Το κουρδικό από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο στο πείραμα της Ροζάβα και τη σημερινή επίθεση

«Πληγές» από το παρελθόν

Οι υπο­σχέ­σεις από τις Με­γά­λες Δυ­νά­μεις και η διά­ψευ­σή τους τις πιο κρί­σι­μες στιγ­μές συ­νο­δεύ­ει επί δε­κα­ε­τί­ες το κουρ­δι­κό εθνι­κό κί­νη­μα. Συ­γκε­κρι­μέ­να από την αρχή του: από την επαύ­ριο του Πρώ­του Πα­γκο­σμί­ου Πο­λέ­μου, όταν μα­ταιώ­θη­κε η υπό­σχε­ση για ανε­ξάρ­τη­το Κουρ­δι­στάν, μετά τη διά­λυ­ση της πο­λυ­ε­θνι­κής οθω­μα­νι­κής αυ­το­κρα­το­ρί­ας, με απο­τέ­λε­σμα ο κουρ­δι­κός λαός να βρε­θεί κα­τα­κερ­μα­τι­σμέ­νος (ως μειο­νό­τη­τα) σε Τουρ­κία, Συρία, Ιράκ, Ιράν. 

Πάνος Πέτρου

Την εποχή του τέ­λους της αποι­κιο­κρα­τί­ας, της άν­θη­σης των  εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κών κι­νη­μά­των και της οι­κο­δό­μη­σης των σύγ­χρο­νων εθνών-κρα­τών στην πε­ριο­χή, το κουρ­δι­κό ζή­τη­μα απέ­κτη­σε μια επι­πλέ­ον δυ­σκο­λία: Οι κουρ­δι­κοί πλη­θυ­σμοί αντι­με­τώ­πι­σαν ακραί­ες δια­κρί­σεις και αντι­με­τω­πί­στη­καν ως «ξένο σώμα». Στην κε­μα­λι­κή Τουρ­κία, η προ­σπά­θεια «ομο­γε­νο­ποί­η­σης» από τα πάνω, κή­ρυ­ξε πό­λε­μο στη μου­σουλ­μα­νι­κή και την κουρ­δι­κή ταυ­τό­τη­τα –φτά­νο­ντας στο ση­μείο να αρ­νεί­ται την ίδια την ύπαρ­ξη των Κούρ­δων ως τέ­τοιων.

Σε Ιράκ και Συρία, ο αγώ­νας για  ανε­ξαρ­τη­σία από την αποι­κιο­κρα­τία είχε ως κι­νη­τή­ρια δύ­να­μη τον αρα­βι­κό εθνι­κι­σμό, μια δύ­να­μη προ­ο­δευ­τι­κή όσον αφορά τη σύ­γκρου­ση με την εξάρ­τη­ση και με τα παλιά αντι­δρα­στι­κά κα­θε­στώ­τα, αλλά που «εξ’ ορι­σμού» απέ­κλειε το κουρ­δι­κό στοι­χείο. Αν κατά την εποχή των αγώ­νων αυτό δεν δη­μιουρ­γού­σε ιδιαί­τε­ρες εντά­σεις, όταν τα κόμ­μα­τα του αρα­βι­κού εθνι­κι­σμού (Μπάαθ) βρέ­θη­καν στην εξου­σία και στα­θε­ρο­ποι­ή­θη­καν σε αυτήν, επέ­τει­ναν τον απο­κλει­σμό και τη δυ­να­τό­τη­τα συ­νύ­παρ­ξης. Οι πο­λι­τι­κές δη­μιουρ­γί­ας «αρα­βι­κών ζωνών» με εσω­τε­ρι­κές με­τε­γκα­τα­στά­σεις πλη­θυ­σμών (σε Ιράκ και Συρία), η άρ­νη­ση στοι­χειω­δών δι­καιω­μά­των (στη Συρία κα­τα­χω­ρή­θη­καν ως «maktumim» ως μη-κα­τα­γε­γραμ­μέ­νοι, χωρίς ταυ­τό­τη­τα ή δι­καιώ­μα­τα), η κα­τα­πί­ε­ση έκα­ναν εξαι­ρε­τι­κά δύ­σκο­λη την προ­ο­πτι­κή να ανα­γνω­ρί­σουν οι Κούρ­δοι τους εαυ­τούς τους στα νέα κράτη.

Ο κε­μα­λι­σμός, έχο­ντας γεν­νη­θεί μέσα από τα ερεί­πια της Οθω­μα­νι­κής Αυ­το­κρα­το­ρί­ας και ως προ­σπά­θεια να απο­τρα­πεί ο πλή­ρης δια­με­λι­σμός της Τουρ­κί­ας, αντι­λαμ­βα­νό­ταν τους Κούρ­δους ως υπαρ­ξια­κή απει­λή.  Ο αρα­βι­κός εθνι­κι­σμός κου­βα­λού­σε το «τραύ­μα» της Πα­λαι­στί­νης και της ίδρυ­σης του Κρά­τους του Ισ­ρα­ήλ και στε­κό­ταν με σκλη­ρή κα­χυ­πο­ψία απέ­να­ντι σε μια «ξένη» εθνο­τι­κή ομάδα που ζούσε σε «αρα­βι­κά» εδάφη.

