ξι­στι­κή πα­ρά­δο­ση.

Ανα­φέ­ρο­μαι αρ­χι­κά στην έν­νοια του ιμπε­ρια­λι­σμού. Τα τε­λευ­ταία χρό­νια υπήρ­ξε μια σο­βα­ρή υπο­τί­μη­σή της. Διά­φο­ροι νε­ω­τε­ρι­σμοί εξη­γού­σαν και εξη­γούν την «νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη πα­γκο­σμιο­ποί­η­ση» ως μια μορφή κυ­ριαρ­χί­ας «άυλων δι­κτύ­ων», ενός εξα­ε­ρω­μέ­νου διε­θνούς κε­φα­λαί­ου των πο­λυ­ε­θνι­κών επι­χει­ρή­σε­ων. Είναι αλή­θεια ότι το κε­φά­λαιο έχει διε­θνο­ποι­ή­σει τη δράση του, όμως, ποτέ δεν πα­ραι­τή­θη­κε από την εθνι­κή βάση του, που έδινε σε με­γά­λες επι­χει­ρή­σεις τη δυ­να­τό­τη­τα της κα­τα­φυ­γής σε εθνι­κή- κρα­τι­κή προ­στα­σία όποτε αυτό ήταν ανα­γκαίο. Επί­σης, οι αντα­γω­νι­σμοί με­τα­ξύ των με­γά­λων επι­χει­ρή­σε­ων για με­ρί­δια της αγο­ράς, ποτέ δεν ανε­ξαρ­τη­το­ποι­ή­θη­καν πλή­ρως από τους αντα­γω­νι­σμούς με­τα­ξύ των χω­ρών- κρα­τών της κα­τα­γω­γής τους. Ο κρα­τι­κός προ­στα­τευ­τι­σμός «κρύ­φτη­κε» κα­λύ­τε­ρα μέσα στις συν­θή­κες της πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης αλλά ποτέ δεν κα­ταρ­γή­θη­κε ολο­κλη­ρω­τι­κά. Το κύμα προ­στί­μων κρα­τών ή συμ­μα­χιών κρα­τών σε βάρος εται­ρειών – μα­μούθ των αντα­γω­νι­στών τους, ένα κύμα που με­γεν­θύ­νε­ται στα τε­λευ­ταία χρό­νια είναι εν­δει­κτι­κό (βλ. πχ διώ­ξεις ενά­ντια στη VW, στην Toyota, στη Deutsche Bank ή αντί­στοι­χα, στην Apple κ.ο.κ.). Στις συν­θή­κες της κρί­σης, η τάση κα­τα­φυ­γής στην κρα­τι­κή προ­στα­σία γί­νε­ται ισχυ­ρό­τε­ρη, όπως ταυ­τό­χρο­να ενι­σχύ­ο­νται οι αντα­γω­νι­σμοί με­τα­ξύ των κρα­τών.

Η ανά­λυ­ση του Λένιν για τον ιμπε­ρια­λι­σμό, παρά τις ανα­γκαί­ες επι­και­ρο­ποι­ή­σεις, εξα­κο­λου­θεί να είναι η πιο στέ­ρεα βάση για να κά­νου­με πο­λι­τι­κή.

Πρώ­τον, μας θυ­μί­ζει ότι πρέ­πει να αντι­με­τω­πί­ζου­με τον ιμπε­ρια­λι­σμό ως «ανώ­τα­το στά­διο του κα­πι­τα­λι­σμού», υπο­γραμ­μί­ζο­ντας την ανα­γκαία σύν­δε­ση με­τα­ξύ της αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κής και της αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής στρα­τη­γι­κής. Η διά­σπα­ση ανά­με­σα σε αυ­τούς τους δύο πυ­λώ­νες έχει οδη­γή­σει ρεύ­μα­τα της Αρι­στε­ράς σε στρα­τη­γι­κές απο­τυ­χί­ες και πε­ρι­πέ­τειες.

