Κρίση και ταξική πάλη στο Ιράν

Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στις αρχές Σεπτέμβρη στην εφημερίδα Red Flag, πριν ξεσπάσει η εξέγερση στο Ιράν. Γίνεται ιδιαίτερα επίκαιρο για την κατανόηση του εκρηκτικού κοινωνικού υπόβαθρου της σημερινής εξέγερσης, ενώ δίνει χρήσιμες πληροφορίες για την κατάσταση στο εργατικό κίνημα και στην Αριστερά της χώρας, σε μια συγκυρία που η παρουσία και ο ρόλος τους αποκτούν αναβαθμισμένη σημασία.

Μπέλα Μπεϊράγκι | μετάφραση Πάνος Πέτρου

Ένα ακόμα κύμα απερ­γιών και δια­δη­λώ­σε­ων σα­ρώ­νει το Ιράν από τις αρχές του 2022 μέχρι σή­με­ρα. Δια­δη­λώ­σεις για την έλ­λει­ψη νερού και την τιμή του ψω­μιού, όπως και πα­νε­θνι­κές απερ­γί­ες των εκ­παι­δευ­τι­κών, έχουν συ­γκλο­νί­σει τη χώρα. Από την μικρή επαρ­χία του Χο­ρα­σάν ως την πρω­τεύ­ου­σα Τε­χε­ρά­νη, οι άν­θρω­ποι κα­τε­βαί­νουν στους δρό­μους με δύο συν­θή­μα­τα: «Θά­να­τος στο δι­κτά­το­ρα» και «Νίκη στους ερ­γά­τες».

Η ιρα­νι­κή οι­κο­νο­μία βρί­σκε­ται σε μια σο­βα­ρή κρίση. Το νό­μι­σμα βρέ­θη­κε στο ιστο­ρι­κά χα­μη­λό­τε­ρο επί­πε­δο της αξίας του τον Ιούνη, ενώ ο ετή­σιος πλη­θω­ρι­σμός βρί­σκε­ται στο 41,5% και σκαρ­φα­λώ­νει, σύμ­φω­να με το Στα­τι­στι­κό Κέ­ντρο του Ιράν. Η τιμή των ανα­γκαί­ων ειδών δια­τρο­φής έχει αυ­ξη­θεί κατά 90,2% και τα έξοδα των νοι­κο­κυ­ριών έχουν τρι­πλα­σια­στεί, ενώ οι πραγ­μα­τι­κοί μι­σθοί συ­νε­χί­ζουν να πέ­φτουν. Η κυ­βέρ­νη­ση έχει απα­ντή­σει εντεί­νο­ντας τα μέτρα λι­τό­τη­τας. Πιο πρό­σφα­τα, το κρά­τος πε­τσό­κο­ψε τις επι­δο­τή­σεις στα σι­τη­ρά -οδη­γώ­ντας σε 13πλα­σια­σμό της τιμής του ψω­μιού- και κα­τάρ­γη­σε τις επι­δο­τή­σεις στα φάρ­μα­κα.

Από το 2018 και μετά, η ιρα­νι­κή ερ­γα­τι­κή τάξη έχει φορ­τω­θεί το βάρος των συ­ντρι­πτι­κών αμε­ρι­κα­νι­κών κυ­ρώ­σε­ων. Στη συ­νέ­χεια, το 2020, ο COVID19 ρή­μα­ξε τη χώρα, με 7,5 εκα­τομ­μύ­ρια (κα­τα­γε­γραμ­μέ­να) κρού­σμα­τα και πάνω από 143.000 νε­κρούς -αν και ο πραγ­μα­τι­κός αριθ­μός τους είναι μάλ­λον πολύ με­γα­λύ­τε­ρος. Κυ­κλο­φό­ρη­σαν στο ίντερ­νετ βί­ντεο με νο­σο­κο­μεία πλημ­μυ­ρι­σμέ­να από άρ­ρω­στους αν­θρώ­πους και έδει­χναν άτομα να πα­ρα­κα­λούν για φάρ­μα­κα και πτώ­μα­τα στοι­βαγ­μέ­να έξω από τις μο­νά­δες εντα­τι­κής.