Το πρό­βλη­μα εντά­θη­κε από την πο­λι­τι­κή που χά­ρα­ξαν οι ιστο­ρι­κές ηγε­σί­ες του κουρ­δι­κού εθνι­κού κι­νή­μα­τος (οι Μπαρ­ζα­νί και Τα­λα­μπα­νί), με «κοι­τί­δα» το Ιράκ. Επρό­κει­το για δε­ξιές αστι­κές ηγε­σί­ες, που έμοια­ζαν να επι­διώ­κουν να κά­νουν πράξη τους αρα­βι­κούς φό­βους: Αντι­με­τώ­πι­σαν ως «μο­ντέ­λο» το Ισ­ρα­ήλ, το «νεαρό ανε­ξάρ­τη­το κρά­τος» που τα κα­τά­φε­ρε «πε­ρι­κυ­κλω­μέ­νο από Άρα­βες εχθρούς», χάρη στην στή­ρι­ξη των Με­γά­λων Δυ­νά­με­ων. Μά­λι­στα στην πε­ρί­πτω­ση των Κούρ­δων του Ιράκ, κά­ποια στιγ­μή αυτή η ταύ­τι­ση έπαψε να είναι απλά «ιδε­ο­λο­γι­κή» κι έγινε πραγ­μα­τι­κή προ­νο­μια­κή σχέση. Πέρα από αυτό, η τα­κτι­κή όντως λο­γο­δο­τού­σε στην ανα­ζή­τη­ση στή­ρι­ξης στις Με­γά­λες Δυ­νά­μεις. Και σε μια εποχή που ο αρα­βι­κός εθνι­κι­σμός αντι­με­τω­πι­ζό­ταν ως επι­κίν­δυ­νος εχθρός από τον δυ­τι­κό ιμπε­ρια­λι­σμό, αυτή η επι­λο­γή οδή­γη­σε το κουρ­δι­κό εθνι­κό κί­νη­μα να βρε­θεί σε «αυτήν την πλευ­ρά» της πα­γκό­σμιας δια­μά­χης, σε μια ιστο­ρι­κή πε­ρί­ο­δο που τα εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κά κι­νή­μα­τα στη­ρί­ζο­νταν στην αλ­λη­λεγ­γύη με­τα­ξύ τους και στον αντι-ιμπε­ρια­λι­σμό. Οι «δε­σμοί» (συ­ναι­σθη­μα­τι­κοί, ιδε­ο­λο­γι­κοί, αλλά και πολύ υλι­κοί) με­τα­ξύ Κού­βας-Βιετ­νάμ-Πα­λαι­στί­νης κ.ο.κ., το κί­νη­μα των «Αδε­σμεύ­των», οι σχέ­σεις αλ­λη­λεγ­γύ­ης με τη διε­θνή Αρι­στε­ρά είναι μια ιστο­ρία από την οποία σε με­γά­λο βαθμό απου­σί­α­ζε το κουρ­δι­κό ζή­τη­μα.

Κάθε εθνι­κό κί­νη­μα είναι σε ένα βαθμό «οπορ­του­νι­στι­κό» (κι εδώ δεν  χρη­σι­μο­ποιού­με τον όρο ως «ανά­θε­μα», αλλά ως ερ­μη­νεύ­σι­μη πραγ­μα­τι­κό­τη­τα –η ωφε­λι­μι­στι­κή αξιο­ποί­η­ση κάθε ευ­και­ρί­ας) όσον αφορά τις σχέ­σεις του με άλλα κράτη. Αλλά αυτός ο «οπορ­του­νι­σμός» έγινε δεύ­τε­ρη φύση του κουρ­δι­κού εθνι­κού κι­νή­μα­τος και πλη­ρώ­θη­κε ακρι­βά πολ­λές φορές στην ιστο­ρία, όποτε έπαυαν να είναι χρή­σι­μοι κι αφή­νο­νταν και πάλι στη μοίρα τους, απέ­να­ντι σε έναν αντί­πα­λο τον οποίο είχαν «εξα­γριώ­σει» όταν φα­ντα­σιώ­νο­νταν ότι θα έχουν «ισχυ­ρές πλά­τες» επ’ άπει­ρον. Από­τις δια­δο­χι­κές ένο­πλες εξε­γέρ­σεις των Κούρ­δων του Ιράκ –με αμε­ρι­κα­νι­κή πα­ρό­τρυν­ση– που πνί­γη­καν στο αίμα (με αμε­ρι­κα­νι­κή ανοχή) μέχρι το πρό­σφα­το δη­μο­ψή­φι­σμα για ανε­ξαρ­τη­σία και την τα­πει­νω­τι­κή του κα­τά­λη­ξη όταν τους άδεια­σαν όλοι οι «σύμ­μα­χοι» απέ­να­ντι στην αντε­πί­θε­ση της Βα­γδά­της είναι εν­δει­κτι­κά πα­ρα­δείγ­μα­τα.

Πέρα από τη σχέση με Με­γά­λες Δυ­νά­μεις, που βρί­σκο­νταν μίλια μα­κριά από την πε­ριο­χή που τα εν­δια­φέ­ρει, τα κουρ­δι­κά πο­λι­τι­κά κόμ­μα­τα πολ­λές φορές επι­χεί­ρη­σαν να «παί­ξουν» και με τους αντα­γω­νι­σμούς με­τα­ξύ των Τουρ­κί­ας-Ιράκ-Ιράν-Συ­ρί­ας, φτά­νο­ντας να συμ­μα­χούν με κυ­βερ­νή­σεις που κα­τα­πί­ε­ζαν «Κούρ­δους αδελ­φούς» στο εσω­τε­ρι­κό τους, αλλά ήταν πρό­θυ­μες να στη­ρί­ξουν άλ­λους Κούρ­δους στο εσω­τε­ρι­κό του αντα­γω­νι­στή τους. Ο ρόλος που έπαι­ξαν κουρ­δι­κά πο­λι­τι­κά κόμ­μα­τα σε πε­ριό­δους όξυν­σης των σχέ­σε­ων Τουρ­κί­ας-Συ­ρί­ας ή στην εποχή του πο­λέ­μου Ιράν-Ιράκ και οι πιο πρό­σφα­τες προ­νο­μια­κές σχέ­σεις της αυ­τό­νο­μης κουρ­δι­κής πε­ριο­χής του Ιράκ με το τουρ­κι­κό κρά­τος, πε­ριέ­χουν τέ­τοια πα­ρα­δείγ­μα­τα… Με το απο­τέ­λε­σμα να είναι κάθε φορά νέες ήττες και πι­σω­γυ­ρί­σμα­τα για τον κουρ­δι­κό λαό. Αλλά και να διαιω­νί­ζε­ται η ιστο­ρι­κή «κα­χυ­πο­ψία» ανά­με­σα στους Κούρ­δους και τους Άρα­βες και τους Τούρ­κους, που έχει στα­θεί ιστο­ρι­κά ως εμπό­διο σε κάθε από­πει­ρα μιας πραγ­μα­τι­κά προ­ο­δευ­τι­κής λύσης, στα πλαί­σια της κοι­νής πάλης των «από κάτω» απέ­να­ντι στα κα­θε­στώ­τα της πε­ριο­χής.