Δεύ­τε­ρον, ο Λένιν επι­μέ­νει στην έν­νοια της «ιμπε­ρια­λι­στι­κής αλυ­σί­δας». Ασφα­λώς όλες οι ιμπε­ρια­λι­στι­κές χώρες δεν βρί­σκο­νται στο ίδιο επί­πε­δο ισχύ­ος και οι σχέ­σεις με­τα­ξύ τους δεν είναι ισό­τι­μες. Όμως αυτή η δια­πί­στω­ση δεν επι­τρέ­πει τη συμ­μα­χία με τους ασθε­νέ­στε­ρους ενά­ντια στους πιο ισχυ­ρούς ιμπε­ρια­λι­στές. Άλ­λω­στε η Ρωσία, όπου οι μπολ­σε­βί­κοι επι­χεί­ρη­σαν να σπά­σουν τον «αδύ­να­μο κρίκο» της αλυ­σί­δας, ήταν ίσως ο ασθε­νέ­στε­ρος από τους ιμπε­ρια­λι­σμούς που ενε­πλά­κη­σαν στον Α’ Π.Π.

Υπο­λο­γί­ζο­ντας σε αυτήν την ανι­σο­μέ­ρεια ένα τμήμα των συ­ντρό­φων βλέ­πει σή­με­ρα φι­λι­κά τις σχέ­σεις με τη Ρωσία του Πού­τιν, ως «αντί­βα­ρο» στην υπε­ρο­χή των δυ­τι­κών Με­γά­λων Δυ­νά­με­ων. Αυτή η επι­λο­γή «στρα­το­πέ­δου» είναι τρα­γι­κό λάθος. Η Ρωσία του Πού­τιν κι­νεί­ται με απο­κλει­στι­κή βάση τα συμ­φέ­ρο­ντα των ολι­γαρ­χών που κυ­ριαρ­χούν στο εσω­τε­ρι­κό της. Ακρι­βώς γι’ αυτό στη διε­θνή πο­λι­τι­κή της Ρω­σί­ας είναι κα­θο­ρι­στι­κά τα κρι­τή­ρια για συμ­μα­χί­ες με με­γά­λες κα­πι­τα­λι­στι­κές δυ­νά­μεις και όχι με κι­νή­μα­τα ή τμή­μα­τα μιας κά­ποιας αρι­στε­ράς: πχ οι σχέ­σεις της Ρω­σί­ας με την ΕΕ και ει­δι­κό­τε­ρα με τη Γερ­μα­νία είναι κατά πολύ στε­νό­τε­ρες απ’ ότι νο­μί­ζει ένας διά­χυ­τος «φι­λο-ρω­σι­σμός» στην Ελ­λά­δα. Ο πρώην κα­γκε­λά­ριος Σρέ­ντερ είναι άλ­λω­στε ο επι­κε­φα­λής του ρω­σι­κού κο­λοσ­σού που ελέγ­χει τις επεν­δύ­σεις και τα σχέ­δια για τους Αγω­γούς, ενώ μέχρι πρό­τι­νος ήταν υπεύ­θυ­νος διε­θνών σχέ­σε­ων της GazProm. Θα συ­νό­ψι­ζα αυτά τα δύο στοι­χεία από την ανά­λυ­ση του Λένιν για τον ιμπε­ρια­λι­σμό στην εξής θέση: στη δεύ­τε­ρη δε­κα­ε­τία του 21ου αιώνα ο αντι-ιμπε­ρια­λι­σμός είναι άρ­ρη­κτα συν­δε­δε­μέ­νος, πο­λι­τι­κά ταυ­τί­ζε­ται, με τον αντι-κα­πι­τα­λι­σμό, σχε­δόν πα­ντού και σί­γου­ρα στις χώ­ρες- μέλη του κα­πι­τα­λι­στι­κού κέ­ντρου, όπως σε όλη την ΕΕ.

Απα­ραί­τη­τη όμως είναι και μια ακόμα έν­νοια που ξε­κι­νά από την κλασ­σι­κή μαρ­ξι­στι­κή πα­ρά­δο­ση, αν και εμπλου­τί­στη­κε κυ­ρί­ως από τις διερ­γα­σί­ες στη μετά το 1968 Αρι­στε­ρά: η έν­νοια του υπο-ιμπε­ρια­λι­σμού. Ανα­φέ­ρο­μαι σε χώρες που έχουν φτά­σει στο ιμπε­ρια­λι­στι­κό στά­διο ανά­πτυ­ξης, δεν έχουν το μέ­γε­θος των Με­γά­λων Δυ­νά­με­ων, αλλά διεκ­δι­κούν το ρόλο του βα­σι­κού στη­ρίγ­μα­τος του ιμπε­ρια­λι­σμού σε μια συ­γκε­κρι­μέ­νη πε­ριο­χή. Χωρίς αυτήν την έν­νοια είναι αδύ­να­τον πχ να ερ­μη­νεύ­σου­με τον ελ­λη­νο-τουρ­κι­κό αντα­γω­νι­σμό, σε όλη την ιστο­ρία του, που πε­ρι­λαμ­βά­νει συ­γκρού­σεις και με­γά­λους πο­λέ­μους.

