Η δραχμική οικονομία, έτσι τουλάχιστον όπως ποσοτικά περιγράφεται από τους τους κ.κ. Λαπαβίτσα, Μαργιόλη και Γαβριηλίδη[i], λειτουργεί με έναν -εκ πρώτης όψεως- πολύ περίεργο τρόπο:
του Κώστα Λαμπρόπουλου | 
| red line
Πρώτο: μπορεί να παράγει νέο χρήμα δίχως αντίστοιχο νέο κρατικό δανεισμό,
Δεύτερο: μπορεί να μειώνει το δημοσιονομικό έλλειμα και παράλληλα να αυξάνει τις δαπάνες και να μειώνει τους φόρους.
Συγκεκριμένα, οι αξιότιμοι κύριοι ισχυρίζονται [:58] ότι:
«Δεδομένης της κατάστασης της ελληνικής οικονομίας το 2016, ο δανεισμός και η φορολόγηση αποκλείονται τουλάχιστον αρχικά. Αυτό αφήνει την εκτύπωση νέου χρήματος η οποία, όπως συχνά αναφέρεται, θα μπορούσε να οδηγήσει σε “υψηλό πληθωρισμό”. Ωστόσο, αυτό υποτιμά την υποχρησιμοποίηση της παραγωγικής ικανότητας η οποία είναι εξαιρετικά υψηλή στην Ελλάδα. Εντελώς ενδεικτικά, και στη βάση των εκτιμηθέντων πολλαπλασιαστών της αυτόνομης ζήτησης, μια αύξηση €10,0 δις στη “νομισματική βάση” για τη χρηματοδότηση της κυβερνητικής δαπάνης στον πρωτογενή τομέα και τον τομέα των υπηρεσιών θα ήταν συμβατή με έναν ελεγχόμενο πληθωρισμό γύρω στο 10% (ένα παρόμοιο νούμερο θα πρόκυπτε από μια υποτίμηση 50% όπως σημειώθηκε προηγουμένως). Ταυτόχρονα, η αύξηση στη δημόσια δαπάνη θα οδηγούσε:
– στηδημιουργία 420.000 δουλειών,
– στην αύξηση του ΑΕΠ κατά €11,4 δις ή 6,4% (που είναι συμβατή, όπως σημειώθηκε προηγουμένως, με μια υποτίμηση κατά 50%),
– μια μείωση του δημόσιου ελλείμματος κατά €3,4.».
Επιπρόσθετα σημειώνεται ότι η όποια όλη κοινωνική απήχηση της δραχμικής πρότασης, η κρυφή γοητεία της, εδράζεται στον ισχυρισμό ότι η αναπτυξιακή επανεκκίνηση της οικονομίας που τελείται με την έκδοση νέου δραχμικού χρήματος δεν έχει καμία απολύτως δυσμενή επίπτωση για κανέναν απολύτως αλλά απεναντίας έχει θετικές επιπτώσεις για πολλούς (420.000 προσλήψεις στο Δημόσιο).
Ας δούμε συγκεκριμένα πως η δραχμική μετάβαση επιτυγχάνει αυτό το θαύμα (… μάλλον εν αγνοία των ίδιων των θαυματοποιών):
1. Η Κυβέρνηση ορίζει νομοθετικά τη συναλλαγματική ισοτιμία €/Δρχ. στην αναλογία 1:1.
2. Στη βάση της συναλλαγματικής ισοτιμίας 1:1,η Κεντρική Τράπεζα εκδίδει το ισόποσο σε Δρχ. των υφιστάμενων τραπεζικών καταθέσεων €121,4 δις, δηλαδή εκδίδει Δρχ.121,4 δις.
3. Η Κυβέρνηση δανείζεται από την Κεντρική Τράπεζα αυτό το ποσό (Δρχ.121,4 δις) έναντι Ομολόγων που με τη σειρά της εκδίδει.