Οι προ­σπά­θειες για έναν άλλο δρόμο
Δεν θέ­λου­με να αδι­κή­σου­με μι­κρό­τε­ρες πραγ­μα­τι­κά ρι­ζο­σπα­στι­κές δυ­νά­μεις, αλλά η πλέον μα­ζι­κή-ορα­τή δύ­να­μη που διεκ­δί­κη­σε και διεκ­δι­κεί ηγε­τι­κό ρόλο και το­πο­θε­τεί­ται ιδε­ο­λο­γι­κά στα αρι­στε­ρά των ηγε­σιών τύπου Μπαρ­ζα­νί και Τα­λα­μπα­νί, προ­έ­κυ­ψε από το PKK.

Ένα κόμμα που ενέ­τασ­σε τον εαυτό του στην «μαρ­ξι­στι­κή-λε­νι­νι­στι­κή» πα­ρά­δο­ση (μα­οϊ­σμός) και διε­ξή­γα­γε για δε­κα­ε­τί­ες ένο­πλη πάλη στο εσω­τε­ρι­κό της Τουρ­κί­ας με στόχο ένα ανε­ξάρ­τη­το (και αρ­γό­τε­ρα «σο­σια­λι­στι­κό») κουρ­δι­κό κρά­τος. Ο στό­χος για ανε­ξάρ­τη­το κρά­τος βά­ρυ­νε πε­ρισ­σό­τε­ρο από τη «σο­σια­λι­στι­κή» προ­ο­πτι­κή και αυτό κα­θό­ρι­σε τα­κτι­κές, συμ­μα­χί­ες, με­θό­δους πάλης κ.ο.κ. Το PKK δεν απέ­φυ­γε τε­λι­κά πρα­κτι­κές και τα­κτι­κές που ακο­λού­θη­σαν και οι «πα­ρα­δο­σια­κές» ηγε­σί­ες, κι­νού­με­νο με το δόγμα «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου» (όπως γνω­ρί­ζου­με πολύ καλά στην Ελ­λά­δα, όπου σε διά­φο­ρες χρο­νι­κές στιγ­μές η απεύ­θυν­ση για «αλ­λη­λεγ­γύη» στρε­φό­ταν πε­ρισ­σό­τε­ρο στο ελ­λη­νι­κό κρά­τος και τις πιο σκο­τει­νές «υπη­ρε­σί­ες» του και λι­γό­τε­ρο στην Αρι­στε­ρά) αλλά και γκρε­μί­ζο­ντας κάθε προ­ο­πτι­κή «γέ­φυ­ρας» με την τουρ­κι­κή Αρι­στε­ρά.

Η δια­δρο­μή του PKK έχει αρ­κε­τές «στρο­φές». Οι πιο εν­δια­φέ­ρου­σες ήρθαν τα τε­λευ­ταία χρό­νια. Κατά την εποχή του «ανοίγ­μα­τος» του Ερ­ντο­γάν για ει­ρη­νι­κή επί­λυ­ση της δια­μά­χης, ο ιστο­ρι­κός ηγέ­της του PKK, Οτσα­λάν, αντα­πο­κρί­θη­κε, ει­ση­γού­με­νος την αντι­κα­τά­στα­ση της πάλης για «ενιαίο κι ανε­ξάρ­τη­το Κουρ­δι­στάν» με το στόχο για μια «λαϊκή δη­μο­κρα­τία»: ήταν ένα θολό σχήμα που άφηνε ανοι­χτή την πι­θα­νό­τη­τα μιας επί­λυ­σης του κουρ­δι­κού στα πλαί­σια ενός γε­νι­κό­τε­ρου εκ­δη­μο­κρα­τι­σμού του τουρ­κι­κού κρά­τους.

Έπει­τα, εν μέρει ως απά­ντη­ση στις επι­τυ­χί­ες του –με­γά­λου αντα­γω­νι­στή– κόμ­μα­τος του Μπαρ­ζα­νί στο Ιράκ (ανα­κή­ρυ­ξη αυ­τό­νο­μης κουρ­δι­κής πε­ριο­χής στο Ιράκ), το PKK υπο­χρε­ώ­θη­κε να δώσει απα­ντή­σεις στο κουρ­δι­κό ζή­τη­μα και πέραν της Τουρ­κί­ας. Κα­ταρ­χήν επι­χεί­ρη­σε μια «απο­κέ­ντρω­ση», με την ίδρυ­ση αδελ­φών κομ­μά­των στη Συρία (το PYD το 2003) και το Ιράν (το PJAK το 2004). Πα­ράλ­λη­λα, ο Οτσα­λάν, επη­ρε­α­σμέ­νος από το έργο του Αμε­ρι­κά­νου βε­τε­ρά­νου ελευ­θε­ρια­κού Μάρεϊ Μπού­κτσιν, ει­ση­γή­θη­κε το σχέ­διο του «δη­μο­κρα­τι­κού  κον­φε­ντε­ρα­λι­σμού» και της «δη­μο­κρα­τι­κής αυ­το­νο­μί­ας», ως στρα­τη­γι­κή που ξε­περ­νά τα εθνι­κά σύ­νο­ρα κι αφορά όλη την πε­ριο­χή.

Ήταν μια στρα­τη­γι­κή «αυ­τό-κυ­βέρ­νη­σης» σε το­πι­κό επί­πε­δο, που θα ομο­σπον­διο­ποιού­ταν και θα «ξε­περ­νού­σε την απαρ­χαιω­μέ­νη ιδέα του έθνους-κρά­τους». Ήταν μια στρα­τη­γι­κή με θολά ση­μεία: Αφορά μόνο τις κουρ­δι­κές πε­ριο­χές ή είναι ένα σχέ­διο για όλους τους λαούς της πε­ριο­χής; Και με ποια πο­λι­τι­κά ερ­γα­λεία (πέραν των αμι­γώς κουρ­δι­κών κομ­μά­των;) θα υλο­ποι­η­θεί; Και κυ­ρί­ως: ακόμα κι αν οι Κούρ­δοι όντως εγκα­τα­λεί­πουν το στόχο για ένα δικό τους κρά­τος (ένα με­γά­λο «αν», καθώς η «δη­μο­κρα­τι­κή αυ­το­νο­μία» χω­ρά­ει πολ­λές ερ­μη­νεί­ες) ποια η σχέση και η τα­κτι­κή απέ­να­ντι στα υπαρ­κτά κράτη, τα οποία προ­φα­νώς δεν θα εξα­φα­νι­στούν; Κατά τη γνώμη μου, η ασά­φεια ήταν σε με­γά­λο βαθμό σκό­πι­μη, ώστε να χω­ρά­νε διά­φο­ρες απα­ντή­σεις σε αυτά τα ερω­τή­μα­τα και να μέ­νουν ανοι­χτές πολ­λές τα­κτι­κές επι­λο­γές.

