Πριν από έξι μήνες η αγορά περίμενε την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης από τους θεσμούς, καθώς εκτιμούσε ότι αυτό θα αποτελούσε ένα αξιόπιστο σημείο αναφοράς για την οικονομία και θα ήταν δυνατό στη συνέχεια να τεθούν οι βάσεις για επιστροφή στην ανάκαμψη. Τώρα, και ενώ η χρονιά πλησιάζει στο τέλος της, η αγορά βρίσκεται στην ίδια κατάσταση: περιμένει να ολοκληρωθεί η δεύτερη αξιολόγηση, βλέποντας τα μηνύματα από την πραγματική οικονομία να είναι αντιφατικά.
Το αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης αποτυπώνεται εύγλωττα στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, τόσο στην κίνηση του Γενικού Δείκτη σε ένα στενό εύρος τιμών όσο και στις χαμηλές αξίες και τους όγκους συναλλαγών.
Είναι σαφές ότι το τελευταίο διάστημα η χώρα κινείται στον αυτόματο πιλότο και δεν έχει καταφέρει να φανεί αρκετά πειστική τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό – ιδίως προς τους ξένους επενδυτές. Επιπλέον, εισερχόμαστε σε μια νέα περίοδο επενδυτικής αβεβαιότητας, με πολλά ανοιχτά μέτωπα εντός και εκτός Ελλάδας, όπου αυτή η πορεία χωρίς πυξίδα μπορεί να αποδειχθεί διπλά επικίνδυνη.
Από τη μια πλευρά, η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της ευρωζώνης που βρίσκεται σε καθεστώς μνημονίου, η μόνη που έχει επιβάλει σε ισχύ capital controls και η μόνη που σημειώνει (τουλάχιστον μέχρι και το τέλος του πρώτου εξαμήνου) αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης.
Από την άλλη πλευρά, όμως, όλοι παραδέχονται πως από το καλοκαίρι του 2015 έως και σήμερα, η Ελλάδα έχει διανύσει ένα αρκετά σημαντικό κομμάτι του δρόμου προς την… κανονικότητα. Οι τράπεζές της ανακεφαλαιοποιήθηκαν, η πρώτη αξιολόγηση ολοκληρώθηκε θετικά και η δεύτερη εξελίσσεται.
Το ζητούμενο, λοιπόν, είναι το κατά πόσο η χρηματιστηριακή αγορά θα ποντάρει κάποια στιγμή στο λεγόμενο «recovery story» της Ελλάδας, αγοράζοντας από τώρα (σε χαμηλές τιμές) μετοχές σε μια χώρα της οποίας η οικονομία θα αρχίσει να μπαίνει σε σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης από το 2017 και μετά ή αν, αντίθετα, θα περιμένει να δει και άλλα βήματα προόδου από την πλευρά της Ελλάδας, πριν αποφασίσει να βάλει το χέρι στην τσέπη.
Και όπως δείχνουν μέχρι τώρα τα πράγματα, μάλλον φαίνεται να επικρατεί το δεύτερο ενδεχόμενο, οπότε όσοι αμφιβάλλουν για το θετικό σενάριο της ελληνικής οικονομίας δεν έχουν παρά να περιμένουν και όσοι το πιστεύουν, δεν έχουν παρά να χτίζουν σταδιακά θέσεις στα τρέχοντα επίπεδα αποτιμήσεων.
Βέβαια, ακόμη και οι πλέον αισιόδοξοι θα πρέπει να συνεκτιμήσουν και τους κινδύνους που μπορεί να περικλείει το διεθνές περιβάλλον, καθώς είναι ενδεχόμενο μια πιθανή εκκίνηση ενός καθοδικού κύκλου στα διεθνή χρηματιστήρια μετά τις επικείμενες αμερικανικές εκλογές να επηρεάσει αρνητικά και την Αθήνα. Ας μην ξεχνάμε επίσης και την Ιταλία, στην οποία θα διεξαχθεί κρίσιμο δημοψήφισμα.