4. Η κυβέρνηση απαλλοτριώνει τις τραπεζικές καταθέσεις σε € με πλήρη δραχμική αποζημίωση στην τρέχουσα ισοτιμία 1:1 (πληρώνει Δρχ. 121,4 δις που έχει δανειστεί από την Κεντρική Τράπεζα και εισπράττει €121,4 δις).
5. Η Κυβέρνηση υποτιμάει τη Δραχμή π.χ. κατά 50%.
6. Η Κυβέρνησημεταβιβάζει στην Κεντρική Τράπεζα €60,7 δις [το 50% του συναλλάγματος που έχει απαλλοτριώσει από τους καταθέτες (€121,4 δις)]τα οποία -μετά την υποτίμηση- αξίζουν Δρχ.121,4 και εξοφλεί το χρέος της προς αυτή.
7. Έτσι, στο τέλος της διαδικασίας: α) η Κεντρική Τράπεζα βρίσκεται με συνάλλαγμα €60,7 δις στο Ταμείο της, β) η Κυβέρνηση βρίσκεται με συνάλλαγμα €60,7 δις στο Ταμείο της, και γ) οι καταθέτες βρίσκονται με Δρχ.121,4 δις στους τραπεζικούς καταθετικούς λογαριασμούς τους.
8. Η Κυβέρνησηδραχμοποιεί στην Τράπεζα της Ελλάδας ποσό €10,0 δις από τα νεοαποκτηθέντα συναλλαγματικά ταμειακά διαθέσιμά της (€60,7 δις) και με το προϊόν της δραχμοποίησης (Δρχ. 20,0 δις)χρηματοδοτεί την πρόσληψη 420.000 ατόμων στο Δημόσιο.
Σε τι συνίσταται, λοιπόν, το δραχμικό“θαύμα”;
Στο ότι η Κυβέρνηση απλώς απαλλοτριώνει τις υφιστάμενες καταθέσεις σε €-τελικά- με μερική αποζημίωση (50%) σε Δρχ. και χρησιμοποιεί ένα μέρος του προϊόντος της απαλλοτρίωσηςτων καταθέσεων για τη χρηματοδότηση των δημόσιων δαπανών που επιθυμεί.
Συνεπώς, η Κυβέρνηση αυτή μπορεί:
· και να αυξάνει τις δαπάνες χωρίς να προσφεύγει σε νέο δανεισμό,
· και να μειώνει τους φόρους,
· και ταυτόχρονα να επιτυγχάνει δημοσιονομικό πλεόνασμα.
Βεβαίως, όλα αυτά ισχύουν εφόσον κάποιος θεωρήσει ότι η “απαλλοτρίωση”των καταθέσεων δεν είναι “φορολογία”τους αλλά κάτι άλλο ποιοτικά εντελώς διαφορετικό. Εξυπακούεται, φυσικά, ότι δεν είναι έτσι, σύμφωνα τουλάχιστον με την κοινή, οικονομική και μη, λογική. Επομένως, οι ισχυρισμοί αυτοί είναι -τυπικά και ουσιαστικά- ανούσιοι.
Συνεπώς, η αναπτυξιακή επανεκκίνηση της δραχμικής οικονομίας διενεργείται από την Κυβέρνηση μέσω της υποχρεωτικής μετατροπής της ιδιωτικής αποταμίευσης σε κρατική δαπάνη / επένδυση και, επομένως, το άμεσο κόστος τηςμετατροπής αυτής αναλαμβάνεται από τους υφιστάμενουςαποταμιευτές / καταθέτες του τραπεζικού συστήματος.
Εξυπακούεται, βεβαίως, ότι το εάν η χρηματοδότηση της επανεκκίνησης της δραχμικής οικονομίας από τους αποταμιευτές / καταθέτες είναι “ορθή” ή “δίκαιη” είναι ζήτημα άλλης τάξης. Το ζήτημα, όμως, αυτό τίθεται εφόσον πρώτα καταλήξουμε ότι υπάρχει κόστος και ότι το κόστος αυτό το αναλαμβάνει κάποιος.