Για πα­ρά­δειγ­μα, μέχρι τη στρο­φή 180 μοι­ρών του Ερ­ντο­γάν και την επα­νέ­ναρ­ξη των βί­αιων κα­τα­σταλ­τι­κών επι­θέ­σε­ων στις κουρ­δι­κές πε­ριο­χές της Τουρ­κί­ας,η «νέα στρα­τη­γι­κή» μπο­ρού­σε να ση­μαί­νει απλά την έμ­φα­ση κι ενί­σχυ­ση της δου­λειάς στην το­πι­κή αυ­το­διοί­κη­ση εκ μέ­ρους του HDP, το οποίο πα­ράλ­λη­λα επι­χει­ρού­σε να συ­γκρο­τη­θεί ως κόμμα της Αρι­στε­ράς, που αγω­νί­ζε­ται για τα δι­καιώ­μα­τα όλων στην Τουρ­κία. Αλλά η πιο εν­δια­φέ­ρου­σα «ερ­μη­νεία» της νέας στρα­τη­γι­κής προ­έ­κυ­ψε στη Συρία μέσα από τη δράση του PYD: Το πεί­ρα­μα που έγινε διε­θνώς γνω­στό ως «Ρο­ζά­βα» και (μαζί με την ίδρυ­ση του HDP στην Τουρ­κία) ήταν από τις πιο ελ­πι­δο­φό­ρες από­πει­ρες χά­ρα­ξης ενός δια­φο­ρε­τι­κού δρό­μου για το κουρ­δι­κό κί­νη­μα.

Η Ρο­ζά­βα
Ένα χρόνο μετά την ίδρυ­σή του, το PYD «πήρε το βά­πτι­σμα του πυρός» στην εξέ­γερ­ση του Κα­μι­σλί, την «κουρ­δι­κή Ιντι­φά­ντα» του 2004 που εξα­πλώ­θη­κε σε όλες τις πό­λεις με κουρ­δι­κό πλη­θυ­σμό, απαι­τώ­ντας δη­μο­κρα­τι­κά δι­καιώ­μα­τα, αλλά αντι­με­τω­πί­στη­κε με άγρια κα­τα­στο­λή από το κα­θε­στώς Άσαντ, αυ­ξά­νο­ντας τη διά­θε­ση για αυ­το­νο­μία (που ως τότε ήταν πε­ριο­ρι­σμέ­νη στη Συρία).

Το 2011, με το ξέ­σπα­σμα της εξέ­γερ­σης ενά­ντια στο κα­θε­στώς, δια­δη­λώ­σεις έγι­ναν και στις κουρ­δι­κές πε­ριο­χές. Τα πε­ρισ­σό­τε­ρα κουρ­δι­κά κόμ­μα­τα επι­χεί­ρη­σαν να συμ­με­τέ­χουν στις προ­σπά­θειες συ­γκρό­τη­σης ενός συ­να­σπι­σμού όλων των αντι­πο­λι­τευό­με­νων κομ­μά­των. Δη­μιουρ­γή­θη­καν δύο δια­φο­ρε­τι­κές «ομπρέ­λες», μια πιο αδιάλ­λα­κτη («να γκρε­μι­στεί το κα­θε­στώς») και μια πιο με­τριο­πα­θής («στη­ρί­ζου­με τις δια­δη­λώ­σεις, απαι­τού­με διά­λο­γο για με­ταρ­ρυθ­μί­σεις»). Η πρώτη –που κυ­ριάρ­χη­σε πο­λι­τι­κά λόγω της έξω­θεν ανα­γνώ­ρι­σης και στή­ρι­ξης– κα­θο­ρί­στη­κε και από τον αρα­βι­κό εθνι­κι­σμό αλλά και από τη στενή σχέση με το τουρ­κι­κό κρά­τος (που εκεί­νη την εποχή στή­ρι­ζε έν­θερ­μα την αντι-ασα­ντι­κή δράση): Απορ­ρί­φτη­κε κάθε συ­ζή­τη­ση για κά­ποιου εί­δους «αυ­το­νο­μία» και ακόμα και το απλό κουρ­δι­κό αί­τη­μα να με­το­νο­μα­στεί το κρά­τος που θα προ­έ­κυ­πτε μετά από μια πτώση του Άσαντ σε «Συ­ρια­κή Δη­μο­κρα­τία» από «Συ­ρια­κή Αρα­βι­κή Δη­μο­κρα­τία». Η δεύ­τε­ρη αντι­πο­λι­τευ­τι­κή ομα­δο­ποί­η­ση (με την οποία ήταν πιο κοντά το PYD) γρή­γο­ρα ξε­πε­ρά­στη­κε από τα γε­γο­νό­τα, που πήραν τη μορφή εμ­φυ­λί­ου πο­λέ­μου.

Σε αυτήν τη συν­θή­κη, το PYD έμει­νε με­τέ­ω­ρο με­τα­ξύ κα­θε­στώ­τος και αντι­πο­λί­τευ­σης. Αλλά η εξέ­γερ­ση και ο εμ­φύ­λιος του έδω­σαν «χώρο» και χρόνο» να προ­ω­θή­σει το πρό­γραμ­μά του: Σε μια εποχή που έχανε δια­δο­χι­κά από τον έλεγ­χό του πε­ρι­φέ­ρειες και πό­λεις της χώρας, ο Άσαντ προ­τί­μη­σε να απο­σύ­ρει τις δυ­νά­μεις του από τις κουρ­δι­κές πε­ριο­χές, όταν ξε­ση­κώ­θη­καν και αυτές. Αφε­νός, έστρε­φε όλη την πο­λε­μι­κή του  προ­σπά­θεια σε άλλες κρί­σι­μες πό­λεις, σε μια δύ­σκο­λη συ­γκυ­ρία για το κα­θε­στώς που τότε έχανε την πο­λι­τι­κή και στρα­τιω­τι­κή δυ­να­τό­τη­τα να ελέγ­ξει όλη την επι­κρά­τεια (μα­ζι­κές εξε­γέρ­σεις και κύμα ανταρ­σιών στο στρά­τευ­μα). Αφε­τέ­ρου, δια­σφά­λι­ζε την ου­δε­τε­ρό­τη­τα των Κούρ­δων και του PYD, που έμει­ναν έξω από τον εμ­φύ­λιο (οι μόνες πό­λεις που έχασε το κα­θε­στώς τον έλεγ­χό τους και δεν αντι­με­τώ­πι­σαν τα κα­τα­στρο­φι­κά αντί­με­τρα των βομ­βαρ­δι­σμών και της πο­λιορ­κί­ας).