Ποια σημεία προκαλούν προβληματισμό
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Η πρώτη θετική αξιολόγηση πέρασε άκαρπη για τον Γενικό Δείκτη του Χρηματιστηρίου της Αθήνας και κάποιοι εκτιμούν πως ούτε η δεύτερη αξιολόγηση από μόνη της μπορεί να οδηγήσει τις τιμές των ελληνικών μετοχών σε σαφώς υψηλότερα επίπεδα.
Κατά το τελευταίο εξάμηνο (από τότε δηλαδή που είχε διαφανεί η πρώτη θετική αξιολόγηση και από τότε που σύμφωνα με την κυβέρνηση η οικονομία θα ξεκινούσε να ανακάμπτει) ο Γενικός Δείκτης του Χ.Α. διατηρείται στα ίδια περίπου επίπεδα, παρά την ελαφρά πλαγιοανοδική κίνησή του μέσα στον τελευταίο μήνα. Με άλλα λόγια, δηλαδή, αν και τα σενάρια περί Grexit έχουν μπει επί του παρόντος και για το ορατό μέλλον στον πάγο, ο Γενικός Δείκτης δεν κατάφερε να καταγράψει κέρδη από την πρώτη αξιολόγηση.
Παράλληλα, προβληματισμό προκαλούν δύο ακόμη στοιχεία: πρώτον, ο όγκος των συναλλαγών διατηρείται σε πολύ χαμηλά επίπεδα καθ’ όλο το εξεταζόμενο διάστημα και, δεύτερον, κατά το τελευταίο εξάμηνο ο τραπεζικός κλάδος (ο πλέον δεικτοβαρής του Χ.Α.) υποχρεώθηκε σε πτώση κοντά στο 34,5%!
Αν όμως η πρώτη θετική αξιολόγηση δεν μπόρεσε να ανεβάσει το Γενικό Δείκτη, κατά πόσο θα μπορέσει να το πράξει από μόνη της η δεύτερη;
Στο ερώτημα αυτό, παράγοντες της αγοράς έχουν εκφράσει τις σαφείς επιφυλάξεις τους, επισημαίνοντας -μεταξύ άλλων- ότι:
– Μέχρι σήμερα οι ξένοι θεσμικοί δεν έχουν σπεύσει να προεξοφλήσουν το σενάριο της δεύτερης επιτυχούς και σύντομης διαπραγμάτευσης (προκύπτει από το χαμηλό όγκο των συναλλαγών και την πορεία των τιμών) ποντάροντας αγοραστικά στο Χ.Α.
– Μετά το τέλος του καλοκαιριού δεν έχει προχωρήσει καμιά εξέλιξη στο οικονομικό, στο χρηματοπιστωτικό ή έστω στο πολιτικό πεδίο που να μπορεί να ερμηνευθεί ως επιστροφή στην ανάπτυξη, ως επιτυχία στη διαχείριση των κόκκινων δανείων, ως εμπέδωση κλίματος πολιτικής σταθερότητας και συναίνεσης. Ενώ, δηλαδή, όλοι υποστήριζαν πως μέσα στο τελευταίο τετράμηνο του έτους, οι χειρισμοί θα έπρεπε να ήταν ταχύτατοι και αποτελεσματικοί, σήμερα εξακολουθούμε να βλέπουμε τα πράγματα να κινούνται με τους γνωστούς χαλαρούς ρυθμούς.
– Το γεγονός ότι η κυβέρνηση προτάσσει με έμφαση το πακέτο της άμεσης διευθέτησης του χρέους (αν είναι δυνατόν και μέσα στο 2016) και της επακόλουθης ένταξης της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, προκειμένου να οδηγήσουν την ελληνική οικονομία σε αναπτυξιακή τροχιά, πιθανόν να έχει κάνει τους ξένους θεσμικούς περισσότερο διστακτικούς, επειδή δεν θεωρούν μεγάλες τις πιθανότητες κάτι τέτοιο να γίνει μέσα στους επόμενους μήνες (πηγές του εξωτερικού μάλιστα εκτιμούν πως μέσα στο 2016 δεν θα έχει προλάβει να κλείσει ούτε καν η δεύτερη αξιολόγηση).
