Γυναίκες-Ζωή-Ελευθερία!

Η  εξέγερση στο Ιράν έχει προκαλέσει διεθνή προσοχή και μεγάλη συζήτηση, για σωστούς και λάθος λόγους.

Μια πτυχή αφορά τη «συ­μπά­θεια» που εκ­φρά­ζουν πο­λι­τι­κά στε­λέ­χη ή δη­μο­σιο­γρα­φι­κά Μέσα που δεν φη­μί­ζο­νται για την φι­λι­κό­τη­τα ή έστω την ψυ­χραι­μία τους απέ­να­ντι σε μα­ζι­κά κι­νή­μα­τα κι εξε­γέρ­σεις -όταν ξε­σπά­νε στις χώρες τους. Είναι η πα­ρα­δο­σια­κή υπο­κρι­σία που συ­νο­ψί­ζε­ται στο δόγμα «όσο πιο μα­κριά συμ­βαί­νει κάτι, τόσο πιο προ­ο­δευ­τι­κός μπορώ να είμαι στο σχο­λια­σμό του». Ασφα­λώς, σε πε­ρι­πτώ­σεις όπου εμπλέ­κο­νται και γε­ω­πο­λι­τι­κοί υπο­λο­γι­σμοί, το δόγμα γί­νε­ται «και είμαι ακόμα πιο προ­ο­δευ­τι­κός, αν αυτό συμ­βαί­νει σε αντί­πα­λο κρά­τος».

Πάνος Πέτρου

Αυτές οι επι­λε­κτι­κές ευαι­σθη­σί­ες δεν αντέ­χουν σε κρι­τι­κή. Δεν θυ­μό­μα­στε όλοι αυτοί να χει­ρο­κρο­τούν για «γεν­ναιό­τη­τα» τα κι­νή­μα­τα που κλι­μα­κώ­νουν τη δράση τους στο δρόμο. Αντί­θε­τα, θα βα­φτί­σουν «χάος» ακόμα και μια 24ωρη απερ­γία στα αε­ρο­δρό­μια ή τις συ­γκοι­νω­νί­ες και θα κα­τα­δι­κά­σουν τη «βία» ακόμα κι αν πρό­κει­ται για δυο κα­μέ­νους κά­δους.

Στην πε­ρί­πτω­ση του Ιράν, αυτή η υπο­κρι­σία γί­νε­ται πιο εξορ­γι­στι­κή όταν προ­έρ­χε­ται από το πο­λι­τι­κό προ­σω­πι­κό των ΗΠΑ, γιατί υπάρ­χουν στη μέση και οι δρα­κό­ντειες κυ­ρώ­σεις -που κά­νουν ακόμα πιο σκλη­ρή την κα­θη­με­ρι­νό­τη­τα ενός λαού που ήδη υπο­φέ­ρει βά­ναυ­σα από την εκ­με­τάλ­λευ­ση στα χέρια των «ντό­πιων» αφε­ντι­κών του- όπως και μια ολό­κλη­ρη προϊ­στο­ρία (στή­ρι­ξης του Σάχη που κυ­βερ­νού­σε με τη δια­βό­η­τη «Σαβάκ» ως το 1979, έμ­με­σης ευ­θύ­νης για τον κα­τα­στρο­φι­κό 10ετή πό­λε­μο Ιράν-Ιράκ) που κάθε άλλο παρά έγνοια για την ιρα­νι­κή κοι­νω­νία δεί­χνει.

Η «ευαι­σθη­σία» απέ­να­ντι στις δια­δη­λώ­σεις στο Ιράν δια­πλέ­κε­ται εν προ­κει­μέ­νω και με πρα­κτι­κές «μωβ ξε­πλύ­μα­τος». Όλοι δη­λώ­νουν  υπο­στη­ρι­κτές των γυ­ναι­κεί­ων δι­καιω­μά­των… στο Ιράν. Όπου οι φοι­τη­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις πε­ρι­λαμ­βά­νουν στα αι­τή­μα­τά τους την πρό­σβα­ση σε έκτρω­ση και μέσα αντι­σύλ­λη­ψης, δη­λα­δή πράγ­μα­τα που η φο­ντα­με­ντα­λι­στι­κή χρι­στια­νι­κή Δεξιά «ξη­λώ­νει» συ­στη­μα­τι­κά στις ΗΠΑ, απο­κτώ­ντας επί­δο­ξους μι­μη­τές και στους εγ­χώ­ριους πα­πά­δες στην Ελ­λά­δα που τε­λευ­ταία κλι­μα­κώ­νουν τις δη­μό­σιες πα­ρεμ­βά­σεις και πρω­το­βου­λί­ες αμ­φι­σβή­τη­σης αυτού του θε­με­λιώ­δους γυ­ναι­κεί­ου δι­καιώ­μα­τος.