Αυτή η δυ­να­τό­τη­τα επέ­τρε­ψε την οι­κο­δό­μη­ση των θε­σμών αυ­το­κυ­βέρ­νη­σης της Ρο­ζά­βα. Όπου υπήρ­ξαν πολύ ση­μα­ντι­κά βή­μα­τα σε θέ­μα­τα δη­μο­κρα­τι­κών δι­καιω­μά­των (για τις γυ­ναί­κες, τις θρη­σκευ­τι­κές μειο­νό­τη­τες, τις πο­λι­τι­κές ελευ­θε­ρί­ες κ.ο.κ.). Σε σύ­γκρι­ση με την κό­λα­ση που επι­κρα­τού­σε τρι­γύ­ρω, αλλά και τις δι­κτα­το­ρί­ες και τις θρη­σκευ­τι­κές φο­ντα­με­ντα­λι­στι­κές δυ­νά­μεις που έδι­ναν τον τόνο στην ευ­ρύ­τε­ρη πε­ριο­χή, η Ρο­ζά­βα φά­νη­κε να απο­τε­λεί «όαση».

Αυτό εξη­γεί σε ένα βαθμό και μια ρο­μα­ντι­κή υπε­ρε­κτί­μη­ση των όσων συ­νέ­βαι­ναν εκεί, τα οποία είχαν να αντι­με­τω­πί­σουν τα δικά τους όρια κι αντι­φά­σεις: από την έντα­ση με­τα­ξύ «δη­μο­κρα­τι­κού πει­ρά­μα­τος»και της βα­ρύ­νου­σας κυ­ριαρ­χί­ας του PYD μέχρι την έντα­ση με­τα­ξύ «ενός συ­μπε­ρι­λη­πτι­κού προ­γράμ­μα­τος για όλους τους λαούς» και την εμ­φα­νή επιρ­ροή του κουρ­δι­κού εθνι­κι­σμού στο κόμμα.

Η εξέ­λι­ξη της σχέ­σης με τις ΗΠΑ
Κατά την άνοδο και την επέ­λα­ση του Ισλα­μι­κού Κρά­τους, η Ρο­ζά­βα απει­λή­θη­κε για πρώτη φορά. Οι μα­χη­τές του ΙΚ είχαν τα­πει­νώ­σει τον ιρα­κι­νό κυ­βερ­νη­τι­κό στρα­τό, απο­σπώ­ντας πα­νά­κρι­βο βαρύ οπλι­σμό και ξε­χύ­νο­νταν στη Συρία είτε αήτ­τη­τοι είτε ανε­νό­χλη­τοι. Οι πο­λι­το­φυ­λα­κές του PYD έδω­σαν μια ηρω­ι­κή μάχη για την άμυνα του Κο­μπά­νι.

Την ίδια εποχή, οι ΗΠΑ ξε­κι­νού­σαν την εκ­στρα­τεία για τη συ­ντρι­βή του Ισλα­μι­κού Κρά­τους κι ανα­ζη­τού­σαν ένα ικανό «πε­ζι­κό». Στη Συρία, δεν υπήρ­χε πε­ρί­πτω­ση συ­νερ­γα­σί­ας με τον κυ­βερ­νη­τι­κό στρα­τό, ενώ οι αντι­κα­θε­στω­τι­κοί αντάρ­τες αρ­νού­νταν να ιε­ραρ­χή­σουν τον πό­λε­μο ενά­ντια στο ΙΚ πάνω από τον πό­λε­μο ενά­ντια στον Άσαντ (μια βα­σι­κή αμε­ρι­κα­νι­κή απαί­τη­ση εκεί­νη την πε­ρί­ο­δο). Αυτή ήταν η βάση της στρα­τιω­τι­κής συμ­μα­χί­ας με τις κουρ­δι­κές πο­λι­το­φυ­λα­κές. Είχαν απο­δει­χθεί απο­τε­λε­σμα­τι­κές στη μάχη και κά­λυ­πταν την βα­σι­κή αμε­ρι­κα­νι­κή απαί­τη­ση: δεν στή­ρι­ζαν το κα­θε­στώς Άσαντ αλλά δεν πο­λε­μού­σαν ενα­ντί­ον του. Η ηγε­σία του PYD δέ­χτη­κε τη συμ­φω­νία με το διά­βο­λο: Η αε­ρο­πο­ρι­κή κά­λυ­ψη βο­ή­θη­σε στην άμυνα του Κο­μπά­νι, ο βαρύς εξο­πλι­σμός βο­ή­θη­σε στην πο­ρεία του πο­λέ­μου ενά­ντια στο ΙΚ.

Αλλά ο κίν­δυ­νος που ελ­λο­χεύ­ει πά­ντο­τε στις συμ­φω­νί­ες με το διά­βο­λο εκ­δη­λώ­θη­κε. Με την αε­ρο­πο­ρι­κή κά­λυ­ψη και τα βαριά όπλα, ήρθαν και οι «εκ­παι­δευ­τές» και οι «σύμ­βου­λοι» και έπει­τα οι αμε­ρι­κα­νι­κές βά­σεις στη Ρο­ζά­βα. Σύ­ντο­μα οι Συ­ρια­κές Δη­μο­κρα­τι­κές Δυ­νά­μεις (SDF, μια «διεύ­ρυν­ση» των κουρ­δι­κών πο­λι­το­φυ­λα­κών με Σύ­ρους Άρα­βες μα­χη­τές) ανέ­λα­βαν έναν πιο ενερ­γό ρόλο στον πό­λε­μο κατά του ΙΚ, που ξε­περ­νού­σε την υπε­ρά­σπι­ση των εδα­φών τους και είναι εξαι­ρε­τι­κά αμ­φί­βο­λο αν πχ η εκ­στρα­τεία προς την Ράκα απο­τε­λού­σε επι­λο­γή του PYD ή του Πε­ντα­γώ­νου (για να μην ανα­φέ­ρου­με ότι η «μορφή» της εκ­στρα­τεί­ας κα­θο­ρί­στη­κε από το Πε­ντά­γω­νο, δη­λα­δή η πόλη ισο­πε­δώ­θη­κε για να «απε­λευ­θε­ρω­θεί»).

