Δοκιμάζονται τα όρια της πολυετούς λυκοφιλίας μεταξύ Μαδρίτης και Ραμπάτ μετά την πρόσφατη εισροή χιλιάδων μεταναστών από το Μαρόκο στον ισπανικό θύλακα της Θέουτα.
Τα πρόσφατα γεγονότα με την εισροή άνω των 9.000 μεταναστών από το Μαρόκο στον ισπανικό θύλακο της Θέουτα στη Βόρειο Αφρική, ανέδειξε τη “λυκοφιλία”, που διατηρείται επί πολλές δεκαετίες μεταξύ του Ραμπάτ και της Μαδρίτης, τα όρια και οι δυνατότητες της οποίας διαρκώς δοκιμάζονται. Σε τακτά χρονικά διαστήματα χάσματα και διαφορές κάνουν την εμφάνισή τους στις διμερείς σχέσεις, που στο παρελθόν έχουν φθάσει τις δύο χώρες ακόμη και στο χείλος της σύρραξης.
Γιώργης-Βύρων Δάβος
Το γεγονός ότι ακόμη παραμένουν άλυτα αρκετά ακανθώδη ζητήματα, όπως το καθεστώς των δύο θυλάκων, Θέουτα και Μελίλια, τα διαφιλονικούμενα ύδατα στις Κανάριες Νήσους και στα παράκτια της Αφρικής νησιά (που στη δεκαετία του ‘90 κόντεψε να φέρει σε σύρραξη τις δύο χώρες για την κυριότητα των νησίδων Περεχίλ – κάτι σαν τα δικά μας Ίμια), αλλά κυρίως το μεταναστευτικό και ο χειρισμός του από το Μαρόκο, καθώς και η ενδοτική στάση της Ισπανίας στο ζήτημα της αυτοδιάθεσης της Δυτικής Σαχάρας, αποτελούν “ανοικτές πληγές” στις σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες και οι οποίες ζωπυρώνουν τον αλυτρωτισμό και την εχθρότητα και στις δύο πλευρές των Στενών.
Η απόδειξη ότι το Μαρόκο έχει το πλεονέκτημα των κινήσεων έγινε καταφανής τον περασμένο μήνα, με αφορμή τη νοσηλεία με κορονοϊό του ηγέτη του “Κινήματος Πολισάριο για την Απελευθέρωση της Δυτικής Σαχάρας” Μπραχίμ Γάλι σε νοσοκομείο του Λογρόνιο στην Ισπανία. Μόλις το Ραμπάτ διαπίστωσε πως το ισπανικό κράτος δέχθηκε τον Γάλι απαίτησε την σύλληψή του και την προσαγωγή του (για είσοδο στη χώρα με ψεύτικο διαβατήριο, όπως ισχυρίσθηκε) και στη συνέχεια ως μέτρο πίεσης με μαυλιστικό τρόπο έπεισε κι άφησε τους χιλιάδες επίδοξους μετανάστες να διαβούν από θαλάσσης και με κίνδυνο της ζωής τους τη μεθόριο της Θέουτα. Επιπρόσθετα, απέσυρε την πρέσβειρά του από τη Μαδρίτη μέχρις ότου αποχωρήσει ο Γάλι από την Ισπανία, ενώ ακόμη κι όταν σταμάτησε την πίεση μέσω των μεταναστών (και με την παρέμβαση της Ε.Ε.) και πάλι το Μαρόκο παρελκυστικά προβάλλει εμπόδια και καθυστερήσεις στην επαναπροώθησή τους, ενώ παρατείνει και τη λύση του ανθρωπιστικκού δράματος με τα περίπου 700 ασυνόδευτα παιδιά κι εφήβους.
Ο Γάλι τελικά μετά την έξοδό του από το νοσοκομείο εμφανίσθηκε ενώπιον του δικαστηρίου, για να δώσει εξηγήσεις σχετικά με τις κατηγορίες για βασανισμούς και παράνομες κρατήσεις στους καταυλισμούς του Τιντούφ το 2019, τις οποίες διατύπωσε ο ισπανικής υπηκοότητας μπλόγκερ Φαντέλ Μπρέικα, αλλά και για κατηγορίες για γενοκτονία που έχει διατυπώσει η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Δυτικής Σαχάρας. Ο δικαστής απέρριψε το αίτημα αφαίρεσης του διαβατηρίου από τον Γάλι και τόνισε πως οι κατηγορίες συγκροτούν εικασίες απλώς και όχι βάσιμα αποδεικτικά στοιχεία και παρέπεμψε οποιαδήποτε απόφαση, όπως και για την κατηγορία της εισόδου με ψευδή στοιχεία στην Ισπανία, για μετά την ανάρρωσή του.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης, το Ραμπάτ τήρησε σκαιότατη στάση, ρίχνοντας όλα τα βάρη στην Ισπανία και την ανεκτικότητά της απέναντι στη Δυτική Σαχάρα, αρνούμενο ότι “ήρξατο χειρών αδίκων” και ότι το μεταναστευτικό έχει κάποια συνάφεια με τις διαφορές του (και άρα αποκλείει ότι το μεταχειρίζεται ως μοχλό πίεσης), ενώ παρέκαμψε τελείως και τους σκληρούς τόνους των προειδοποιήσεων του Ισπανού πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ.
