Η απλή αναλογική αποτελούσε ιστορικά προγραμματικό στόχο του παραδοσιακού Κέντρου και της μετεμφυλιακής Αριστεράς που ουδέποτε, όμως, επιχείρησαν να θεσμοθετήσουντην μεταπολιτευτική εποχή.
- του Κώστα Λαμπρόπουλου |
| red line
Το ανδρεϊκό ΠΑΣΟΚ κρύφτηκε πίσω από τα τερατώδη ποσοστά λαϊκής αποδοχής που συγκέντρωνε και -παρότι ιδεολογικά υπέρ της απλής, άδολης και ανόθευτης αναλογικής- πρακτικά τη θεωρούσε συνώνυμη με την διακυβέρνηση της χώρας με κοινοβουλευτικά ισχυρές κυβερνήσεις του ίδιου.
Η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, που κυβερνάει επειδή ακριβώς ο εκλογικός νόμος δεν είναι αναλογικός αλλά δίνει ένα Bonus50 εδρών στο πρώτο κόμμα (δηλαδή το 1/6 ή το 16,7% του συνόλου των εδρών), θυμήθηκε εκ των υστέρων την προγραμματική θέση της Κεντρο-αριστεράς και κατεβάσε πρόταση εκλογικού νόμου που προβλέπει:
Α) ψήφο στα 17,
Β) απλή αναλογική στην κατανομή των εδρών,
Γ) διατήρηση του 3% ως ελάχιστου ορίου εισόδου στη Βουλή.
Προφανώς, η συγκυβέρνηση θέλει να ενισχύσει την κλονιζόμενη από τη μνημονιακή στάση της κοινοβουλευτική συνοχή της και κερδοσκοπεί με τον εκλογικό νόμο για να συσπειρώσει τα κόμματα που κινδυνεύουν να μείνουν εκτός Βουλής στις επερχόμενες εκλογές. Σε απλά ελληνικά κερδίζει χρόνο παραμονής στην εξουσία.
Παράλληλα, μειώνει τις πιθανότητες να κερδίσει αυτοδυναμία η ΝΔ, ο κυριότερος αντίπαλός της στις επερχόμενες εκλογές, καθότι προβλέπει και ορθά ότι θα ενισχυθεί η ιδεολογική ψήφος (είμαι αυτό) έναντι της ψήφου πολιτικής σκοπιμότητας (ψηφίζω αυτό επειδή αποσκοπώ σε εκείνο). Εξυπακούεται ότι η ροπή προς την ιδεολογική ψήφο είναι ισχυρότερη στις μικρότερες ηλικίες εξ’ ου και η συγκυβερνητική πρόταση για τη μείωση του ορίου ηλικίας στα 17 έτη.
Η ΝΔ και το Ποτάμι είναι κατά της απλής αναλογικής με το σκεπτικό ότι αποσκοπεί να καταστήσει τη χώρα ακυβέρνητο καράβι. Ο ισχυρισμός είναι κατ’ αρχήν ανούσιος επειδή η ύπαρξη ισχυρής κυβέρνησης δεν καθιστά εξορισμού και τη διακυβέρνησή της ορθή. Η τελευταία κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου αποτελεί την αδιάψευστη σχετική απόδειξη.
Το ΠΑΣΟΚ ταλαντεύεται μεταξύ πολιτικής επιβίωσης (υπέρ) και πολιτικής σκοπιμότητας (κατά).
Η Ένωση Κεντρώων και η Χρυσή Αυγή είναι υπέρ της συγκυβερνητικής πρότασης ενώ το ΚΚΕ τηρεί μια αμφιλεγόμενη στάση: είναι υπέρ της απλής αναλογικής γενικά αλλά διαφωνεί με τη συγκεκριμένη απλή αναλογική επειδή η συγκυβέρνηση τη νοθεύει με το 3%.
Φυσικά, το επιχείρημα είναι εντελώς παραπλανητικό καθότι το πηλίκο του πλήθους των εκλογέων ως προς το πλήθος των εδρών καθορίζει defacto το ελάχιστο όριο εισόδου στην κατανομή των εδρών. Για παράδειγμα: στην Ελλάδα με 9,0 εκατ. ψηφοφόρους και με 300 βουλευτικές έδρες προς κατανομή, το ελάχιστο όριο εισόδου είναι 30 χιλ. ψήφοι ή το 0,33%.