Σε μια εποχή που ο πό­λε­μος κατά του ΙΚ γι­νό­ταν ταυ­τό­χρο­να «αγώ­νας δρό­μου» για κα­τά­λη­ψη εδα­φών, με το βλέμ­μα στην δια­πραγ­μά­τευ­ση της με­τα­πο­λε­μι­κής Συ­ρί­ας (κάτι σαν τον «αγώνα δρό­μου» κατά το τέλος του ΒΠΠ), οι SDF πό­ντα­ραν στην αμε­ρι­κα­νι­κή στή­ρι­ξη και επέ­κτει­ναν τον έλεγ­χό τους στο 1/3 των εδα­φών της Συ­ρί­ας.Καθώς ρω­σι­κές, ιρα­νι­κές και κυ­βερ­νη­τι­κές δυ­νά­μεις ανα­κτού­σαν στρα­τιω­τι­κά τον έλεγ­χο της υπό­λοι­πης Συ­ρί­ας, οι ΗΠΑ αξιο­ποιού­σαν ως «δια­πραγ­μευ­τι­κό χαρτί» τους στην με­τα­πο­λε­μι­κή διευ­θέ­τη­ση τις (βά­σεις στις) πε­ριο­χές των SDF.

Το Ισλα­μι­κό Κρά­τος δεν απο­τε­λού­σε πλέον άμεση απει­λή (ή προ­τε­ραιό­τη­τα των ΗΠΑ) ενώ η ηγε­σία Τραμπ μετά από αρ­κε­τές τα­λα­ντεύ­σεις απο­φά­σι­σε να επι­χει­ρή­σει πιο απο­φα­σι­στι­κά τη γραμ­μή απε­μπλο­κής από ένα μέ­τω­πο το οποίο δεν υπήρ­ξε ποτέ κε­ντρι­κής ση­μα­σί­ας για τον αμε­ρι­κα­νι­κό ιμπε­ρια­λι­σμό. Έτσι ήρθε το «άδεια­σμα» της αμε­ρι­κα­νι­κής απο­χώ­ρη­σης, που διευ­κό­λυ­νε το σχε­δια­σμό Ερ­ντο­γάν για ει­σβο­λή με στόχο να απω­θή­σει από τα σύ­νο­ρά του τις κουρ­δι­κές πο­λι­το­φυ­λα­κές και να ακυ­ρώ­σει την πα­ρου­σία μιας «αυ­τό­νο­μης» κουρ­δι­κής ημι-κρα­τι­κής οντό­τη­τας…

Η Άστα­να και η Άντα­να
Απέ­να­ντι στην απει­λή της τουρ­κι­κής ει­σβο­λής, η πο­λι­τι­κή ηγε­σία της Ρο­ζά­βα και των SDF οδη­γή­θη­κε σε αυτό που πε­ρι­γρά­φουν ως «επώ­δυ­νο συμ­βι­βα­σμό» με το κα­θε­στώς Άσαντ, του οποί­ου οι ένο­πλες δυ­νά­μεις επι­στρέ­φουν στις πε­ριο­χές από τις οποί­ες είχαν εκ­διω­χθεί μετά το 2011, με αντάλ­λαγ­μα την προ­στα­σία από τον τουρ­κι­κό στρα­τό.

Σε πεί­σμα διά­φο­ρων φα­ντα­σιώ­σε­ων, δεν πρό­κει­ται για κά­ποια σύ­μπρα­ξη κυ­βερ­νη­τι­κού στρα­τού-Κούρ­δων ανταρ­τών ενά­ντια στον τουρ­κι­κό στρα­τό. Πρό­κει­ται για «κα­τα­με­ρι­σμό ερ­γα­σιών» με­τα­ξύ των δυ­νά­με­ων της Άστα­να (η στρα­τη­γι­κή συ­νεν­νό­η­ση Ρω­σί­ας-Τουρ­κί­ας-Ιράν-Συ­ρί­ας), με τρόπο που να μέ­νουν όλες οι πλευ­ρές ικα­νο­ποι­η­μέ­νες. Άλ­λω­στε και η Άγκυ­ρα και η Δα­μα­σκός και η Τε­χε­ρά­νη συμ­με­ρί­ζο­νται την αντί­θε­ση σε μια κουρ­δι­κή αυ­το­νο­μία. Η Μόσχα παί­ζει το ρόλο του βα­σι­κού ρυθ­μι­στή, συ­ντο­νί­ζο­ντας το διά­λο­γο Άγκυ­ρας-Δα­μα­σκού και με­σο­λα­βώ­ντας με τους Κούρ­δους.

Το είχε πρά­ξει και κατά την τουρ­κι­κή ει­σβο­λή στο Αφρίν: Τότε το PYD ήταν πιο αν­θε­κτι­κό απέ­να­ντι στο τε­λε­σί­γρα­φο («υπο­τα­γή στο Μπάαθ ή τουρ­κι­κή ει­σβο­λή και κα­το­χή») και ο Πού­τιν πιο πρό­θυ­μος να αφή­σει τον τουρ­κι­κό στρα­τό να ολο­κλη­ρώ­σει την επι­χεί­ρη­σή του. Σή­με­ρα τα πράγ­μα­τα έχουν αλ­λά­ξει: ο δυ­σμε­νής συ­σχε­τι­σμός υπο­χρε­ώ­νει το PYD να ζη­τή­σει «επώ­δυ­νο συμ­βι­βα­σμό» ενώ η αμε­ρι­κα­νι­κή απο­χώ­ρη­ση διευ­κο­λύ­νει το ρω­σι­κό σχε­δια­σμό να ορ­γα­νώ­σει τη «λύση του ζη­τή­μα­τος».

