Η εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Μελόνι δεν αποτελεί αυτοφυές φαινόμενο. Στηρίζεται σε τάσεις, αναγκαιότητες και δεσμεύσεις, του ιταλικού κράτους και κεφαλαίου, οι οποίες δεν έκαναν την εμφάνιση τους τα τελευταία δύο χρόνια, που η κυβέρνηση βρίσκεται στα χέρια του μεταφασιστικού κόμματος Αδελφοί της Ιταλίας (FdI). Οφείλουμε όμως να δούμε την αναβάθμιση που πραγματοποιήθηκε το τελευταίο διάστημα τόσο στα πλάνα και τις διακηρύξεις, όσο και σε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες.
Οι κύριοι άξονες που εστιάζει η εξωτερική πολιτική του ιταλικού κράτους είναι δύο. Η αναζήτηση νέων πηγών ενεργειακών πόρων και το μεταναστευτικό. Φυσικά και στους δύο τομείς η θέση της Ιταλίας ως ενεργού μέλους του ΕυρωΝΑΤΟικού άξονα υπαγορεύει κάποιες κινήσεις, αποκλείει επιλογές και διαμορφώνει δεδομένα, όπως παραδείγματος χάριν την μείωση της δυνατότητας της ιταλικής βιομηχανίας να προμηθεύεται ενεργειακούς πόρους από την Ρωσία.
Ωστόσο, τα παραπάνω δεν εμποδίζουν το Ιταλικό κράτος να επιδιώκει συμφωνίες ισχύος, με νεοαποικιακά χαρακτηριστικά, όπως είναι οι πρωτοβουλίες που παίρνει σε μια σειρά αφρικάνικων χωρών με το λεγόμενο «σχέδιο Mattei» (Piano Mattei). Το συγκεκριμένο σχέδιο στοχεύει σε ένα πολύπλευρο φάσμα επενδυτικών συμφωνιών και εμπορικών συναλλαγών με εννιά αφρικάνικες χώρες, σε δεκαεφτά τομείς, μερικοί εκ των οποίων είναι η ενέργεια, ο αγροτικός τομέας, οι υποδομές, ο τουρισμός και η υγεία. Χαρακτηρίζεται από την ιταλική κυβέρνηση ως «ιστορική ευκαιρία» για την χώρα και η λογική που το διαπνέει, παρά τις όποιες μικροδιαφοροποιήσεις που υπάρχουν, έχει την συναίνεση του ευρύτερου αστικού μπλοκ.
Το συνολικότερο πλάνο, σχεδιάζεται να χρηματοδοτηθεί με 5,5 δις ευρώ. Τα 3 δισεκατομμύρια θα προέρχονται από το «Ιταλικό Ταμείο για το Κλίμα», που υπάγεται στο υπουργείο περιβάλλοντος και τα υπόλοιπα 2,5 δισεκατομμύρια από το «Ταμείο Διεθνούς Συνεργασίας» που υπάγεται στο υπουργείο Εξωτερικών. Οι πόροι, σύμφωνα με κοινοβουλευτικά και κυβερνητικά έγγραφα θα χωριστούν σε συγκεκριμένους επενδυτικούς τομείς ως επιδοτήσεις, δάνεια και εγγυήσεις δανείων για επενδύσεις σχετικές με το Piano Mattei.
Η κάθε χώρα συνεργασίας, με βάση τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης, θα έχει διαφορετικά ανταλλάγματα και επενδυτικές στοχεύσεις, ανάλογα με το τι πρώτες ύλες, ενεργειακούς πόρους και γενικότερες δυνατότητες διαθέτει. Για παράδειγμα η Αλγερία, ήδη από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, έχει γίνει ο βασικός προμηθευτής μεθανίου για την Ιταλία και αναμένεται να επεκταθεί στην προμήθεια αιολικής και ηλιακής ενέργειας. Αντίστοιχα η Ακτή Ελεφαντοστού διαθέτει πετρέλαιο και μεθάνιο και το Κονγκό φυσικό αέριο, που μπορεί να μεταφερθεί με υγροποιημένη μορφή. Τα παραπάνω, είναι κάποια ενδεικτικά παραδείγματα χωρών και πρώτων υλών που οι μεγάλες ιταλικές βιομηχανίες και δημόσιοι ιταλικοί οργανισμοί ενέργειας όπως η Eni στοχεύουν να αξιοποιήσουν στο έπακρο.
Σημαντικό ρόλο στην διάρθρωση των συμφωνιών και των προτεραιοτήτων της Ιταλίας, πέρα από το ενεργειακό κομμάτι, θα παίξει και η επιδίωξη μεγάλων ιταλικών εταιριών για εισαγωγή και ευρύτερη παραγωγή αγροτικών προϊόντων. Στο πλαίσιο αυτό το περασμένο καλοκαίρι, υπήρξε συμφωνία 420 εκ. ευρώ μεταξύ Ιταλίας και Αλγερίας, για παραγωγή σιτηρών και οσπρίων, σε Αλγερινό έδαφος 360.000 στρεμμάτων, από την ιταλική εταιρία Bonifiche Ferraresi. Σημαντική έμφαση σχεδιάζεται να δοθεί και στον καφέ. Χώρες όπως η Αιθιοπία η Κένυα και η Ακτή Ελεφαντοστού θεωρείται ότι μπορεί να αντικαταστήσουν την έλλειψη που υπάρχει στις εισαγωγές καφέ από χώρες της Λατινικής Αμερικής εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Το κυβερνητικό αφήγημα για το σχέδιο Mattei είναι σε γενικές γραμμές το εξής: Μέσω των επενδύσεων που θα γίνουν στην Αφρική, όχι μόνο θα υπάρχουν αμοιβαία επωφελείς διακρατικές συμφωνίες σε οικονομικό και διπλωματικό επίπεδο, αλλά ταυτόχρονα θα μειωθεί και ο αριθμός των μεταναστευτικών ροών λόγω των θέσεων εργασίας και των συνακόλουθων πολιτικών τόνωσης, που θα συμβάλλουν στη ανάπτυξη των χωρών αυτών. Οι πολιτικές τόνωσης εστιάζονται στο άνοιγμα και μεταφορά επιχειρήσεων, ιδίως στον γεωργικό τομέα, καθώς και στην μεταφορά ευρύτερης τεχνογνωσίας από τις ιταλικές εταιρίες.