Μάλιστα, ο υπουργός Εξωτερικών του Μαρόκου, Νάσερ Μπουρίτα συνέκρινε την περίπτωση της Δυτικής Σαχάρας με την Καταλωνία, υπενθυμίζοντας πως η χώρα του στο θέμα της ανεξαρτησίας της ισπανικής αυτόνομης περιοχής είχε τηρήσει ουδέτερη στάση. Η δήλωση τούτη “έξυσε πληγές” στην Ισπανία, αλλά και δημιούργησε πολλά ερωτήματα για τον υπαινικτικό της τόνο, προκαλώντας πολλούς εθναμύντορες Ισπανούς να διατυπώνουν θεωρίες συνομωσίας, σχετικά με κινητοποίηση της πολυάριθμης μαροκινής κοινότητας στην Καταλωνία για να συδαυλίσει νέο αυτονομιστικό ξέσπασμα.
Η ισπανική πλευρά είχε διαπιστώσει από καιρό τα δείγματα της αλαζονικής τακτικής του Μαρόκου, ιδίως σε θέματα σχετικά με τη Δυτική Σαχάρα, ωστόσο δεν είχε ορθώσει ανάστημα. Δεν το έκανε όταν στην επίσημη συνάντηση των αρχηγών κρατών στο Μαρόκο, τον περασμένο Δεκέμβριο, ο Σάντσεθ ζήτησε από τον τοτινό “συγκάτοικό” του στην κυβέρνηση Πάβλο Ιγκλέσιας να συνοδεύσει την κυβερνητική αποστολή που θα υπέγραφε το Μνημόνιο Συνεργασίας, εξαιτίας ενός tweet του για την απόφαση του ΟΗΕ υπέρ της ανεξαρτησίας της Δυτικής Σαχάρας, το οποίο είχε παρ’ ολίγον δημιουργήσει διπλωματικό επεισόδιο.
Εξίσου ενδοτικές υπήρξαν Μαδρίτη και Βρυξέλλες στην συμπερίληψη προϊόντων από τη Δυτική Σαχάρα ως μαροκινών στη συμφωνία για το εμπόριο και τις εισαγωγές που υπεγράφη μεταξύ Μαρόκου και Ε.Ε.
Καμία κίνηση, όμως, καλής θέλησης δεν μπόρεσε να κατευνάσει την στάση του Ραμπάτ: απεναντίας την ενίσχυε σε βαθμό που το Μαρόκο, όπως απέδειξε η τελευταία κρίση, επιδιώκει να εμπλακεί και άμεσα στα εσωτερικά της Ισπανίας, με εφαλτήρια το ζήτημα της Δυτικής Σαχάρας και το μεταναστευτικό.
Το terminus post quem που εντοπίζει η Μαδρίτη για την απαρχή της έπαρσης αυτής είναι η συμφωνία του Μαρόκου με το Ισραήλ για την εξομάλυνση των σχέσεών τους και την επακόλουθη απόφαση Τραμπ (μία από τις τελευταίες του ως προέδρου) να αναγνωρίσει την μαροκινή κυριαρχία στη Δυτική Σαχάρα. Έκτοτε, σύμφωνα με τη Μαδρίτη, το Μαρόκο έχει αποδυθεί σε μία προσπάθεια να “ρυμουλκύσει” στις θέσεις του για την περιοχή αυτή, με πολιορκητικό κριό την απόφαση του Τραμπ, και άλλες μεγάλες χώρες της Ε.Ε., οι οποίες παραμένουν πιστές στις διεθνείς συμβάσεις για τη Δυτική Σαχάρα.
Τον περασμένο Δεκέμβριο, υπό την αιγίδα των ΗΠΑ, καθώς στο Ραμπάτ επικεφαλής της αμερικανικής αντιπροσωπείας ήταν ο ίδιος ο γαμπρός του Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, το Μαρόκο υπέγραψε επίσημη συμφωνία με το Ισραήλ για εξομάλυνση των διπλωματικών τους θέσεων, ακολουθώντας αντίστοιχη πορεία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Το άμεσο αποτέλεσμα ήταν ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, πολιτευόμενος όπως πάντα πέραν κάθε λογικής και δικαίου, να αναγνωρίσει την κατοχή του Μαρόκου στη Δυτική Σαχάρα. Την αναγνώριση είχε προαναγγείλλει άλλωστε και ο ίδιος ο Κούσνερ στην επίσκεψή του, ανακοινώνοντας πως οι ΗΠΑ θα λειτουργήσουν σύντομα προξενείο στη Ντάχλα, προσφέροντας δικαιολογία στον βασιλιά Μοχάμεντ να επεκτείνει την κατοχή και την εθνοκάθαρση.
