Τα τελευταία δύο χρόνια μία νέα μόδα έχει εισβάλει στην ελληνική οικονομία. Η μόδα των βραχυχρόνιων μισθώσεων που διενεργούνται κυρίως από πλατφόρμες με κορυφαία την Airbnb αλλά και άλλες μικρότερες.
Ομοια με την Uber που δραστηριοποιείται κατά κύριο λόγο στις αστικές μετακινήσεις, οι πλατφόρμες αυτές λειτουργούν σαν γέφυρα μεταξύ του χρήστη και του «παραγωγού», δηλαδή του επαγγελματία που προσφέρει τις συγκεκριμένες υπηρεσίες. Από μια πρώτη ματιά πρόκειται για μια επαναστατική καινοτομία η οποία παραπέμπει σε ένα σύνθημα της δεκαετίας του ’80 και το οποίο αφορούσε την «κατάργηση των μεσαζόντων».
Γιάννης Σιώτος*
Η εποχή της Airbnb ήλθε στον τόπο μας με καθυστέρηση. Οταν εμφανίστηκε είχε μεσσιανική δυναμική. Το «μήνυμα» διαδόθηκε, από τη μια άκρη του τόπου μέχρι την άλλη, με απρόσμενη ταχύτητα επηρεάζοντας την καθημερινότητα εκατοντάδων χιλιάδων συμπατριωτών μας που είδαν σε αυτή την ψηφιακή πλατφόρμα την ευκαιρία να προσθέσουν στο ετήσιο εισόδημά τους από μερικές εκατοντάδες μέχρι αρκετές χιλιάδες ευρώ.
Μάλιστα το καλοκαίρι που πέρασε γνώρισα ανθρώπους που εγκατέλειψαν το σπίτι τους μετακομίζοντας σε αποθήκες ή άλλους που χώρισαν την κατοικία στα δύο για να εξασφαλίσουν χώρους προς ενοικίαση σε… Αγγλους, Γάλλους και Πορτογάλους. Και φυσικά όλη αυτή η παράνοια επηρέασε τις τοπικές κοινωνίες.
Τα σπίτια που προσφέρονταν για μακροχρόνιες μισθώσεις εξαφανίστηκαν από την αγορά, ενώ η καθημερινότητα σε μικρές κοινωνίες άλλαξε καθώς κάποιοι από τους «φιλοξενούμενους» συμπεριφέρθηκαν σαν… κατακτητές.
Ολα αυτά τα «σημάδια» της εποχής της Airbnb είναι λίγο-πολύ γνωστά. Η έρευνα της «Εφ.Συν.» ήταν αποκαλυπτική. Υπάρχουν όμως και μερικές πτυχές που εξακολουθούν να παραμένουν κρυφές. Η ευκολία που πολλοί Ελληνες υιοθέτησαν την «καινοτομία» αλλά και η απροθυμία της πολιτείας να προετοιμάσει την έλευσή της είναι μερικές από αυτές.
Για εμάς τους μεγαλύτερους, ο τρόπος με τον οποίο εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες προσαρμόστηκαν στην απαιτήσεις του νέου τους ρόλου παρέπεμψε στην εποχή της φούσκας των μετοχών. Ομοια με τότε που εκατοντάδες χιλιάδες συμπατριώτες μας αντιμετώπιζαν μετοχές-σαπάκια ως το μέσο για να πλουτίσουν, έτσι και τώρα αφέθηκαν στην προσδοκία ότι μια αραχνιασμένη γκαρσονιέρα ή ένα παρατημένο δώμα θα μπορούσε να φουσκώσει το πορτοφόλι τους και να τους καλυτερεύσει τη ζωή.
Πάνω σε αυτή την προσδοκία στήθηκε μια αγορά που μοναδικό στόχο είχε την τσέπη τους. Επιπλάδικα να διαφημίζουν «πακέτα Airbnb», εταιρείες ηλεκτρικών συσκευών να προσφέρουν την πραμάτεια τους, μεσίτες να υπόσχονται, εταιρείες να χτίζονται σε μια νύχτα προσφέροντας ό,τι υπηρεσίες μπορεί να βάλει το άμυαλο του υποψήφιου «βραχυχρόνιου» σπιτονοικοκύρη: από καθαριότητα μέχρι διαχείριση. Και φυσικά ακολούθησαν οι «επενδυτές».