Τέλος, υπενθυμίζεται ότι σε προηγούμενο άρθρο[ii] στο RedLineεκτιμήθηκε ότι αυτό το άμεσο κόστος σε απόλυτα νούμερα και με διαφορετικούς συνδυασμούς ετήσιου πληθωρισμού (6%, 10% και 30%) και υποτιμήσεων (30% και 50%) κυμαίνεται από €11,15 δις έως €57,6 δις τα οποία αντιστοιχούν σε ισοδύναμης απόδοσης φορολόγηση των υφιστάμενων καταθέσεων από 9,2% έως 47,4%.
Εκτιμήθηκε, επίσης, ότι το προκύπτον ισοζύγιο κόστους – οφέλους είναι -πρακτικά σε όλες τις συνδυαστικές περιπτώσεις- αρνητικό και ότι το ίδιο όφελος της πρόσληψης 420.000 ατόμων στο Δημόσιο θα μπορούσε να επιτευχθεί εναλλακτικά με δανειακή χρηματοδότηση με ένα κόστος (προσαύξηση της φορολογίας) 0,25% επί των καταθέσεων.
Το καταληκτικό συμπέρασμα είναι, φυσικά, ότι το δραχμικό “θαύμα” δεν είναι θαύμα αλλά απλώς ένας χρηματοδοτικός μηχανισμός μερικού αναδιανεμητικού χαρακτήρα[iii] της βραχυ-μεσο-πρόθεσμης οικονομικής ανάπτυξηςτου οποίου η τελική αποτελεσματικότητα δεν εξαρτάται ενδογενώς από τον ίδιο αλλά από άλλους παράγοντες εκτός αυτού.
Στους παράγοντες αυτούς διαπιστώθηκε σε προηγούμενα σχετικά με το δραχμικό θέμα άρθρα, ότι περιλαμβάνονται επίσης:
1. οι ελαστικότητες εξαγωγών και εισαγωγών ως προς τους εσωτερικούς και εξωτερικούς προσδιοριστικούς παράγοντές τους,
2. η ταχύτητα εσωτερικής πληθωριστικής διάχυσης της νομισματικής υποτίμησης,
3. το δυναμικό και η ταχύτητα παραγωγικής και επενδυτικής ανταπόκρισης της επιχειρηματικότητας εσωτερικά και εξωτερικά στην αλλαγή των δεδομένων,
4. η εφαρμογή προγράμματος εισοδηματικής λιτότητας επί των μισθών και των συντάξεων (που θα αποτρέψει τον εκτροχιασμό σε υπερπληθωρισμό),
5. η εξέλιξη των διεθνών τιμών ενεργειακών προϊόντων.
Διαπιστώθηκε, επίσης, ότι οι παράγοντες αυτοί επενεργούν, επίσης, υπό δύο παραμετρικές καταστάσεις που εναλλακτικά διασφαλίζουν / απασφαλίζουν τη συστημική σταθερότητα του δραχμικού εγχειρήματος:
1. το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα ως μηχανισμός διενέργειας διεθνών εισπράξεων και πληρωμών δεν αποκόπτεται δομικά από το ευρωπαϊκό / διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα[iv],
2. το θεσμικό καθεστώς εμπορικών και επενδυτικών συναλλαγών με την ΕΕ μεταπίπτει τάχιστα σε τυπικό καθεστώς ευνοούμενης συναλλασσόμενης τρίτης χώρας, δηλαδή συνάπτονται[v] Διμερείς Συνθήκες Ελευθέρου Εμπορίου όχι μόνο με την ΕΕ αλλά επίσης και με όλα εκείνα τα κράτη που έχουν συνάψειεμπορικές συμφωνίεςμ’ αυτή.