Το ση­με­ρι­νό κα­θε­στώς είναι απί­στευ­τα αντι­δη­μο­φι­λές. Πριν ένα χρόνο, ο σκλη­ρο­πυ­ρη­νι­κός συ­ντη­ρη­τι­κός Ιμπρα­ήμ Ραϊζί κέρ­δι­σε τις προ­ε­δρι­κές εκλο­γές με το χα­μη­λό­τε­ρο πο­σο­στό συμ­με­το­χής εδώ και 40 χρό­νια. Ο Ραϊζί είναι δια­βό­η­τος για το ρόλο του στην κα­θο­δή­γη­ση διά­φο­ρων «κυ­νη­γιών μα­γισ­σών» ενά­ντια σε πο­λι­τι­κούς αντι­πά­λους. Το 1988, ηγού­ταν της «επι­τρο­πής θα­νά­του», που επέ­βλε­ψε την εκτέ­λε­ση χι­λιά­δων πο­λι­τι­κών κρα­του­μέ­νων. Η άνο­δος του Ραϊζί στην εξου­σία είναι ση­μά­δι ότι το κρά­τος υιο­θε­τεί μια όλο και πιο κα­τα­σταλ­τι­κή προ­σέγ­γι­ση στην αντι­με­τώ­πι­ση της εσω­τε­ρι­κής κρί­σης και αμ­φι­σβή­τη­σης, αλλά και έν­δει­ξη των αυ­ξα­νό­με­νων ιμπε­ρια­λι­στι­κών φι­λο­δο­ξιών της άρ­χου­σας τάξης στην πε­ριο­χή.

Οι εξε­γέρ­σεις του ψω­μιού ξέ­σπα­σαν για πρώτη φορά στη νότια επαρ­χία του Χου­ζε­στάν στις αρχές Μάη, όταν η κυ­βέρ­νη­ση πε­τσό­κο­ψε τις επι­δο­τή­σεις στα σι­τη­ρά. Ως τόπος όπου βρί­σκε­ται η με­γά­λη αρα­βι­κή μειο­νό­τη­τα και το μα­χη­τι­κό ερ­γα­τι­κό δυ­να­μι­κό του συν­δι­κά­του Haft Tappeh στα ζα­χα­ρο­κά­λα­μα, αυτή η επαρ­χία απο­τε­λεί επί­κε­ντρο αγώ­νων. Τα βίαια επει­σό­δια και οι δια­δη­λώ­σεις εξα­πλώ­θη­καν σε 40 πό­λεις και χωριά, με τους αν­θρώ­πους να κα­τα­λαμ­βά­νουν κυ­βερ­νη­τι­κά κτί­ρια, να ει­σβά­λουν σε τρά­πε­ζες και να λε­η­λα­τούν απο­θή­κες αλευ­ριού. Το πλή­θος στο Γιουν­κάν επι­χεί­ρη­σε ακόμα και να πυρ­πο­λή­σει τη βάση μιας πα­ρα­κρα­τι­κής πο­λι­το­φυ­λα­κής.

Αυτές οι πρώ­τες βί­αιες ανα­τα­ρα­χές συ­ντρί­φτη­καν από το στρα­τό, αλλά σύ­ντο­μα η οργή επα­νεμ­φα­νί­στη­κε στην πόλη Αμπα­ντάν. Η κα­τάρ­ρευ­ση δύο ου­ρα­νο­ξυ­στών ιδιο­κτη­σί­ας Χο­σεϊν Αμπ­ντόλ-Μπά­γκι, ενός από τους πλου­σιό­τε­ρους αν­θρώ­πους στην Αμπα­ντάν, σκό­τω­σε πάνω από 40 αν­θρώ­πους. Οι δια­δη­λω­τές σύ­ντο­μα πλημ­μύ­ρι­σαν τους δρό­μους απαι­τώ­ντας το θά­να­το του Αμπ­ντόλ-Μπά­γκι και δι­καιο­σύ­νη για τα θύ­μα­τα. Η οργή έφτα­σε σε τέ­τοια ύψη που ο Αμπ­ντόλ-Μπά­γκι υπο­χρε­ώ­θη­κε να εγκα­τα­λεί­ψει την πόλη υπό την προ­στα­σία των δυ­νά­με­ων ασφα­λεί­ας. Όταν η κυ­βέρ­νη­ση επι­χεί­ρη­σε να ηρε­μή­σει τους δια­δη­λω­τές στέλ­νο­ντας έναν εκ­πρό­σω­πό της στην πόλη, απο­δο­κι­μά­στη­κε σε ζω­ντα­νή σύν­δε­ση καθώς οι δια­δη­λω­τές φώ­να­ζαν «Θά­να­τος στο δι­κτά­το­ρα».