Ζούμε μια νέα φάση αυτού του αντα­γω­νι­σμού. Φέτος το κα­λο­καί­ρι απέ­να­ντι στο τουρ­κι­κό ερευ­νη­τι­κό πλοίο, που συ­νο­δευό­ταν από τουρ­κι­κά πο­λε­μι­κά σκάφη, στα ανοι­χτά της Κύ­πρου αντι­πα­ρα­τά­χθη­καν τα ερευ­νη­τι­κά σκάφη της γαλ­λι­κής Total(σε συ­νερ­γα­σία με την αμε­ρι­κα­νι­κή Exxon Mobil την ιτα­λι­κή Eni), υπό την προ­στα­σία αμε­ρι­κα­νι­κών αε­ρο­πλα­νο­φό­ρων, γαλ­λι­κών και ελ­λη­νι­κών πο­λε­μι­κών πλοί­ων, ενώ τον ενα­έ­ριο χώρο της πε­ριο­χής είχε «δε­σμεύ­σει» η αε­ρο­πο­ρία του Ισ­ρα­ήλ. Το ποιός είναι με ποιόν είναι πλέον απο­λύ­τως σαφές. Όπως είναι σαφές ότι στις συ­γκε­κρι­μέ­νες συν­θή­κες ο αντι­ι­μπε­ρια­λι­σμός ταυ­τί­ζε­ται με τον αντιε­θνι­κι­σμό.

Η απόρ­ρι­ψη ενός «αρι­στε­ρού» πα­τριω­τι­κού λόγου (που απο­τε­λεί κλη­ρο­νο­μιά της πα­σο­κι­κής επο­χής) γί­νε­ται υπο­χρε­ω­τι­κή μέσα στις συν­θή­κες που ακο­λού­θη­σαν. Η κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑνΕλλ (συ­νε­χί­ζο­ντας ασύ­στο­λα την πο­λι­τι­κή του Α. Σα­μα­ρά) ταυ­τί­ζε­ται πλή­ρως με την πο­λι­τι­κή των ΗΠΑ του Τραμπ στην Ανα­το­λι­κή Με­σό­γειο, ελ­πί­ζο­ντας σε «ανταλ­λάγ­μα­τα» και αξιο­ποί­η­ση των ρωγ­μών στις σχέ­σεις με­τα­ξύ Δύσης και Τουρ­κί­ας. Είναι εξαι­ρε­τι­κά πι­θα­νό ότι η κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑνΕλλ θα επι­χει­ρή­σει να «ρε­φά­ρει» τις απώ­λειες που έχει λόγω της μνη­μο­νια­κής πο­λι­τι­κής της, με μια εθνι­κο-πα­τριω­τι­κή στρο­φή. Άλ­λω­στε ιδιαί­τε­ρα γύρω από τον Υπουρ­γό Εξω­τε­ρι­κών, Νίκο Κο­τζιά, πα­ρα­τη­ρεί­ται ήδη μια συ­σπεί­ρω­ση του «πα­τριω­τι­κού χώρου», κυ­ρί­ως πα­σο­κι­κής προ­έ­λευ­σης αλλά όχι μόνο.

Απέ­να­ντι σε αυτές τις επι­κίν­δυ­νες προ­ο­πτι­κές στο διε­θνές πεδίο και στην πε­ριο­χή, έχει να στα­θεί η Ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά. Ενώ­νο­ντας την πάλη ενά­ντια στα Μνη­μό­νια και το νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό με την πάλη ενά­ντια στον ιμπε­ρια­λι­σμό, το ρα­τσι­σμό και τις φι­λο­πο­λε­μι­κές πο­λι­τι­κές. Στα 100 χρό­νια μετά τον Οκτώ­βρη του ’17, εί­μα­στε ξανά μπρο­στά σε με­γά­λες προ­κλή­σεις.

rproject.gr