Γιατί αυτά τα παιδιά βγήκαν στους δρόμους; Γιατί οι σπουδαστές των Δραματικών Σχολών προχωρούν σε συμβολικές καταλήψεις των κτιρίων του Εθνικού Θεάτρου στην Αθήνα, του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδας; Γιατί παραιτήθηκαν οι διδάσκοντες της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου και της Δραματικής Σχολής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδας; Γιατί είναι στο πόδι οι σπουδαστές και οι σπουδάστριες αυτών των σχολών; Ολόκληρη η καλλιτεχνική κοινότητα; Διότι το προεδρικό διάταγμα υποβαθμίζει τα πτυχία των ηθοποιών και των ανθρώπων των τεχνών. Γιατί «οι λύσεις που έχουν δοθεί έως σήμερα από την Πολιτεία δεν είναι επαρκείς και δεν θεραπεύουν την ηθική απαξίωση της ανώτερης καλλιτεχνικής εκπαίδευσης». Για πολλοστή φορά η απαξίωση του πολιτισμού βρίσκει τη συνεπή έκφρασή της στη χώρα που «καμαρώνει για τον πολιτισμό της».
Θανάσης Βασιλείου
Βέβαια, μιλάμε για απαξίωση του πολιτισμού που είναι μάλλον ιδρυτική. Το 1834 μας θυμίζει την απόκλιση οραμάτων, σχεδίων και μιας σκληρής πραγματικότητας σε σχέση με την ανασυγκρότηση του θεάτρου (στην ευρεία σημασία του και στην ειδικότερη της θεατρικής στέγης). Η Αντιβασιλεία του Οθωνα είχε εγκρίνει το «Σχέδιο της Νέας Πόλεως των Αθηνών». Και ο σχεδιαστής Λέο φον Κλέντσε (ο Γερμανός νεοκλασικός αρχιτέκτονας, ζωγράφος κ.λπ.) είχε πρόβλεψη για κτίριο θεάτρου στην περιοχή λεγόμενη τότε προς τούτο «Πλατεία Αισχύλου» (πρόκειται για τη σημερινή πλατεία Κλαυθμώνος).
– Είναι στ’ αλήθεια τόσο ηλίθιος όσο φαίνεται; | Γιάννης Μαρής, «Εγκλημα στα παρασκήνια»
Το σχέδιο του κτιρίου είχε εκπονήσει ο Χριστιανός Χάνσεν, ο οποίος και θα επέβλεπε την ανέγερσή του. Το πρώτο θέατρο στην απελευθερωμένη Ελλάδα δεν χτίστηκε ποτέ. Και ναι μεν η γκρίνια «είχε βάση» γιατί η κυβέρνηση έχτιζε θεατρική σκηνή τη στιγμή που υπήρχε παντελής ένδεια σε σχολεία και άλλα σημαντικά κτίρια. Αλλά, σύμφωνα με τις εφημερίδες της εποχής, προτεραιότητα είχαν τα κρατικά συμφέροντα (και αυτά ήταν στρατώνες, οδικό δίκτυο κ.ά.) και οι ανάγκες των ιδιωτών, των οικοπεδούχων, οι οποίοι αξίωσαν να σταματήσει η ανέγερση ενός «τόσο περιττού θεάτρου». Βέβαια, αυτοί που δεν ήθελαν το θέατρο βιάζονταν να χτίσουν τα «ιδιωτικά» τους έργα και να κερδοσκοπήσουν στη σίγουρη αύξηση της ζήτησης σε μια πόλη που σύντομα θα γινόταν πρωτεύουσα του νεαρού κράτους και στην οποία δεν υπήρχαν πάνω από 100-150 κατοικήσιμα και ευπρεπή κτίρια.