Η συμ­φω­νία που επι­τεύ­χθη­κε δεν ση­μαί­νει ότι το «μπλοκ της Άστα­να» έσπα­σε (ούτε σπάει έτσι εύ­κο­λα), το αντί­θε­το: συ­ντο­νί­ζε­ται για να επι­βά­λει αυτό την δική του λύση στο κουρ­δι­κό ζή­τη­μα. Ο Άσαντ και ο Ερ­ντο­γάν μπο­ρεί να υιο­θε­τούν μια πιο πα­τριω­τι­κή-επι­θε­τι­κή ρη­το­ρι­κή για λό­γους εσω­τε­ρι­κής κα­τα­νά­λω­σης, αλλά οι αξιω­μα­τού­χοι της Μό­σχας μι­λά­νε πιο ανοι­χτά. Και ομο­λο­γούν ότι τα δύο κράτη βρί­σκο­νται σε διαρ­κείς επα­φές με­τα­ξύ τους. Πα­ρα­δέ­χο­νται ότι ρω­σι­κές δυ­νά­μεις ανα­πτύσ­σο­νται για να δια­σφα­λί­σουν την «ομα­λό­τη­τα» των επι­χει­ρή­σε­ων τουρ­κι­κού και συ­ρια­κού στρα­τού και να απο­τρέ­ψουν ατύ­χη­μα. Η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα στο έδα­φος επί­σης ενι­σχύ­ει αυτήν την πε­ρι­γρα­φή. Ο Σερ­γκέι Λα­βρόφ υπεν­θύ­μι­σε την Άντα­να ως μο­ντέ­λο. Πρό­κει­ται για τη συμ­φω­νία του 1998. Μέχρι τότε, ο πα­τέ­ρας Άσαντ φι­λο­ξε­νού­σε βά­σεις του PKK, αφε­νός για να πα­ρε­νο­χλεί την Τουρ­κία κι αφε­τέ­ρου για να «με­τα­το­πί­ζει» το κουρ­δι­κό ζή­τη­μα προς τον γεί­το­να και να εκτο­νώ­νε­ται στο εσω­τε­ρι­κό του. Όταν τα δύο κράτη ήρθαν πιο κοντά (όπως συμ­βαί­νει και σή­με­ρα), συμ­φω­νή­θη­κε στην Άντα­να ότι ο συ­ρια­κός στρα­τός ανα­λαμ­βά­νει να πε­ριο­ρί­σει τη συ­νο­ρια­κή δράση των Κούρ­δων και ότι ο τουρ­κι­κός στρα­τός δια­τη­ρεί το δι­καί­ω­μα πε­ριο­ρι­σμέ­νων επι­χει­ρή­σε­ων σε συ­ρια­κό έδα­φος απέ­να­ντι στην κουρ­δι­κή «τρο­μο­κρα­τία». Στα πλαί­σια αυτής της συμ­φω­νί­ας εκ­διώ­χθη­κε από τη Συρία ο Οτσα­λάν, με τη γνω­στή κα­τά­λη­ξη της πε­ρι­πέ­τειάς του. Η ανα­φο­ρά του Λα­βρόφ «σκια­γρα­φεί» λοι­πόν τις προ­θέ­σεις. Το βα­σι­κό ερω­τη­μα­τι­κό είναι αν θα υπάρ­ξει στη «νέα Άντα­να» ένα πο­λι­τι­κό ισο­δύ­να­μο της «πα­ρά­δο­σης Οτσα­λάν», δη­λα­δή πο­λι­τι­κά-ορ­γα­νω­τι­κά μέτρα του κα­θε­στώ­τος Άσαντ απέ­να­ντι στο PYD και τη Ρο­ζά­βα γε­νι­κό­τε­ρα.

Αυτό μένει να φανεί. Προς το παρόν υπάρ­χει πό­λε­μος προ­πα­γάν­δας, με τις SDF ή αγω­νι­στές από τη Ρο­ζά­βα να επι­μέ­νουν ότι «ο συ­ρια­κός στρα­τός ανα­πτύσ­σε­ται μόνο στα σύ­νο­ρα όπως οφεί­λει» και ότι οι δομές του «πει­ρά­μα­τος» πα­ρα­μέ­νουν άθι­κτες, ενώ το συ­ρια­κό κρα­τι­κό πρα­κτο­ρείο ει­δή­σε­ων με­τα­δί­δει πα­νη­γυ­ρι­κές ει­δή­σεις για εί­σο­δο των κυ­βερ­νη­τι­κών δυ­νά­με­ων στη μία πόλη μετά την άλλη.

Σε αυτή τη φάση, ο συ­ρια­κός στρα­τός ανα­λαμ­βά­νει να ολο­κλη­ρώ­σει το στόχο της τουρ­κι­κής ει­σβο­λής. Ο Ερ­ντο­γάν, όταν δεν εκτο­ξεύ­ει εθνι­κι­στι­κές κο­ρώ­νες, πα­ρα­δέ­χε­ται ότι είναι θε­τι­κή εξέ­λι­ξη η ανά­πτυ­ξη του συ­ρια­κού στρα­τού, ενώ κά­ποια φι­λο-ερ­ντο­γα­νι­κά ΜΜΕ φτά­νουν να πα­νη­γυ­ρί­ζουν για την πρό­ο­δο της «τουρ­κο-συ­ρια­κής επι­χεί­ρη­σης που απο­μα­κρύ­νει τους τρο­μο­κρά­τες». Η δια­φο­ρά είναι ότι ο συ­ρια­κός στρα­τός το κάνει αναί­μα­κτα, καθώς οι SDF υπο­κύ­πτουν στον εκ­βια­σμό για να σώ­σουν ζωές. Μια τε­ρά­στια δια­φο­ρά για τον άμαχο πλη­θυ­σμό, αναμ­φί­βο­λα, που δεν μπο­ρεί να υπο­τι­μη­θεί ως εξέ­λι­ξη. Που δεν ακυ­ρώ­νει όμως την πο­λι­τι­κή ήττα της Ρο­ζά­βα και τη συ­μπαι­γνία των εμπλε­κό­με­νων δυ­νά­με­ων (συ­ντο­νι­σμός Άστα­να, ανοχή ΗΠΑ) στο στραγ­γα­λι­σμό της.