Τέλος, επισημάνθηκε ότι το ίδιο το δραχμικό αναπτυξιακό υπόδειγμαπου προτείνουν οι κ.κ. Λαπαβίτσας, Μαργιόλης και Γαβριηλίδης:
1. τόσο στη λειτουργικήσυνιστώσα του:«μεγάλη αρχική υποτίμηση – βελτίωση εμπορικού ισοζυγίου – ανάπτυξη»,δεν φαίνεται από τα ιστορικά και τα τρέχοντα δεδομένα να είναι το σχετικά προτιμότερο. Κατ’ τεχνική αντιδιαστολή στην πρότασή τους υποδείχθηκε το υπόδειγμα «μιας ήπιας δραχμικής υποτίμησης η οποία στη συνέχεια θα επαυξανόταν συνεχώς (διολίσθηση εκθετικού τύπου) ζευγαρωτά με την τελούμενη εκ παραλλήλου παραγωγική αναδιάρθρωση (εντός της οποίας θα ενσωματώνονταν σταδιακά η αύξηση της αξιοποίησης του υποχρησιμοποιούμενου κεφαλαίου και οι προλήψεις των 420.000 ατόμων που υπόσχεται η δραχμική πρόταση)» και επισημάνθηκε ότι «…, αυτή η στρατηγική θα ελαχιστοποιούσε τους προς το παρόν σημαντικούς κινδύνους από μια ξαφνική άνοδο των διεθνών τιμών των πρώτων υλών και, πρωτίστως, του πετρελαίου που είναι αναπόφευκτο -αργά ή γρήγορα- να συμβεί.»[vi].
2. όσο και στη δομική συνιστώσα του: «εκτεταμένη κρατική ιδιοκτησία και διοίκηση των επιχειρήσεων»,δεν φαίνονται από τις ιστορικές επιδόσεις τουςκαι τον παρόντα χαρακτήρα της εγχώριας οικονομίας να είναι το σχετικά προτιμότερο. Κατ’ τεχνική αντιδιαστολή στην πρότασή τους υποδείχθηκε το «κινεζικό υπόδειγμαανοικτής μικτής κρατικο-καπιταλιστικής αξιακής οικονομίας» με την παράλληλη διαφοροποιό απ’ αυτό προσθήκη της «εργατικής συνιδιοκτησίας και συμμετοχής στη διοίκηση των επιχειρήσεων.»[vii].
3. όσον δε αφορά τη χρονική αναφορά του αυτή είναι βραχυ-μεσο-πρόθεσμη αφού η αναπτυξιακή απόδοσή του βασίζεται λειτουργικά αποκλειστικά στην έννοια του “υποχρησιμοποιούμενου παραγωγικού κεφαλαίου” και όχι στην έννοια της μεσο-μακρο-πρόθεσμης “επένδυσης”[viii]. Συνεπώς, η πέραν του αρχικού σταδίου εισαγωγής του προτεινόμενου υποδείγματος διαχρονική αναπτυξιακή απόδοσή του είναι -δυστυχώς- (ανα)ζητούμενη.
Οι δύο “υποδειγματικές τροποποιήσεις” που -κατά περίπτωση- αναφέρθηκανπιο πάνωεπιχειρούν να διορθώσουν -εντός του μέτρουτης υφιστάμενης συστημικής ελαστικότητας του προτεινόμενου υποδείγματος- τη διαχρονική λειτουργικήαστάθεια που ενδογενώς παράγεται σ’ αυτό από την ποσοτική απροσδιοριστία που χαρακτηρίζει τα μεγέθη των ελαστικοτήτων των μεταβλητών που (ελλιπώς) το συναπαρτίζουν.
Εκ των ανωτέρω, αλλά και από το γεγονός ότι υφίσταται -όπως το έχουν ήδη αντιληφθεί τα καθ’ ύλην αρμόδια στελέχη της παρούσας Συγκυβέρνησης- εναλλακτικός τρόπος δανειακής χρηματοδότησης της άμεσης πρόσληψης 420.000 ατόμων στο Δημόσιο με προσαύξηση της φορολογίας επί των καταθέσεων μόλις κατά 0,25%,συνάγεται ότι η δραχμική πρόταση των αξιότιμων κυρίων δεν έχει ακόμα προσκτήσει την ελάχιστη λειτουργική ωριμότητα και δομική σταθερότητα (ποσοτικοποίηση, συνοχή, διαχρονική δυναμικότητα, συστημική ένθεση και σταθερότητα, κ.ο.κ.) που από κοινού προαπαιτούνται για να εισαχθεί σε στάδιο εφαρμογής.