Εάν το ΚΚΕ θέλει οπωσδήποτε από άποψη αρχής να εκπροσωπηθούν οι 29.999 ψήφοι που ένα μικρό κόμμα θα συγκεντρώσει και θα μείνει εκτός Βουλής, τότε θα πρέπει να μας πει με ποιο τρόπο αυτό προτείνει την εκπροσώπηση αυτών των 29.999 πολιτών που η απλή, άδολη και ανόθευτη απλή αναλογική αποκλείει. Στο πλαίσιο της αντιπροσωπευτικής απλής αναλογικής δεν υπάρχει λύση σ’ αυτό το πρόβλημα. Συνεπώς, η άρνηση του ΚΚΕ είναι προσχηματική.
Δεύτερο: το εκλογικό μέτρο της απλής αναλογικής καθορίζεται ως προς :
Α) του εγγεγραμμένους εκλογείς, ή
Β) τους ψηφίσαντες, ή
Γ) τους ψηφίσαντες εγκύρως, δηλαδή χωρίς συνυπολογισμό των άκυρων και των λευκών;
Οι επιλογές Α και Β συνεπάγονται την ύπαρξη Βουλής με μεταβλητό πλήθος βουλευτών καθότι οι απέχοντες, λευκοί και μη έγκυροι ψηφοφόροι εκλέγουν μη βουλευτή.
Τρίτο: αφού οι έδρες κατανεμηθούν αναλογικά στα κόμματα ως προς το όποιο εκλογικό σώμα αναφοράς έχουμε συμφωνήσει, τότε προκύπτει το μεγάλο δημοκρατικό παράδοξο: έχετε ένα βουλευτή ενός κόμματος που έχει εκλεγεί με 50.000 ψήφους και έναν άλλο του ιδίου κόμματος που εκλέγεται με 10.000. Όμως, κατά την κοινοβουλευτική διαδικασία, η ψήφος του ενός είναι ισότιμη με την ψήφο του άλλου. Η αποφασιστική αναλογικότητα του εκλογικού σώματος πήγε περίπατο. Οι 10.000 ψήφοι μπορούν να ρίξουν στην Βουλή την κυβέρνηση που στηρίζουν οι 50.000 ψήφοι! Το κοινοβουλευτικό πραξικόπημα σε όλο του το μεγαλείο…
Με ποιους τρόπους, το ΚΚΕ, η ΛΑΕ, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και οποιοδήποτε άλλος αυτοχαρακτηρίζεται δημοκράτης, ριζοσπάστης, προοδευτικός, αριστερός ή επαναστάτης σκοπεύουν να επιλύσουν αυτά τα προβλήματα της απλής αναλογικής που δεν είναι ούτε απλή, ούτε ανόθευτη, ούτε άδολη,ούτε -τελικά- δημοκρατική;
Γιατί δεν είναι δημοκρατική; Επειδή βασίζεται στην αρχή της χρονικής πληρεξουσιότητας του εκλογέα προς τον εκλεγόμενο. Μετά την εκλογή του, ο βουλευτής δρα κατά τη σχετική συνταγματική ρύθμιση «κατά συνείδηση». Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι οι βουλευτές άλλα λένε πριν από τις εκλογές και άλλα πράττουν μετά τις εκλογές. Το τελευταίο πρόσφατο παράδειγμα, η νυν συγκυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ που ήταν αντιμνημονιακά κόμματα πριν τις εκλογές και είναι μνημονιακά κόμματα μετά τις εκλογές.
Αυτή είναι και η βάση του ισχυρισμού περί της ακυβερνησίας που θα επιφέρει η θεσμοθέτηση της απλής αναλογικής: οι ανεύθυνοι βουλευτές δεν θα συμφωνούν μεταξύ τους για να μην χάσουν ο καθένας την ειδική εκλογική πελατεία τους και, συνεπώς, η χώρα δεν θα μπορεί να (συγ)κυβερνηθεί.
Η λύση στο πρόβλημα αυτό συνίσταται στο ότι οι βουλευτές πρέπει να καταστούν κοινωνικά υπεύθυνοι όχι, φυσικά, μέσω επιμορφωτικών σεμιναρίων που θα τους ενσταλλάξουν στο κύλισμα του χρόνου την «υπευθυνότητα» αλλά μέσω της θεσμοθέτησης του δικαιώματος των εκλογέων να ανακαλούν ανά πάσα στιγμή μεταξύ δυο διαδοχικών γενικών εκλογών την ψήφο τους από το πρόσωπο εκείνο στο οποίο την έδωσαν και να την δίνουν σε άλλο πρόσωπο, εκλεγμένο ή μη, πρόθυμο να εκπληρώσει στο ακέραιο την (όποια) βούλησή τους.
Για να καταστεί δημοκρατική η αναλογικότητα οφείλει να συμπληρωθεί με τη συνεχή συμμετοχή του εκλογικού σώματος στη λήψη των κοινοβουλευτικών αποφάσεων. Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα, αγαπητοί σύντροφοι!
