Όσο κι’ αν φαίνεται περίεργο, οι οπαδοί της δραχμικής επιστροφής δεν έχουν κατορθώσει ακόμα μέχρι σήμερα -παρά τα οκτώ συναπτά έτη της ευρωπαϊκής και της κατά πολύ βαθύτερης και ολόπλευρης εγχώριας κρίσης που έχουν και έχουμε διανύσει- να διατυπώσουν μια πλήρως ολοκληρωμένη πρόταση νομισματικής μετάλλαξης.
- του Κώστα Λαμπρόπουλου |
| red line
Επικεντρώνονται στα ζητήματα:
α) της μη αναγνώρισης του δημόσιου χρέους,
β) της δραχμικής μετατροπής καταθέσεων και δανειακών συμβάσεων, και
γ) της διαγραφής μέρους των τραπεζικών χρεών νοικοκυριών και επιχειρήσεων
και παραλείπουν εντελώς να ασχοληθούν με το επίσης μεγάλο συμπληρωματικό ζήτημα του υφιστάμενου εξωτερικού ιδιωτικού χρέους.
Συγκεκριμένα δεν προτείνουν αλλά και ούτε προδιαγράφουν τι θα γίνει ή συμβεί την επερχόμενη εποχή της Δραχμής με το υφιστάμενο εξωτερικό ιδιωτικό χρέος.
Όμως, το εξωτερικό ιδιωτικό χρέος, δηλαδή το χρέος ατόμων, μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων, τραπεζών και της ίδιας της Κεντρικής Τράπεζας της Ελλάδας προς ποικιλότυπους φορείς με έδρα το εξωτερικό, δηλαδή εκτός δικαιοδοσίας του Ελληνικού Δημοσίου (βλ., π.χ.,Lapavitsasetali. 201701[i]§5:4), αποτελεί το δεύτερο (και όχι υποχρεωτικά κατά προτεραιότητα) κολοσσιαίο θέμα που καλείται να διαχειριστεί η δραχμική επιστροφή.
Η περίπτωση των στεγαστικών δανείων ιδιωτών σε ελβετικά φράγκα είναι αρκετά γνωστή και δεν απαιτείται η παραδειγματική επανάληψή της.
Οι πιστώσεις και τα δάνεια των μητρικών εταιρειών προς τις θυγατρικές τους στην Ελλάδα, οι συναλλαγματικές δανειοδοτήσεις τραπεζών με έδρα το εξωτερικό προς επιχειρήσεις με έδρα την Ελλάδα, αποτελούν επίσης γνωστές περιπτώσεις που δεν χρήζουν περαιτέρω παρουσίασης.
Τώρα, μπαίνουμε σε πιο βαθιά νερά: οι τράπεζες -μέσω της ανταποκριτικής τραπεζικής (correspondingbanking), της αγοράς συναλλάγματος (στιγμιαίας και προθεσμιακής) και της διατραπεζικής αγοράς-είναι οφειλέτριες από τη μια και δανείστριες από την άλλη τραπεζών / χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων με έδρα το εξωτερικό τόσο σε Ευρώ όσο και σε συνάλλαγμα.
Επίσης, οι εγχώριες τράπεζες είναι οφειλέτριες στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με ενεχυρίαση επίσης ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου που κατέχουν ως δανείστριες της Ελληνικής Κυβέρνησης.
Τέλος, η ίδια η Κεντρική Τράπεζα της Ελλάδας είναι οφειλέτρια προς το ευρωσύστημα και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και δανείστρια των εγχώριων τραπεζών.
Υπενθυμίζεται ότι την 31η Δεκεμβρίου 2016 οι συνολικές οφειλές του εγχώριου τραπεζικού συστήματος προς το Νομισματικό Ευρωσύστημα ανέρχονταν στο ποσό των €66,6 δις εκ των οποίων τα €43,7 δις οφείλονταν στον Μηχανισμό Έκτακτης Ενίσχυσης σε Ρευστότητα (ELA)και τα €22,9 δις στην ΕΚΤ.