Σε αντίθεση βέβαια με τις ωραιοποιημένες αφηγήσεις, οι ουσιαστικές στοχεύσεις του ιταλικού κράτους είναι να αποσπά, μέσω συσχετισμών ισχύος, οφέλη όπως ο σταθερός και όσο δυνατόν πιο φθηνός ενεργειακός εφοδιασμός καθώς και η άμεση μεταφορά παραγωγής σε χώρες με μικρότερο κόστος εργατικής δύναμης. Στο μεταξύ, επιχειρεί να καταστεί κεντρικός παίχτης ως προς τον έλεγχο κεντρικών κόμβων ενέργειας, επικοινωνίας και εμπορίου μεταξύ Αφρικής και Ευρώπης, λειτουργώντας την ίδια στιγμή και ως εκπρόσωπος ευρύτερων δυτικών συμφερόντων στο αφρικάνικο παιχνίδι ανταγωνισμού, όπου ενεργό ρόλο παίζουν ευρύτεροι ανταγωνιστές όπως η Κίνα, μέσω του «νέου δρόμου του μεταξιού», και η Ρωσία. Η συμμετοχή της Ιταλίας σε ΝΑΤΟ και ΕΕ δεν την εμποδίζει να επιδιώκει και την ικανοποίηση αυστηρά δικών της συμφερόντων, σε μια συγκυρία μάλιστα όπου έχει γίνει η αποχώρηση άλλων δυνάμεων, όπως η Γαλλία, από την ζώνη του Σαχέλ.
Οι σχεδιασμοί και οι πρωτοβουλίες της Ιταλικής Κυβέρνησης έρχονται σε συμφωνία με σύγχρονες όψεις και λογικές σχέσεων ισχύος, που θυμίζουν το αποικιοκρατικό παρελθόν. Όχι μέσω της στρατιωτικής εισβολής και κυριαρχίας, όπως έκανε ο Μουσολίνι το 1935 στην Αιθιοπία, αλλά μέσω οικονομικών συμφωνιών που αναγκάζουν τον ήδη ανίσχυρο, σε επίπεδο αναπτυξιακής ιεραρχίας, παράγοντα όπως είναι τα οικονομικά ασθενή, υπερχρεωμένα και πολιτικά ασταθή αφρικάνικα κράτη, να δεχθεί, χωρίς πολλή σκέψη, συμφωνίες με τις οποίες το Ιταλικό κράτος αποσπά περισσότερα από όσα δίνει.
Η άλλη πλευρά του σχεδίου είναι η αποκοπή και μείωση των μεταναστευτικών ροών που κατευθύνονται προς την Ιταλία και την Ευρώπη. Η μάλλον καλύτερα, η επιλογή των μεταναστευτικών ροών. Καθώς η ιταλική κυβέρνηση στοχεύει μέσω βραχυχρόνιων προγραμμάτων, διαδικασιών εκπαίδευσης και ευρύτερων διαδικασιών ανταλλαγής και κατάρτισης να επιλέγει φθηνό εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό όταν και όπου το χρειάζεται.
Ταυτόχρονα βέβαια για το μεγαλύτερο κομμάτι των προσφύγων και των μεταναστών, δηλαδή ανθρώπων που αναζητούν διέξοδο εξαιτίας των πολέμων, της ακραίας φτώχειας και των κλιματικών καταστροφών, τα κατασταλτικά μέτρα εντείνονται τόσο από την ΕΕ όσο και από το Ιταλικό Κράτος. Το τελευταίο μάλιστα καινοτομεί στις μεθόδους καταστολής κάνοντας εξαγωγή στρατοπέδων συγκέντρωσης σε έδαφος άλλων χωρών, όπως στην περίπτωση της Αλβανίας, όπου τις επόμενες μέρες αναμένεται να ανοίξουν δύο στρατόπεδα συγκέντρωσης αιτούντων άσυλο μεταναστών. Η αυστηροποίηση των μέτρων περιλαμβάνει φυσικά και άλλες πρακτικές όπως η παρεμπόδιση και ο περιορισμός των αποστολών ΜΚΟ θαλάσσιας διάδοσης, η αύξηση των απελάσεων, η περαιτέρω δυσκολία χορήγησης ασύλου κ.ά.
Σημαντικό ρόλο στην καταστολή προσφύγων και μεταναστών παίζουν και οι Τυνησιακές αρχές, οι οποίες με καταγεγραμμένες από διεθνείς οργανισμούς απάνθρωπες μεθόδους, παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, αποτρέποντας πρόσφυγες από χώρες κυρίως της υποσαχάριας Αφρικής να ζητήσουν άσυλο στην Ευρώπη. Όλα αυτά με τις με τις ευλογίες και φυσικά την χρηματοδότηση και την παροχή εξοπλισμών (σκάφη, οχήματα) εκ μέρους της ΕΕ και του Ιταλικού κράτους.
Σχόλια (0)