Πολύ μελάνι χύνεται για τα αποτελέσματα των εκλογών, με άξονα πολλών αναλύσεων να παραμένει εδώ και καιρό το λεγόμενο Κέντρο. Επιχειρώντας να υπερβώ κάπως την υπερεστίαση σε συγκεκριμένα στοιχεία (τα οποία βεβαίως είναι εξαιρετικά χρήσιμα), θα εστιάσω στη μεγάλη εικόνα η οποία πολλές φορές μας προσφέρει άβολα, αλλά αναγκαία συμπεράσματα.
Σημείο 1. Το βαθύ Κέντρο στην Ελλάδα σήμερα έχει υποστεί μεταβολές από αυτό που ήταν τις προηγούμενες δεκαετίες, καθώς πλέον είναι οικονομικά φιλελεύθερο, κοινωνικά συντηρητικό, με τάσεις ριζοσπαστικοποίησης με βάση τα πρόσφατα αποτελέσματα. Η Ν.Δ. φαίνεται πως κυριάρχησε σε αυτό το ακροατήριο γιατί εκφράζει ακριβώς αυτό, τη συμμετρία μακρονισμού και Ορμπαν, η οποία της εξασφαλίζει ευελιξία εκεί που χρειάζεται και πρόσβαση σε ακροατήρια που πριν από μερικά χρόνια είχαν αναφορά την Κεντροαριστερά.
Στέλιος Φωτεινόπουλος*
Σημείο 2. Το είχα γράψει πριν από μήνες. Η Ν.Δ. είναι το μοναδικό κόμμα τα τελευταία χρόνια που μάχεται στο πεδίο των ιδεών, υπερασπίζεται με θέρμη την ιδεολογική της τοποθέτηση εκπαιδεύοντας ταυτόχρονα τη βάση της και οργανώνει τα πολιτικά επιχειρήματα με επιτυχία. Ο Κ. Μητσοτάκης, διαβάζοντας σωστά τη ματαίωση που άφησε η οικονομική κρίση πάνω σε συγκεκριμένα μικροαστικά στρώματα, δεν είδε ποτέ τον εαυτό του ως απλό διαχειριστή. Αντίθετα, με προσεκτικά βήματα οργάνωσε και όπλισε ιδεολογικά το κόμμα του με τρόπο που του επέτρεψε να μετασχηματίσει την ίδια τη λαϊκή γνώμη γύρω από ζητήματα με τα οποία ιστορικά η Αριστερά είχε ταυτιστεί. Ο φράχτης στον Εβρο, η αστυνομία στα πανεπιστήμια, ο περιορισμός των διαδηλώσεων, η αστυνομική βία ή η επίθεση στη δημόσια υγεία στην πραγματικότητα υπερέβαιναν μια απλή πολιτική διαχείριση και δρούσαν στο εκλογικό σώμα ως ιδεολογική υπενθύμιση ότι η Αριστερά πρέπει να τελειώσει.
Σημείο 3. Για πρώτη φορά από τη μεταπολίτευση και έπειτα έχουμε κυριαρχία σε ποσοστά και ψήφους των δυνάμεων της Δεξιάς και τρία κόμματα στα δεξιά της Ν.Δ. να βρίσκονται μέσα στη Βουλή. Το περίπου 55% του εκλογικού σώματος στα δεξιά είναι ένα πρωτοφανές στοιχείο. Αυτό μοιραία θα επηρεάσει τον χαρακτήρα του κοινοβουλευτικού έργου, τη σύνθεση του υπουργικού συμβουλίου, καθώς και τον κοινοβουλευτικό έλεγχο, καθώς δέχεται πιέσεις δεξιόθεν.