Ειδικότερα, επισημαίνεται ότι εκκρεμεί η επικαιροποίηση της Μήτρας Εισροών – Εκροών της ελληνικής οικονομίας επί της οποίας θεμελιώνεται η πρόταση των αξιότιμων κυρίων και -κυρίως- εκκρεμεί η απείρως δυσκολότερη δυναμική μακρο-οικονο-μετρικοποίησή της με μη γραμμικές συσχετίσεις και μεταβλητές αποδόσεις κλίμακας των συστατικών στοιχείων της και μάλιστα σε περίοδο συστημικής κρίσης (δηλαδή συνεχούς τυχαίας αλλαγής των ιστορικών ελαστικοτήτων / πολλαπλασιαστών). Εάν δε συμπεριληφθεί ρητά σ’ αυτή και η τεχνολογική πρόοδος, τότε σχεδόν μιλάμε για το υπερ-υπόδειγμα που αποτελούσε τονεπιστημονικό στόχο και το κομμουνιστικόόνειρο τηςμαθηματικής σχολήςσχεδιοποίησης στην ΕΣΣΔ[ix]. Αυτά τασυνδυασμένα καθήκοντα, που είναι παράλληλα και οι τυπικές μεθοδολογικές προδιαγραφές ρεαλιστικότητας του όποιου αποδιδόμενου αποτελέσματος, ξεπερνούν, δυστυχώς, κατά πολύ τους διαθέσιμους πόρους[x] της Επιστημονικής Ομάδας[xi] που έχει επεξεργαστείκαι υποστηρίζει τη δραχμική πρόταση. Συνεπώς, δεν αναμένεταικαμία απολύτως βελτίωσή της στο μέλλον∙ βραχύ, μέσο ή μακροπρόθεσμο.
Στην παρούσα, όμως,διατύπωσήτης,η πρόταση των αξιότιμων κυρίωνούτε αποφέρει -όπως διαπιστώθηκε- ένα κατ’ αρχήν θετικό άμεσο ισοζύγιο κόστους – οφέλους αλλά και ούτε,επίσης,ανταποκρίνεται ακόμα και στις ελάχιστες τυπικές προδιαγραφές ενός συνήθους πανεπιστημιακούworkingpaper[xii].Πρόκειται, συνεπώς, για τη διατύπωση μιας απλής υποκειμενικής γνώμης (που η αξιοπιστία της είναι ανάλογη της σταθμισμένης αξίας που προσδίδεται στο πρόσωπο που την εκφέρει και στην πολιτική -και εν προκειμένω, σταλινική- ιδεολογία από την οποία αυτό εμφορείται).
[i]Lapavitsas C., Mariolis Th., Gavrielidis C. [201701] Eurozone failure, German policies, and a new path for Greece policy, analysis and proposals, Rosa-Luxemburg-Stiftung, https://www.rosalux.de/publication/43011/eurozone-failure-german-policies-and-a-new-path-for-greece.html
[ii] Λαμπρόπουλος [20170413] Κ. , Το (άμεσο) κόστος της δραχμικής μετάλλαξης, http://redlineagrinio.gr/publications/kostaslampropoulos/33989-ameso-kostos-draxmikis-metallaxis
[iii] «από τους αποταμιευτές / καταθέτες στους άνεργους».
[iv] αυτό -πρακτικά- σημαίνει «συναινετική διευθέτηση» του προβλήματος του υφιστάμενου εξωτερικού ιδιωτικού χρέους.