Με άλλα λόγια, το Χρηματιστήριο της Αθήνας φαίνεται μεν να διαπραγματεύεται με ελκυστικούς δείκτες, αλλά χωρίς βραχυπρόθεσμους καταλύτες ικανούς να ανεβάσουν δραστικά τις τιμές των μετοχών.
Πέραν αυτού, όμως, στασιμότητα φαίνεται να επικρατεί και σε μια σειρά από ενδιαφέροντα μέτωπα, μεταξύ των οποίων και η υπόθεση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Έχοντας κλείσει τους δύο πρώτους φθινοπωρινούς μήνες, ακόμη δεν έχουμε το νέο θεσμικό πλαίσιο για τα κόκκινα δάνεια, ακόμη δεν είδαμε τις δραστικές κινήσεις που θα ξεκινούσαν οι τράπεζες και (μέχρι τη στιγμή που γράφεται το κείμενο) δεν είδαμε καν τις νέες διοικήσεις των τραπεζών. Σε ό,τι αφορά το νομοσχέδιο για τον νέο πτωχευτικό κώδικα, αυτός τουλάχιστον έχει τεθεί προς διαβούλευση.
Δύσκολο παζλ
Σε πολιτικό επίπεδο τώρα:
1 Οι διαπραγματεύσεις με τους «θεσμούς» ξεκίνησαν δύσκολα και άγνωστο είναι πότε θα ολοκληρωθούν.
2 Κανείς δεν μπορεί να προεξοφλήσει πώς θα εξελιχθεί το ζήτημα της ένταξης του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα έως το τέλος του έτους, με ό,τι καλό ή κακό μπορεί αυτό να συνεπάγεται (είναι γνωστό πως το ΔΝΤ προτείνει απομείωση χρέους, αλλά και νέα αυστηρά οικονομικά μέτρα).
3 Η αγορά -όπως και οι πολίτες γενικότερα- αναμένει το αποτέλεσμα του (για πρώτη φορά) προαναγγελθέντος ανασχηματισμού, όχι τόσο σε ό,τι αφορά τα επιμέρους πρόσωπα που θα επιλεγούν, αλλά κυρίως για να προβλέψουν την κυβερνητική πολιτική, η οποία θα ακολουθηθεί.
Γκρίζα επίσης εξακολουθούν να παραμένουν τα πράγματα και στο μέτωπο της πραγματικής οικονομίας, με τον όγκο των λιανικών πωλήσεων να εξακολουθεί να κινείται σε χαμηλά επίπεδα, με την πιστωτική επέκταση να παραμένει αρνητική, με την αγορά ακινήτων να συνεχίζει να υποχωρεί, με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο να αυξάνονται συνεχώς, με το εμπορικό ισοζύγιο να μη βελτιώνεται και με τα οικονομικά στοιχεία των ασφαλιστικών ταμείων να προκαλούν εντονότατο προβληματισμό.
Το μόνο θετικό στοιχείο που παρατηρείται είναι η μείωση της ανεργίας, η οποία ωστόσο είναι αποτέλεσμα όχι της αυξημένης ζήτησης, αλλά των χαμηλότερων αποδοχών και των ελαστικότερων σχέσεων εργασίας.
Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να σημειώσουμε την ύπαρξη δεκάδων εισηγμένων εταιρειών στο χρηματιστήριο που καταφέρνουν να βελτιώνουν τις οικονομικές τους επιδόσεις ακόμη και στο τρέχον περιβάλλον. Άλλωστε, όπως έδειξαν και τα εταιρικά αποτελέσματα του πρώτου φετινού εξαμήνου, συνεχίστηκε η ανοδική πορεία της κερδοφορίας των εισηγμένων εταιρειών που είχε ξεκινήσει από το 2013.
Στα αξιοσημείωτα εντάσσεται και το ότι αρκετές μεγάλες ελληνικές εταιρείες καταφέρνουν να δανείζονται από τις ομολογιακές αγορές του εξωτερικού με καλύτερα επιτόκια, γεγονός που, πέρα από το χαμηλότερο κόστος χρηματοδότησης, αποτελεί και στοιχείο κάποιας ευρύτερης εμπιστοσύνης για τις αντοχές και τις προοπτικές της χώρας.
topontiki.gr