Η δεύτερη ιστορία είναι κάπως περισσότερο γνωστή, αλλά με προϊστορία από το 1857, όταν ο Οθωνας έβαζε τον θεμέλιο λίθο για την ανέγερση του πρώτου Εθνικού Θεάτρου της Αθήνας στη σημερινή πλατεία Κοτζιά. Μετά την έξωση του Οθωνα, η πλατεία Λουδοβίκου μετονομάστηκε σε «Πλατεία Νέου Θεάτρου», παρά το γεγονός ότι το κτίριο δεν υπήρχε ακόμη ούτε σε αρχιτεκτονικό σχέδιο! Το 1873, θεμελιώθηκε για δεύτερη φορά το Θέατρο της Αθήνας σε σχέδια του Ερνέστου Τσίλερ. Λόγω υπέρβασης του προϋπολογισμού και των Λαυρεωτικών, οι Αθηναίοι χρειάστηκε να περιμένουν 32 χρόνια μέχρι να χρηματοδοτήσει την ανέγερση του θεάτρου ο Ανδρέας Συγγρός. Γι’ αυτό και πολλοί το αποκαλούσαν «Θέατρο Συγγρού». Με 1.000 θέσεις, κεντρική σκηνή μόλις 12,50 μέτρων και χωρίς καμαρίνια για τους ηθοποιούς. Μετά την καταστροφή του 1922, το θέατρο έμεινε κλειστό ακόμη και όταν ανέλαβε καθήκοντα δημάρχου ο Κωνσταντίνος Κοτζιάς (1934-36). Ο Κοτζιάς ήταν ο πρώτος που είχε την ιδέα της κατεδάφισης. Το κατεδάφισε και η πλατεία πήρε το όνομά του. Το άτυχο Δημοτικό Θέατρο «έπεσε» και στη θέση του στήθηκε προτομή του «αρχιτέκτονα» της κατεδάφισής του.
Η πρόσφατη ιστορία-σκάνδαλο, δυστυχώς, συνδέεται με το Εθνικό Θέατρο και τον πρώην καλλιτεχνικό διευθυντή του… Εβλαψε το ίδιο το θέατρο. Τι δεκάρικους να πρωτοθυμηθεί κανείς; «… Στόχος του Εθνικού Θεάτρου δεν είναι μόνο να βγάζει καλούς ηθοποιούς και να παρουσιάζει καλό ρεπερτόριο αλλά να καταφέρει έναν διεμβολισμό στην αναντίρρητα νοσούσα παιδεία και εκπαίδευση».
Ας σοβαρευτούμε. Ας μη μένουμε συγκλονισμένοι, «εξαπατημένοι» και ό,τι άλλο. Εκεί που τελειώνουν οι νόμοι της πολιτείας, αρχίζει το γκρεμίδι του πολιτισμού της. Και όταν γκρεμίζεται (ή ρυθμίζεται) ο «πολιτισμός» ως παιδεία, δεν διδάσκεται καμία αρετή και καμία κάθαρση.
Τα έλεγε ο Σίλερ στους Γερμανούς στο κείμενο με τίτλο «Το θέατρο ως ηθικός θεσμός». «…Μόνο το θέατρο είναι σε θέση να προκαλέσει συμφωνίες σε έναν υψηλό βαθμό… Τι έδενε την αρχαία Ελλάδα τόσο σφιχτά; Το περιεχόμενο των έργων, το ελληνικό πνεύμα, το μεγάλο πανίσχυρο συμφέρον της πολιτείας, της άριστης ανθρώπινης φύσης, εντός του οποίου ανάσαιναν». Η ερώτηση «γιατί το θέατρο, η τέχνη και ο πολιτισμός;» δεν έχει μία και μόνη απάντηση. Αλλά μιλάμε για συνολικό πόλεμο, για μίσος ενάντια στον πολιτισμό. Ποιος από τους κυβερνώντες δεν φοβάται ακόμα και σήμερα τον Σοφοκλή; Και δεν είναι μόνο φόβος. Είναι πηχτή σπέκουλα.
efsyn.gr