[v] το κατά πόσο είναι εφικτή η «τάχιστη» σύναψη Διμερούς Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου με την ΕΕ την επόμενη χρονική στιγμή από εκείνη κατά την οποία η Ελληνική Κυβέρνηση ανακοίνωσε στα Κράτη – Μέλη της ότι δεν προτίθεται να τους επιστρέψει τα χρήματα που εκείνα νομίζουν (έστω, κακώς) ότι τους οφείλει, αυτό αφήνεται στην ευθυκρισία των αναγνωστών του RedLine …
[vi]Λαμπρόπουλος [20170402] Κ., Δραχμική υποτίμηση και ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών, http://redlineagrinio.gr/publications/kostaslampropoulos/33101-draxmiki-ypotimisi-isozygio-agathon-ypiresion-kosta-lampropoulou
[vii]Λαμπρόπουλος [20170418] Κ., Η δραχμική μετενσάρκωση του σταλινισμού, http://redlineagrinio.gr/publications/kostaslampropoulos/34245-draxmiki-metensarkosi-stalinismou-kosta-lampropoulou
[viii] αυτό δηλώνεται εμμέσως πλην σαφώς με την «αυτοτελή» πρόσληψη των 420.000 ατόμων που υπόσχεται το δραχμική σχέδιο και την απουσία κάθε αναφοράς στο επιτόκιο ως προσδιοριστικού παράγοντα των επενδύσεων (αλλά και της συναλλαγματικής ισοτιμίας)..
[ix] Κεντρικό Ινστιτούτο Οικονομικο-Μαθηματικών (Центральный экономико-математический институт – ЦЭМИ) της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Ιδρύθηκε το 1963.
[x] προς αποφυγή ενδεχόμενων παρεξηγήσεων, υπενθυμίζεται ότι στην ΕΣΣΔ το αντικείμενο αυτό πέραν από τη στατιστική πληροφόρηση που έφτανε σε επίπεδο επιχείρησης τελούταν συμπληρωματικά από δεκάδες ερευνητικά κέντρα και χιλιάδες ερευνητές εκατοντάδων ειδικοτήτων υπό τον εποπτικό συντονισμό κρατικών οργάνων, επιτροπών και ολόκληρων υπουργείων. Είναι προφανές, ότι καμία απολύτως ομάδα, όσο επιστημονικά χαρισματική κι’ αν είναι, δεν είναι σε θέση να εκτελέσει ούτε κατά ελάχιστη προσέγγιση ένα παρόμοιο έργο (… το οποίο τελικά αποδείχθηκε απλώς μάταιο …).
[xi]πρόκειται για την «”Ομάδα Μελέτης Σραφφαϊανών Οικονομικών” (ΟΜΣΟ) που συγκροτήθηκε στα μέσα του 2006 στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου. Η αναλυτική βάση της έρευνάς της διαμορφώνεται από το βιβλίο του Piero Sraffa (1960), Παραγωγή Εμπορευμάτων μέσω Εμπορευμάτων. Πρελούδιο σε μία Κριτική της Οικονομικής Θεωρίας, και από το έργο των μαθητών του. Αυτή η παράδοση αναζωογονεί την Κλασική Πολιτική Οικονομία, ενώ χαρακτηρίζεται από την τοποθέτηση των παραγόμενων μέσων παραγωγής, των κερδών και της επισώρευσης κεφαλαίου στο επίκεντρο της ανάλυσης. Καίτοι η ΟΜΣΟ εμπνέεται επίσης από τα έργα των Karl Marx, John Maynard Keynes, Michał Kalecki, Nicholas Kaldor και Richard M. Goodwin, επιχειρεί να τα συνθέσει μέσω της συμβολής του Sraffa.». http://sgse-greece.weebly.com/in-greek.html
[xii] Αφού, εκτός όλων των άλλων, λείπει και το τεχνικό παράρτημα ορισμού και παρουσίασης των ποσοτικών αποτελεσμάτων (το οποίο έχει αντικατασταθεί -ανά περίπτωση- με δυσνόητες, παρωχημένες και όχι πάντοτε κυριολεκτικές βιβλιογραφικές αναφορές) …