Σημείο 4. Η άνοδος της Ακροδεξιάς είναι ολισθηρό έδαφος για τον Κ. Μητσοτάκη και θα του προκαλέσει προβλήματα στην άσκηση πολιτικής – ταυτόχρονα όμως είναι ευκαιρία για την Αριστερά να εκθέσει τη Ν.Δ. στις αντιφάσεις της και τις διακριτικά καλές σχέσεις της με αυτό το τμήμα του πολιτικού συστήματος. Με ισχυρή Ακροδεξιά στα κοινοβουλευτικά πράγματα, η κεντρικοποίηση ζητημάτων ταυτότητας και κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων μειονοτήτων, και όχι μόνο, πρέπει να θεωρείται βέβαιη. Σε αυτή την περίπτωση, το λεγόμενο κεντρώο ακροατήριο θα δεχθεί ισχυρές υπερσυντηρητικές πιέσεις, οι οποίες μπορεί να οξύνουν τις ενδοκυβερνητικές αντιφάσεις.
Σημείο 5. Με έναν ΣΥΡΙΖΑ που λανθασμένα έχτισε όλη του τη στρατηγική σε μια μετριοπαθή κατάληψη του Κέντρου και στην απόλυτη εγκατάλειψη της ιδεολογικής σύγκρουσης, ιδιαίτερα ενάντια στη σημασία και την κεντρικότητα που έχει το κράτος ως de facto μηχανισμός αναπαραγωγής συντηρητικών συμφερόντων, η αναζήτηση μιας νέας γραμμής αντιπολίτευσης θα είναι δύσκολη πίστα. Ετσι ο ΣΥΡΙΖΑ χάνει τον ρόλο του στην ηγεσία του προοδευτικού στρατοπέδου. Το ότι παραμένει το μεγαλύτερο κόμμα σε αυτό τον χώρο δεν σημαίνει κάτι σημαντικό, όσο το ότι πλέον έχει πληγεί η δυνατότητά του να εγγυηθεί την αναγέννηση αυτού του χώρου. Εν ολίγοις, η Κεντροαριστερά είναι προς το παρόν ακέφαλη.
Σημείο 6. Η εμμονή του ΣΥΡΙΖΑ με το Κέντρο θα αποβεί μοιραία για τη μετέπειτα πορεία του, αν επιμείνει. Οσα ανασύρει ως επιχειρήματα εκπορεύονται κυρίως από αναλύσεις εκλογολόγων της δεκαετίας του ’90 και του 2000, οι οποίοι θεωρούσαν το Κέντρο ένα ουδέτερο σημείο ισορροπίας μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς. Το Κέντρο σήμερα δυστυχώς είναι φορτισμένο πολιτικά και κουβαλάει ματαιώσεις μιας δεκαετίας πολιτικής κρίσης. Ως εκ τούτου δεν μπορεί να αποτελεί προνομιακή δεξαμενή, ιδιαίτερα δε όταν ο αριστερός κορμός του κόμματος είναι αποδεκατισμένος από το 2015 και έπειτα.
Tελικό σημείο: Με βάση μια σειρά από ποιοτικά στοιχεία που υπάρχουν διαθέσιμα, φαίνεται ότι υπάρχει ένα αρκετά σημαντικό τμήμα του πληθυσμού το οποίο δεν συναινεί στο διαμορφωμένο σκηνικό είτε μέσω της αποχής, είτε ψηφίζοντας κόμματα που τελικά δεν κατάφεραν να μπουν στη Βουλή, είτε επειδή εμφορείται από αισθήματα αντιπολιτικής και ματαίωσης. Η κρίση αντιπροσώπευσης είναι βουβή αλλά παρούσα, έχει ανοδική τάση από το 2015 και έπειτα και αποτελεί καύσιμη ύλη στο κοινωνικό πεδίο. Αν η ριζοσπαστική Αριστερά, που εκ των πραγμάτων έχει και τον ιστορικό ρόλο να οργανώσει και να εκφράσει αυτή τη δυσαρέσκεια, δεν καταφέρει την επόμενη περίοδο να συσσωρεύσει ωριμότητα και στρατηγικό πνεύμα και να οικοδομήσει ένα μεγάλο μέτωπο δυνάμεων με σκοπό κάτι μεγάλο και καινούργιο στα αριστερά του πολιτικού συστήματος, τότε οι πιθανότητες αναχαίτισης της Ακροδεξιάς θα εξανεμιστούν.
* πολιτικός αναλυτής σε θέματα Ευρωπαϊκής και Δημόσιας Πολιτικής
efsyn.gr