Ο Κούσνερ τονίζοντας την αναγκαιότητα της συνεργασίας των δύο χωρών, υπενθύμισε άλλωστε πως το Βασίλειο του Μαρόκου ήταν μία από τις πρώτες χώρες που το 1777 αναγνώρισαν το ανεξάρτητο αμερικανικό έθνος. Φυσικά, η συνεργασία τούτη επισφραγίσθηκε με τον καλύτερο τρόπο στον στρατιωτικό τομέα, με τις κοινές ασκήσεις ΗΠΑ-Μαρόκου στον Ατλαντικό, κοντά στις Κανάριες Νήσους. Κατά τις οποίες παρ’ ολίγον να προκληθεί διπλωματικό επεισόδιο, καθώς αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη, χωρίς προειδοποίηση, εισήλθαν στον ισπανικό εναέριο χώρο, σε μία περιοχή με μεγάλη τουριστική προσέλευση και πυκνή αεροπορική σύνδεση με όλην την Ευρώπη και τον κόσμο, που είχε ως αποτέλεσμα να διαταραχθεί η γενικότερη εναέρια κυκλοφορία και να προκληθεί ανησυχία αλλά και δυσφορία στον πληθυσμό και στον τοπικό Τύπο, που τα έβαλε με την απραξία της ισπανικής κυβέρνησης.
Επεισόδια σαν και αυτό συνηγορούν υπέρ εκείνων που βλέπουν ακριβώς πίσω από τούτην την προσέγγιση Μαρόκου -Ισραήλ τον μακρύ δάκτυλο των ΗΠΑ, που όπως και με άλλες αραβικές και μουσουλμανικές χώρες της Αφρικής ασκούν πιέσεις για να αμβλυνθεί τουλάχιστον η πολεμική ρητορεία τους απέναντι στο εβραϊκό κράτος. Βεβαίως, στην περίπτωση του Μαρόκου, το Ραμπάτ προβάλλει ως αιτιολογία την εμπέδωση της ασφάλειας και τη βελτίωση με τους σχεδόν 1,5 εκατ. Ισραηλινούς μαροκινής καταγωγής, που πλέον θα μπορούν να χρησιμοποιούν την απευθείας πτήση που εγκαινιάσθηκε με το Τελ Αβίβ, προς ενίσχυση του τουριστικού κλάδου του βασιλείου.
Βέβαια, η εμπλοκή του αμερικανικού παράγοντα δεν είναι καινούργια. Για πρώτη φορά είχε καταγραφεί το 1973 και αργότερα καταδειχθεί με τα λεγόμενα “τηλεγραφήματα του Κίσινγκερ”, που αποκάλυψε η ιστοσελίδα WikiLeaks και αποδεικνύουν την τυχοδιωκτική πολιτική που ακολουθούσε το τότε ψυχορραγούν (όπως ακριβώς και ο ηγέτης του) φρανκικό καθεστώς, που χάρις σε μία μυστική συμφωνία είχε παραχωρήσει την προβληματική, ούτως ή άλλως, για τη Μαδρίτη αποικία της Δυτικής Σαχάρας στο Ραμπάτ, με αντάλλαγμα την αναγνώριση από τις ΗΠΑ του Χουάν Κάρλος ως διαδόχου του Φράνκο. Μία συνεννόηση που καταπάτησε το διεθνές δίκαιο και τις αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για την ανεξαρτησία και αυτοδιάθεση της περιοχής και η οποία οδήγησε στην επονομαζόμενη Πράσινη Πορεία 350.000 εποίκων και 20.000 στρατιωτών από το Μαρόκο. Ο αγώνας του κινήματος Πολισάριο για ανεξαρτησία ακυρώθηκε de facto και κατέληξε σε μία “κάλπικη” νομιμοποίησή της προσάρτησης, μέσα από την μονομερή ερμηνεία της απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου του ΟΗΕ για την κυριαρχία της Δυτικής Σαχάρας και κατόπιν με το “χαλκευμένο” δημοψήφισμα του 1975, το οποίο πραγματοποιήθηκε μετά την αλλοίωση στην πληθυσμιακή σύνθεση της περιοχής. Στη μυστική “συμφωνία Σολίς” (από το όνομα του Ισπανού διαμεσολαβητή), που επιτεύχθηκε χάρις στις μυστικές επαφές του Κίσινγκερ με τον Μαροκινό βασιλιά Χασάν Β’, η Ισπανία αποποιούνταν την κυριότητα της Δυτικής Σαχάρας και (για να καθησυχάσει την Ουάσιγκτον) έπαυε να θεωρεί την Αλγερία, τοτινή σύμμαχο της ΕΣΣΔ, ως “ενδιαφερόμενο μέρος”. Η συμφωνία της 14 Δεκεμβρίου 1975, έπειτα από την επίσκεψη στην περιοχή του άρτι εστεμμένου Χουάν Κάρλος, παρέδιδε τον λαό της Δυτικής Σαχάρας από την ισπανική κηδεμονία στην στρατιωτική κατοχή του Μαρόκου, επισφραγίζοντας επίσης την αμερικανική εμπλοκή στα πολιτικά πράγματα της περιοχής.
/kosmodromio.gr