Τι θα γίνει με όλες αυτές τις απαιτήσεις και οφειλές σε Ευρώ και συνάλλαγμα την εποχή της Δραχμής;
· Οι οφειλές και οι απαιτήσεις θα αναγνωριστούν ως τέτοιες από την επερχόμενη δραχμική έννομη τάξη ή όχι;
· Οι οφειλές και οι απαιτήσεις θα μετατραπούν, μερικά ή ολικά σε Δραχμές ή όχι;
Εάν αναγνωριστούν τα χρέη πώς θα εξυπηρετηθούν με μια δραχμική υποτίμηση από 25% έως 50% – η οποία και αποτελεί αντιστρόφως τη συναλλαγματική ανατίμησή τους έναντι της Δραχμής- δίχως να καταστρέψουν τον κατά περίπτωση οφειλέτη και μέσω μιας εγχώριας ημιαγοράς συναλλάγματος η οποία δεν μπορεί να εγγυηθεί επαρκή ποσοτική προσφορά συναλλάγματος;
Εάν δεν αναγνωριστούν τα χρέη τότε η εγχώρια οικονομία αποκόπτεται πλήρως από το χρηματικό μηχανισμό διεξαγωγής των διεθνών συναλλαγών με αποτέλεσμα να μην μπορεί να διενεργήσει το εμπορικό σκέλος τους, δηλαδή εισαγωγές και εξαγωγές. Επομένως, το όλο δραχμικό αναπτυξιακό οικοδόμημα καταρρέει.
Ειδικότερα, τι θα γίνει με τα Ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου που οι εμπορικές τράπεζες έχουν ενεχυριάσει στην ΕΚΤ;
Τυπικά, εφόσον τα Ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου που έχουν ενεχυριαστεί στην ΕΚΤ για τις χρηματοδοτήσεις της προς τις ελληνικές τράπεζες αποτελούν μέρους του Δημόσιου Χρέους και αυτό δεν αναγνωρίζεται από τη Δραχμική Κυβέρνηση, προκύπτει ότι τα ενέχυρα προς την ΕΚΤ καθίστανται αυτομάτως ανενεργά και συνεπώς το σύνολο των οφειλών των ελληνικών τραπεζών, συμπεριλαμβανόμενης και της Κεντρικής Τράπεζας, προς την ΕΚΤ καθίσταται αυτομάτως απαιτητό!
Αυτό σημαίνει ότι από τις καταθέσεις των εγχώριων νοικοκυριών και επιχειρήσεων ύψους €121,4 δις στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα την 31η Δεκεμβρίου 2016 θα απομείνουν -μετά το άγριο διαζύγιο της Δραχμής με το ευρωσύστημα- μόνο €54,8 δις, δηλαδή θα μειωθούν κατά 55%. Εάν από το ποσό αυτό αφαιρεθεί η πληθωριστική απαξίωση της εγχώριας απορρόφησης (Α = ΑΕΠ – Β) η οποία στο αμέσως προηγούμενο άρθρο στο RedLineεκτιμήθηκε ότι ανέρχεται από €11,15δις έως €57,60, τότε προκύπτει ότι η καταθετική προίκα της Δραχμής σε Ευρώ θα κυμαίνεται από €43,65 δις έως -€2,80 δις προσαυξημένη κατά τα €30,7 δις των τραπεζογραμματίων και κερμάτωνπου βρίσκονταν σε κυκλοφορία 31η Δεκεμβρίου 2016.
Απ’ όσο τουλάχιστον γνωρίζω -χωρίς να είμαι σε θέση να ισχυριστώ ότι είμαι φανατικός αναγνώστης της δραχμικής φιλολογίας- δεν υπάρχει καμία απολύτως απάντηση επί όλων αυτών των ερωτημάτων.
Εάν αυτό ισχύει -κρατάω επιφύλαξη και είμαι πρόθυμος να επανορθώσω δεόντως εάν κάνω λάθος- τότε απλώς δεν υπάρχει ούτε «δραχμική πρόταση», ούτε «δραχμικό σχέδιο».Υπάρχει μόνο πολιτική δημαγωγία που αποπροσανατολίζει με τη δραχμούλα που περιφέρει στα αριστερά, το κέντρο και τα δεξιά από το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, το μόνο -τελικά- επωφελές για την κοινωνία και την ανάπτυξη και την απασχόληση φάρμακο για την καπιταλιστική κρίση.
Τέλος, πρέπει -δυστυχώς-να επισημανθεί ότι η νομισματική τεχνογνωσία των συνασπισμένων οπαδών της δραχμικής επιστροφής φαίνεται σαφώς να είναι ανεπαρκής ως προς το καθήκον της μετάβασης στη Δραχμή που έχουν αναθέσει στους εαυτούς τους αφού -για παράδειγμα- ορισμένοι εξ’ αυτών[ii] σκέπτονται επίσης να “αποσύρουν” τα κυκλοφορούντα τραπεζογραμμάτια του Ευρώ με τη δραχμική σφράγισή τους που θα τα “μεταλλάξει” παρά ταύτα σε τραπεζογραμμάτια της Δραχμής ! …
Το κακό, όμως, δεν σταματάει εδώ. Επεκτείνεται, δυστυχώς, και στην ανάπτυξη την οποία και -κατά τυπική δήλωση της- επιδιώκει η δραχμική πρόταση.