Αυτοί οι αγώ­νες στις πό­λεις ήρθαν σε συ­νέ­χεια ενός κύ­μα­τος κυ­λιό­με­νων απερ­για­κών δρά­σε­ων που ξε­κί­νη­σε στις αρχές του 2022 ως αντί­στα­ση στην κρίση υψη­λού κό­στους ζωής. Οι εκ­παι­δευ­τι­κοί βρέ­θη­καν στην πρώτη γραμ­μή αυτής της μάχης. Ορ­γα­νω­μέ­νο στο Συ­ντο­νι­στι­κό Συμ­βού­λιο των Συν­δι­κά­των Εκ­παι­δευ­τι­κών, αυτό το τμήμα της ερ­γα­τι­κής τάξης έχει κα­θο­δη­γή­σει μια σειρά από πα­νε­θνι­κές απερ­γί­ες, συ­γκε­ντρώ­σεις και κα­τα­λή­ψεις, όπως και τε­ρά­στιες δια­δη­λώ­σεις σε όλη τη χώρα την πε­ρα­σμέ­νη Πρω­το­μα­γιά. Καθώς ξε­δι­πλώ­νε­ται η αγω­νι­στι­κή τους δράση, οι εκ­παι­δευ­τι­κοί προ­ω­θούν και πο­λι­τι­κά αι­τή­μα­τα, όπως το δι­καί­ω­μα συ­γκρό­τη­σης ανε­ξάρ­τη­των συν­δι­κά­των, τη δω­ρε­άν παι­δεία, το δι­καί­ω­μα στη μόρ­φω­ση για τις εθνι­κές μειο­νό­τη­τες, την απε­λευ­θέ­ρω­ση των πο­λι­τι­κών κρα­του­μέ­νων και την απε­λευ­θέ­ρω­ση των δι­δα­σκό­ντων από τον στενό κρα­τι­κό έλεγ­χο.

Η ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­ση των εκ­παι­δευ­τι­κών άρ­χι­σε το 2017, όταν ένα απερ­για­κό κύμα οδή­γη­σε στη δη­μιουρ­γία ανε­ξάρ­τη­των συν­δι­κά­των και ανα­δύ­θη­κε το Συ­ντο­νι­στι­κό των Συν­δι­κά­των Εκ­παι­δευ­τι­κών ως πα­νε­θνι­κό σώμα εκ­προ­σώ­πη­σής τους. Αλλά η επέ­λα­ση του COVID19 στις αρχές του 2020 απο­τέ­λε­σε το ση­μείο κα­μπής για τους εκ­παι­δευ­τι­κούς: Καθώς τα μα­θή­μα­τα γί­νο­νταν δια­δι­κτυα­κά, οι εκ­παι­δευ­τι­κοί άρ­χι­σαν να συ­γκρο­τούν δί­κτυα επι­κοι­νω­νί­ας που μπο­ρού­σαν να φτά­σουν σε χι­λιά­δες ερ­γα­ζό­με­νες-ους σε όλη τη χώρα.

Ένα Συ­ντο­νι­στι­κό Σούρα [ή Σόρα/Συμ­βού­λιο] -εκλεγ­μέ­νο πα­νε­θνι­κό σώμα που εκ­προ­σω­πεί όλα τα σω­μα­τεία εκ­παι­δευ­τι­κών της χώ­ρας- δη­μιουρ­γή­θη­κε δια­δι­κτυα­κά προ­κει­μέ­νου να συ­ντο­νί­ζει τη συλ­λο­γι­κή λήψη απο­φά­σε­ων για τα πο­λι­τι­κά αι­τή­μα­τα, τη στρα­τη­γι­κή και τις τα­κτι­κές του κι­νή­μα­τος. Αλλά καθώς το Συ­ντο­νι­στι­κό Σόρα έμπαι­νε σε κί­νη­ση, προ­σέλ­κυ­σε γύρω του κι άλλα στρώ­μα­τα της κοι­νω­νί­ας, όπως φοι­τή­τριες-μα­θη­τές και συ­ντα­ξιού­χους. Ακόμα πιο ση­μα­ντι­κό, το Συ­ντο­νι­στι­κό Σούρα άρ­χι­σε να ορ­γα­νώ­νει συλ­λο­γι­κά την ερ­γα­τι­κή τάξη, σε διά­φο­ρους κλά­δους, για δια­δη­λώ­σεις και απερ­γί­ες. Με αυτό τον τρόπο, έχει με­γα­λύ­τε­ρη εμ­βέ­λεια από το Συ­ντο­νι­στι­κό Συμ­βού­λιο των Συν­δι­κά­των Εκ­παι­δευ­τι­κών.