Ελληνες και ξένοι κεφαλαιούχοι με ρευστό στην τσέπη πέτυχαν να αποκτήσουν πακέτα κατοικιών επιλέγοντας από το τεράστιο απόθεμα απαξιωμένων σπιτιών που είχαν δημιουργήσει η οικονομική κρίση, η υπερφορολόγηση και η υποβάθμιση ολόκληρων περιοχών. Καιροσκόποι μεταπράτες κατά κύριο λόγο.
Από κοντά και τα ΜΜΕ να υποδαυλίζουν, άκριτα τις περισσότερες φορές, προσδοκίες με ιστορίες για «Κινέζους» και για «χαμένους θησαυρούς». Ολα αυτά η πολιτεία τα αντιμετώπιζε με την ψυχρότητα του θεατή. Αγνόησε την αρνητική εμπειρία που αναδύθηκε από χώρες που ήδη είχαν βιώσει την εμπειρία Airbnb. Δεν καταδέχθηκε να ασχοληθεί με τα κοινωνικά προβλήματα που προκάλεσε η μαζική αύξηση της προσφοράς. Κώφευσε στις διαμαρτυρίες των ανθρώπων οι οποίοι βίωναν τις αρνητικές επιπτώσεις που είχε στην καθημερινότητά τους η νέα εποχή.
Αδιαφόρησε για το παρελθόν των «επενδυτών» που εμφανίστηκαν σαν κομήτες μοιράζοντας λεφτά και ελπίδες στους καθημαγμένους από την κρίση μικροϊδιοκτήτες. Δεν έκανε τίποτε για να δικαιολογήσει τον ρόλο της ως «ισορροπιστής» συμφερόντων.
Οταν όμως αντιλήφθηκε ότι η υπόθεση είχε «ψωμί» αποφάσισε να παρέμβει. Πέταξε στα σκουπίδια το κοστούμι του δίκαιου «μεσολαβητή» και φόρεσε το καπέλο του… φοροεισπράκτορα χτίζοντας τις κατάλληλες υποδομές.
Τι και αν οι συμπεριφορές της εποχής της Airbnb ήταν πανομοιότυπες με εκείνες που είχαν οι χρηματιστηριακές φούσκες του παρελθόντος και η πιο πρόσφατη της φούσκας των ακινήτων. Για την πολιτεία όλα αυτά δεν είχαν καμία σημασία. Αυτό που μετρούσε είναι το πρωτογενές πλεόνασμα και η ψευδαίσθηση της ευκαιρίας που είχε κυριεύσει χιλιάδες ψηφοφόρους.
Αν όμως μελετήσει κανείς τα «σημάδια», τότε είναι πολύ πιθανό να ανιχνεύσει σε αυτά την επόμενη μεγάλη φούσκα που όσο εύκολα φούσκωσε άλλο τόσο εύκολα μπορεί να σπάσει.
Φτάνουν δύο άσχημες χρονιές στον τουρισμό για να μετατραπούν οι προσδοκίες σε απογοήτευση και θυμό. Αρκούν δύο άσχημες χρονιές για να λακίσουν οι περίφημοι «επενδυτές» αφήνοντας πίσω τους κενά σπίτια και ανεκπλήρωτες υποσχέσεις.
Και τότε θα έλθει η ώρα του λογαριασμού. Τότε θα δούμε πάλι τα ΜΜΕ και τους πολιτικούς υποκριτικά και ανερυθρίαστα να απαιτούν ενόχους και να εξαγγέλλουν εξεταστικές επιτροπές. Να αποποιούνται τις τεράστιες ευθύνες τους για τη φούσκα που δημιούργησαν.
Κοντολογίς να κάνουν το ίδιο ακριβώς που έπραξαν με τις φούσκες των χρηματιστηρίων και των ακινήτων.
*δημοσιογράφος, συγγραφέας
.efsyn.gr/