Το μακροοικονομικό υπόδειγμα το οποίο ορίζεται από την πρόταση των αξιότιμων κυρίων είναι ελλιπές καθότι απουσιάζει εντελώς από τις συστατικές μεταβλητές του το επιτόκιο!
Δίχως, όμως, επιτόκιο επέρχονται δύο αλληλοσυνδεμένες οικονομικές κακουχίες:
1. Δεν υπάρχουν επενδύσεις!
2. Η αγορά συναλλάγματος είναι απροσδιόριστη δίχως τη συμπερίληψη του επιτοκίου στις μεταβλητές προσδιορισμού της συναλλαγματικής ισοτιμίας!
Χωρίς να θέλω να γίνω ακραία κακός θα συμπεράνω ότι η δραχμική οικονομία είναι μια οικονομία άνευ επενδύσεων. Ή για να το θέσω επιστημονικά, η δραχμική οικονομία είναι μια οικονομία στην οποία οι επενδύσεις αποτελούν είδος σε ανεπάρκεια το οποίο διαχειρίζεται κεντρικά η κυβέρνηση κατά πως της φαίνεται δέον.
Απλώς υπενθυμίζεται ότι δίχως επενδύσεις, δηλαδή κατ’ ελάχιστο την αντικατάσταση του κεφαλαίου που φθείρεται κατά τη διάρκεια της τρέχουσας παραγωγής, καμία οικονομία, άρα και κοινωνία δεν είναι διατηρήσιμη ούτε και σε μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα.
Συνεπώς, η μεσοπρόθεσμη διατηρησιμότητα της δραχμικής οικονομίας των κ.κ. Λαπαβίτσα, Μαργιόλη και Γαβριηλίδη είναι κατ’ ελάχιστο προβληματική και κατά μέγιστο απλώς δεν υφίσταται!
Γιατί; Επειδή κάθε μεσομακροπρόθεσμη τάση αύξησης του ΑΕΠ κουμπώνει με τα συνάδοντα μεγέθη επενδύσεων τα οποία με τη σειρά τους σχετίζονται οργανικά με το επιτόκιο είτε χρηματοδοτούνται με δανεικά ή αυτοχρηματοδοτούνται.
Η απουσία του επιτοκίου συνδέεται επίσης και με τη συναλλαγματική ισοτιμία καθότι τα δύο μεγέθη είναι αλληλοπροσδιοριζόμενα.
Ο καθορισμός της συναλλαγματικής ισοτιμίας δίχως τη συμπερίληψη του επιτοκίου -εν προκειμένω- καταθέσεων απλώς σημαίνει ότι η συναλλαγματική ισοτιμία καθορίζεται όχι μέσω της συναλλαγματικής αγοράς αλλά από διοικητική πράξη της κυβέρνησης.
Αυτό, άλλωστε, υποδηλώνεται και από την ενδεχόμενη προσφυγή της κυβέρνησης στη χρήση πολλαπλών συναλλαγματικών ισοτιμιών που οι αξιότιμοι κύριοι αφήνουν ανοικτό ως ενδεχόμενο.
Σε απλά ελληνικά, στη δραχμική οικονομία των κ.κ. Λαπαβίτσα, Μαργιόλη και Γαβριηλίδη δεν υπάρχουν ούτε επενδύσεις, ούτε αγορά συναλλάγματος!Υπάρχει μόνο το κράτος, δηλαδή οι αξιότιμοι κύριοι που θα έχουν γίνει τότε Υπουργοί (αντιστοίχως Οικονομίας, Προγραμματισμού και Περιφερειακής Ανάπτυξης;), που -κατά τη σοφή κρίση τους- θα καθορίζουν τα πάντα.
Περί του λόγου το αληθές υπενθυμίζεται ότι οι αξιότιμοι κύριοι σκοπεύουν να κρατικοποιήσουν (με δραχμική αποζημίωση) τις υφιστάμενες τραπεζικές καταθέσεις και τα τρέχοντα ταμειακά διαθέσιμα των επιχειρήσεων και των λοιπών νομικών προσώπων και να «εθνικοποιήσουν (θέση κάτω από δημόσια ιδιοκτησία και διοίκηση) τις κύριες επιχειρήσειςστις αγροτικές πρώτες ύλες, τα ορυχεία και λατομεία, την ενέργεια, τα τρόφιμα, τον εξοπλισμό, τα βιομηχανοστάσια, τις επικοινωνίες, τις μεταφορές και το χονδρικό και εξαγωγικό εμπόριο.»[iii][:59].
Επίσης, σκοπεύουν να μοιράζουν «επιδοτήσεις (“αρνητικοί φόροι”) σε κλάδους υπέρτατης σπουδαιότητας για την ανάπτυξη, ή κλάδους που θα μπορούσαν να αναπτύξουν συγκριτικό πλεονέκτημα, δηλαδή, στους κλάδους “δυναμικού συγκριτικού πλεονεκτήματος”.» [:59].