Δυ­στυ­χώς, αυτή η υπο­κρι­σία πα­ρά­γει (αλλά δεν δι­καιο­λο­γεί) και μια  «αντα­νά­κλα­ση» εντός αν­θρώ­πων της Αρι­στε­ράς. Όπου για ένα τμήμα της, έχει γίνει πλέον δεύ­τε­ρη φύση το εξα­ντλη­τι­κό «ψεί­ρι­σμα» (αν όχι η «έτοι­μη από πριν» κα­ταγ­γε­λία) όποιας εξέ­γερ­σης δεν συ­νά­δει με κά­ποια «ορ­θό­δο­ξα εγ­χει­ρί­δια» και πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο αν αυτή ξεσπά σε χώρα εκτός του πλέγ­μα­τος συμ­μα­χιών των ΗΠΑ. Στις μέσα σε­λί­δες, τα κεί­με­να της Μπέλα Μπεϊ­γκά­ντι είναι ιδιαί­τε­ρα δια­φω­τι­στι­κά για τους λό­γους που έχουν αυτοί οι άν­θρω­ποι να εξε­γεί­ρο­νται, τις κοι­νω­νι­κές δυ­νά­μεις που πρω­τα­γω­νι­στούν, τα αι­τή­μα­τα που δια­τυ­πώ­νουν, αλλά και τις προ­σπά­θειες των εκεί συ­ντρό­φων μας να συν­δε­θούν με τη ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­ση. [βλ. «Κρίση και τα­ξι­κή πάλη στο Ιράν» και «Εί­μα­στε όλοι η Μαχσά»]

Η «αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κή» κα­χυ­πο­ψία, εμπλέ­κε­ται αυτή τη φορά με την κα­χυ­πο­ψία της απέ­να­ντι στην «δι­καιω­μα­τι­κή ατζέ­ντα». Και εδώ υπάρ­χει αντα­νά­κλα­ση του φαι­νο­μέ­νου του «ιμπε­ρια­λι­στι­κού φε­μι­νι­σμού». Αλλά «ιμπε­ρια­λι­στι­κός φε­μι­νι­σμός» είναι όταν εκ­στρα­τεύ­ουν για τη «σω­τη­ρία των γυ­ναι­κών της Ανα­το­λής» διά­φο­ροι λευ­κοί ένο­πλοι άν­δρες, όπως οι Αμε­ρι­κά­νοι πε­ζο­ναύ­τες στο Αφ­γα­νι­στάν. Όταν οι Ιρα­νές γυ­ναί­κες αγω­νί­ζο­νται για τα δι­καιώ­μα­τά τους, και στο πλευ­ρό τους δια­δη­λώ­νουν νε­α­ροί Ιρα­νοί άν­δρες, αυτό είναι αγώ­νας για απε­λευ­θέ­ρω­ση και η αλ­λη­λεγ­γύη μαζί τους είναι υπο­χρέ­ω­ση.

Υπάρ­χει ασφα­λώς και μια άλλη όψη «λευ­κού/ιμπε­ρια­λι­στι­κού φε­μι­νι­σμού», αυτή που εκ­δη­λώ­νε­ται εντός «δυ­τι­κών» συ­νό­ρων, στο­χο­ποιεί τις μου­σουλ­μά­νες κι έχει ως «μο­ντέ­λο» το γαλ­λι­κό κρά­τος. Οι ισλα­μο­φο­βι­κοί θα «δεί­ξουν» πρό­θυ­μα στην Τε­χε­ρά­νη για να δι­καιώ­σουν όσα συμ­βαί­νουν στο Πα­ρί­σι. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, πρό­κει­ται για δύο όψεις του ίδιου προ­βλή­μα­τος: Κα­νέ­να κρά­τος δεν έχει κα­νέ­να δι­καί­ω­μα να επι­βά­λει στις γυ­ναί­κες τί θα φο­ρά­νε ή δεν θα φο­ρά­νε. Πραγ­μα­τι­κή συ­νέ­πεια δεί­χνει το να υπο­στη­ρί­ζεις το δι­καί­ω­μα των γυ­ναι­κών να μην αντι­με­τω­πί­ζουν κυ­ρώ­σεις -είτε όταν κυ­κλο­φο­ρούν με τα μαλ­λιά τους να ανε­μί­ζουν στην Τε­χε­ρά­νη, είτε όταν κο­λυ­μπά­νε με «μπουρ­κί­νι» στις γαλ­λι­κές πα­ρα­λί­ες- και να μην επι­τρέ­πε­ται να απο­λυ­θούν γιατί κά­λυ­ψαν ή δεν κά­λυ­ψαν το κε­φά­λι τους.