Αφού οι εκ­παι­δευ­τι­κοί ηγή­θη­καν της πα­ρά­νο­μης πα­νε­θνι­κής κι­νη­το­ποί­η­σης την Πρω­το­μα­γιά, η κυ­βέρ­νη­ση συ­νέ­λα­βε εκα­το­ντά­δες ηγε­τι­κά συν­δι­κα­λι­στι­κά στε­λέ­χη και τα έριξε στη φυ­λα­κή. Ξε­κί­νη­σε άμεσα μια κα­μπά­νια από το Συ­ντο­νι­στι­κό Σούρα που απαι­τού­σε την απε­λευ­θέ­ρω­σή τους. Άλλα μα­χη­τι­κά σω­μα­τεία, όπως το Haft Tappeh, το Συν­δι­κά­το Ερ­γα­ζο­μέ­νων στα Λε­ω­φο­ρεία Τε­χε­ρά­νης Vahed, και η Ένωση Συ­ντα­ξιού­χων, ξε­κί­νη­σαν κα­μπά­νιες αλ­λη­λεγ­γύ­ης με τους φυ­λα­κι­σμέ­νους εκ­παι­δευ­τι­κούς και ορ­γά­νω­σαν δια­δη­λώ­σεις και απερ­γί­ες που απαι­τού­σαν την άνευ όρων απε­λευ­θέ­ρω­σή τους. Είναι εντυ­πω­σια­κό ότι η δύ­να­μη της κα­μπά­νιας τους υπο­χρέ­ω­σε το κα­θε­στώς σε με­ρι­κές υπο­χω­ρή­σεις.

Ίσως η πιο ση­μα­ντι­κή πρό­σφα­τη εξέ­λι­ξη στο ιρα­νι­κό ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα είναι η επα­νεμ­φά­νι­ση και η διά­δο­ση της μαρ­ξι­στι­κής πο­λι­τι­κής και ορ­γά­νω­σης ανά­με­σα σε τμή­μα­τα των ερ­γα­ζο­μέ­νων. Η «Επι­τρο­πή Ορ­γα­νω­μέ­νης Ερ­γα­τι­κής Δρά­σης» (LOAC) είναι μια από τις πολ­λές  επα­να­στα­τι­κές σο­σια­λι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις που αυτή τη στιγ­μή χτί­ζει τις δυ­νά­μεις της στις γραμ­μές των εκ­παι­δευ­τι­κών, των μελών του Haft Tappeh και των ερ­γα­ζο­μέ­νων στα πε­τρέ­λαια. Ο δια­κη­ρυγ­μέ­νος στό­χος της LOAC είναι να μπουν τα θε­μέ­λια για τη δη­μιουρ­γία ενός επα­να­στα­τι­κού, σο­σια­λι­στι­κού ερ­γα­τι­κού κόμ­μα­τος που θα μπο­ρέ­σει μια μέρα να ανα­τρέ­ψει το αστι­κό κρά­τος μέσω επα­νά­στα­σης. Οι αγω­νί­στριες/ες που συμ­με­τέ­χουν σε αυτές τις ορ­γα­νώ­σεις κιν­δυ­νεύ­ουν με απα­γω­γές, βα­σα­νι­στή­ρια και ακόμα και θά­να­το, οπότε λει­τουρ­γούν σε με­γά­λο βαθμό «πα­ρά­νο­μα»/υπό­γεια.

Η αύ­ξη­ση της επιρ­ρο­ής των σο­σια­λι­στι­κών πο­λι­τι­κών ανά­με­σα σε κά­ποια πρω­το­πό­ρα τμή­μα­τα ερ­γα­ζο­μέ­νων, παρά την κα­θε­στω­τι­κή κα­τα­στο­λή, είναι συ­νέ­πεια της ανό­δου των αγώ­νων στο Ιράν. Οι σπό­ροι επα­να­στα­τι­κών σο­σια­λι­στι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων αρ­χί­ζουν να φυ­τεύ­ο­νται σε συ­γκε­κρι­μέ­να τμή­μα­τα της ιρα­νι­κής ερ­γα­τι­κής τάξης -εκ­παι­δευ­τι­κοί, οδη­γοί λε­ω­φο­ρεί­ων, ερ­γα­ζό­με­νοι-ες σε ερ­γο­στά­σια και στα πε­τρέ­λαια. Είναι μια υπο­σχό­με­νη εξέ­λι­ξη που, αν ανα­πτυ­χθεί πε­ρισ­σό­τε­ρο τα επό­με­να χρό­νια, έχει τη δυ­να­τό­τη­τα να οδη­γή­σει σε μια σο­βα­ρή αμ­φι­σβή­τη­ση του ιρα­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού.

*Φωτό από τις προη­γού­με­νες κι­νη­το­ποι­ή­σεις των εκ­παι­δευ­τι­κών

/rproject.gr