Βεβαίως, εκτός των επιδοτήσεων οι αξιότιμοί κύριοι σκοπεύουν συμπληρωματικά να χρησιμοποιούν και πολλαπλές συναλλαγματικές ισοτιμίες [:61].
Τέλος, σκοπεύουν να συνάπτουν διακρατικές συμφωνίες εμπορικών ανταλλαγών με πρώτη – πρώτη τη σύναψη «διακρατικής συμφωνίας για να ενισχύσει τη διαθεσιμότητα καυσίμων για αυτοκίνητα για μια σύντομη περίοδο.» [:52].
Προφανώς, η οικονομία αυτή είναι η τυπική κεντρικά διευθυνόμενη οικονομία της παρελθούσας (άπαξ δια παντός) εποχής του σταλινισμού την οποία οι αξιότιμοι κύριοι αγνοούν -δυστυχώς γι’ αυτούς, για την πρότασή τους και για μας- παντελώς.
Κι’ αυτό είναι το διπλό δράμα που ζουν οι αξιότιμοι κύριοι: η δραχμική πρότασή τους επιχειρεί να διασώσει -ή έτσι τουλάχιστον ισχυρίζεται- τη μικροαστική τάξη στην Ελλάδα[iv] με σταλινικές μεθόδους[v] που τεχνικά εγγυώνται την πλήρη ιστορική εξάλειψή της χωρίς στη συνέχεια να διαμορφώνουν καμία απολύτως διατηρήσιμη μεταμικροαστική προοπτική ευημερίας για το μέλλον των υπολοίπων.
Πρόκειται περί απέλπιδας μικροαστικής παραφθοράς του σταλινισμού. Ούτε οι μικροαστοί θα διασωθούν, ούτε ο κρατικός κεντρικός σχεδιασμός σε είδος είναι σε θέση να αποδώσει καμία απολύτως αποδοτική παραγωγική αναδιάρθρωση στη σύγχρονη μεταβιομηχανική Ελλάδα.
Λυπάμαι πολύ αξιότιμοι κύριοι (αλλά και αγαπητοί σύντροφοι του ΚΚΕ) αλλά η ενδογενής κατάρρευση (διαμέσου του εξωτερικού -κι’ εκεί- δανεισμού) του τρομερού και τρομακτικού συστήματος της κεντρικής σχεδιοποίησης σε είδος (δηλαδή δίχως αποταμιεύσεις, επιτόκια και πραγματικές συναλλαγματικές ισοτιμίες) στα τέλη της δεκαετίας ’80 και τις αρχές της δεκαετίας του ’90 στην Ευρασία διαψεύδει εν τοις πράγμασι κάθε περί του αντιθέτου ισχυρισμό!
Αν απεναντίας κινούσαστε στους άξονες του κινεζικού υποδείγματος ανοικτής μικτής κρατικο-καπιταλιστικής αξιακής οικονομίας το σχέδιό σας θα είχε έστω και μία μη -εξ’ ορισμού- μηδενική πιθανότητα επιτυχίας. Εάν δε προσθέτατε σ’ αυτό και την παράλληλη εργατική συνιδιοκτησία και τονίζατε την -απορρέουσα απ’ αυτή-συμμετοχή στη διοίκηση των επιχειρήσεων, θα μπορούσατε βάσιμα να διεκδικούσατε έπαινο ιστορικού νεωτερισμού.
Με την παράλληλη και διαπεπλεγμένη, όμως, επιστροφή σας στη Δραχμή και το σταλινισμό, το σχέδιό σας δεν έχει απολύτως καμία απολύτως πιθανότητα[vi] ευτυχούς κατάληξης!
[i] Lapavitsas C., Mariolis Th., Gavrielidis C. [201701] Eurozone failure, German policies, and a new path for Greece policy, analysis and proposals, Rosa-Luxemburg-Stiftung (Δείτε ΕΔΩ)
[ii] «d. Possibly the ”voucherisation” of existing banknotes by using a special stamp to allow Euro banknotes held by banks to be provisionally used as “New Drachma”.», Lapavitsas et ali. 201701:51.
[iii] Το εισαγωγικό εμπόριο απουσιάζει από τον κατάλογο επειδή οι αξιότιμοι κύριοι -προφανώς και ορθά- φρονούν ότι η υποτίμηση θα το καταστρέψει ολοσχερώς …
[iv] εξ ου και η “σεισάχθεια” των χρεών προς τις τράπεζες.
[v] βλ. απαγόρευση ιδιωτικού εμπορίου και παροχής υπηρεσιών, υποχρεωτική συνεταιριστικοποίηση αγροτών.
[vi] “αρνητική πιθανότητα”.