Στο ίδιο το Ιράν, αυτή η ψευ­δής αντι­πα­ρά­θε­ση για την μα­ντί­λα ως τέ­τοια φαί­νε­ται να ξε­περ­νιέ­ται. Ο Ιρα­νός ακα­δη­μαϊ­κός και ακτι­βι­στής Peyman Jafari ανέ­φε­ρε στο Socialist Worker:

«Στις νε­ό­τε­ρες γε­νιές ενι­σχύ­ε­ται η αντί­λη­ψη ότι το κρά­τος δεν πρέ­πει να πα­ρεμ­βαί­νει στην κα­θη­με­ρι­νή ζωή τους, στην κοι­νω­νι­κή ζωή τους… Αυτό δεν ση­μαί­νει ότι είναι ενά­ντια στην θρη­σκεία ή ενά­ντια στο χι­τζάμπ. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα το ζή­τη­μα αφορά την ελευ­θε­ρία του να το φο­ρά­νε ή όχι. Μί­λα­γα με μία φίλη που συμ­με­τέ­χει στις δια­δη­λώ­σεις και η μη­τέ­ρα της, η οποία φο­ρά­ει χι­τζάμπ, την υπο­στη­ρί­ζει. Πολ­λές από αυτές τις γυ­ναί­κες [που συμ­με­τέ­χουν στις πο­ρεί­ες] θα έχουν μη­τέ­ρες, για­γιά­δες, θείες, ακόμα και φίλες που φο­ρά­νε χι­τζάμπ… Οπότε το θέμα ξε­περ­νά­ει τα όρια αντι­πα­ρά­θε­σης θρη­σκευό­με­νων και  άθρη­σκων. Έχει να κάνει με την ελευ­θε­ρία του να φοράς ότι θες». [βλ. «Ο λαός εξε­γεί­ρε­ται μετά την δο­λο­φο­νία νε­α­ρής γυ­ναί­κας από την ιρα­νι­κή αστυ­νο­μία»]

Άλ­λω­στε, όπως μπο­ρεί να φα­ντα­στεί εύ­κο­λα ο κα­θέ­νας και η κα­θε­μιά -και όπως προ­κύ­πτει από τα αι­τή­μα­τα, τα συν­θή­μα­τα, την κοι­νω­νι­κή κα­τά­στα­ση στη χώρα (βλ. μέσα σε­λί­δες) η μα­ντί­λα υπήρ­ξε η αφορ­μή και συ­γκε­ντρώ­νει το μένος των δια­δη­λω­τριών ως σύμ­βο­λο μιας εξου­σί­ας που ασκεί πολύ ευ­ρύ­τε­ρη κα­τα­πί­ε­ση.

Ενά­ντια σε αυτήν την κα­τα­πί­ε­ση και τη φτώ­χεια αγω­νί­ζο­νται επί­μο­να τα τε­λευ­ταία χρό­νια χι­λιά­δες άντρες και γυ­ναί­κες στο Ιράν. Η κλι­μά­κω­ση της επι­βο­λής της «θρη­σκευ­τι­κής ηθι­κής» υπήρ­ξε αντί­δρα­ση της κυ­βέρ­νη­σης Ραϊζί για να αντι­με­τω­πί­σει την ευ­ρύ­τε­ρη αμ­φι­σβή­τη­ση ενα­ντί­ον της με ενερ­γο­ποί­η­ση-συ­σπεί­ρω­ση των συ­ντη­ρη­τι­κών ανα­κλα­στι­κών. Αλλά φαί­νε­ται ότι γύ­ρι­σε μπού­με­ρανγκ -και λόγω των εξε­λί­ξε­ων στην ιρα­νι­κή κοι­νω­νία. Έχει αυ­ξη­θεί ση­μα­ντι­κά η γυ­ναι­κεία πα­ρου­σία στην ερ­γα­σία και στα πα­νε­πι­στή­μια, όπως και ο (ιδιαί­τε­ρα νε­α­νι­κός) πλη­θυ­σμός των πό­λε­ων: Αυτά (όπως και στη δε­κα­ε­τία του ’60 στη Δύση) υπήρ­ξαν πά­ντο­τε πα­ρά­γο­ντες για ενί­σχυ­ση του αγώνα για τα γυ­ναι­κεία δι­καιώ­μα­τα, όπως και για την άνοδο του «αντι­κομ­φο­ρι­σμού» ως έκ­φρα­ση ρι­ζο­σπα­στι­σμού της νε­ο­λαί­ας.

Το κα­θε­στώς, επι­χει­ρώ­ντας να απα­ντή­σει «αυ­στη­ρή ηθική» στο σύν­θη­μα «Ψω­μί-Δου­λειές-Ελευ­θε­ρία», ει­σέ­πρα­ξε σή­με­ρα ως νέα απά­ντη­ση το σύν­θη­μα «Γυ­ναί­κες-Ζωή-Ελευ­θε­ρία». Το «Γυ­ναί­κες», εξη­γεί ο Peyman, «βάζει το ζή­τη­μα του σε­ξι­σμού στο επί­κε­ντρο, ενώ «Ζωή ση­μαί­νει ότι κάθε άν­θρω­πος θέλει να έχει μία καλή ζωή –αυτό ανα­φέ­ρε­ται και σε εργάτ(ρι)ες και σε φτω­χούς και ούτω κα­θε­ξής. Και ελευ­θε­ρία ση­μαί­νει ελευ­θε­ρία από την κρα­τι­κή κα­τα­στο­λή».

/rproject.gr