Σε αυτό το φόντο, ήρθε η αμε­ρι­κα­νι­κή πρω­το­βου­λία και η επί­σκε­ψη του αντι­προ­έ­δρου Πενς στην Τουρ­κία. Αυτή επι­βε­βαί­ω­σε την αμε­ρι­κα­νι­κή ανοχή στην τουρ­κι­κή επι­χεί­ρη­ση, καθώς το κοινό κεί­με­νο απο­τε­λεί στην ουσία μια ρητή ανα­γνώ­ρι­ση εκ μέ­ρους των ΗΠΑ των τουρ­κι­κών διεκ­δι­κή­σε­ων. Δεί­χνει να είναι μια προ­σπά­θεια της Ουά­σινγ­κτον να πα­ρα­μεί­νει «στο παι­χνί­δι», κρα­τώ­ντας την Τουρ­κία «με­τέ­ω­ρη» με­τα­ξύ ΝΑΤΟ και Ρω­σί­ας, κά­νο­ντας τις ανα­γκαί­ες πα­ρα­χω­ρή­σεις προς την Άγκυ­ρα κι επι­χει­ρώ­ντας να παί­ξει και πάλι ρόλο με­σο­λα­βη­τή με­τα­ξύ Άγκυ­ρας και PYD. Αξί­ζει να ση­μειω­θεί ότι οι δί­αυ­λοι επι­κοι­νω­νί­ας (με το PYD) σί­γου­ρα δεν έχουν γκρε­μι­στεί και ότι στο άνοιγ­μα της συ­ζή­τη­σης για αφο­πλι­σμό των SDF, η Ουά­σινγ­κτον έχει ακόμα ρόλο να παί­ξει (γνω­ρί­ζο­ντας πχ επα­κρι­βώς για πόσο και τι οπλι­σμό μι­λά­με, πα­ρα­μέ­νει η μόνη που θα μπο­ρού­σε να εγ­γυ­η­θεί ότι πα­ρα­δό­θη­κε).

Μι­λώ­ντας για «ανοι­χτούς διαύ­λους», οι SDF ανα­κοί­νω­σαν την εκ­κέ­νω­ση της Ρας Αλ Αΐν, μιας συ­νο­ρια­κής πόλης που είχε έντο­νη συμ­βο­λι­κή ση­μα­σία για την τουρ­κι­κή εκ­στρα­τεία, καθώς αφε­νός οριο­θε­τού­σε τη «ζώνη» που έχει δη­μιουρ­γή­σει σε αυτήν την πρώτη φάση της επι­χεί­ρη­σης και αφε­τέ­ρου εκεί συ­νά­ντη­σε την ισχυ­ρό­τε­ρη αντί­στα­ση από τις πο­λι­το­φυ­λα­κές. Οι SDF ανα­κοί­νω­σαν την εκ­κέ­νω­ση «σε­βό­με­νες την εκε­χει­ρία με αμε­ρι­κα­νι­κή δια­με­σο­λά­βη­ση».

Κατά τα άλλα, ο πρα­κτι­κός αντί­κτυ­πος της «συμ­φω­νί­ας» δε μοιά­ζει να προ­σθέ­τει κάτι και­νούρ­γιο, καθώς δεν ανα­φέ­ρει οτι­δή­πο­τε συ­γκε­κρι­μέ­νο (ή κά­ποιο ρόλο των αμε­ρι­κα­νι­κών δυ­νά­με­ων) ως προς την υλο­ποί­η­ση των τουρ­κι­κών διεκ­δι­κή­σε­ων –πέρα από την πίεση στο PYD να συμ­μορ­φω­θεί σε αυτές. Είναι εν­δει­κτι­κές οι χλια­ρές ως ανύ­παρ­κτες αντι­δρά­σεις των άλλων εμπλε­κό­με­νων δυ­νά­με­ων (Ρωσία, Ιράν, Δα­μα­σκός). Είναι πολύ πιο εν­δει­κτι­κή η χρο­νι­κή διάρ­κεια του μόνου συ­γκε­κρι­μέ­νου μέ­τρου που προ­έ­βλε­πε η συμ­φω­νία: οι 5 μέρες εκε­χει­ρί­ας. Συ­μπί­πτουν με το χρο­νι­κό διά­στη­μα που με­σο­λα­βού­σε μέχρι το προ­γραμ­μα­τι­σμέ­νο ρα­ντε­βού Ερ­ντο­γάν-Πού­τιν στο Σότσι, όπου θα ξα­να­συ­ζη­τη­θούν όλα τα ζη­τή­μα­τα (θα γι­νό­ταν καθώς η ΕΑ θα πή­γαι­νε στο τυ­πο­γρα­φείο -ση­μεί­ω­ση Rp: στον “κα­τα­με­ρι­σμό ερ­γα­σιών” που απο­φα­σί­στη­κε εκεί και στην πα­ρά­τα­ση της εκε­χει­ρί­ας με αύ­ξη­ση της πί­ε­σης στο PYD να απο­χω­ρή­σει σε βάθος 30 χλμ επι­βε­βαιώ­θη­κε η σύ­μπλευ­ση των δυ­νά­με­ων της Άστα­να).

Το «μπλοκ της Άστα­να» δεί­χνει να συ­ντο­νί­ζε­ται για να απαλ­λα­γεί από το βρα­χνά της Ρο­ζά­βα, την τε­λευ­ταία «εκ­κρε­μό­τη­τα» του συ­ρια­κού. Ο Τραμπ δεί­χνει πρό­θυ­μος να αφή­σει τους άλ­λους να κλεί­σουν τις εκ­κρε­μό­τη­τες, εκ­φρά­ζο­ντας με ωμό τρόπο («δεν είναι δου­λειά μας…») αυτό που έγρα­ψε πιο εκλε­πτυ­σμέ­να το σο­βα­ρό ιμπε­ρια­λι­στι­κό πε­ριο­δι­κό Foreign Policy: «Η απο­χώ­ρη­ση από τη Συρία δεν απο­τε­λεί κά­ποια ήττα. Ήττα θα ήταν ο εγκλω­βι­σμός μας στη Συρία, την ώρα που η Κίνα κερ­δί­ζει έδα­φος αλλού…».

Πού αφή­νει αυτό την ίδια τη Ρο­ζά­βα; Είναι νωρίς να κρί­νει κα­νείς, αλλά ο «επώ­δυ­νος συμ­βι­βα­σμός» μπο­ρεί να είναι η αρχή του τέ­λους για το ελ­πι­δο­φό­ρο πεί­ρα­μα. Η στρα­τη­γι­κή-προ­γραμ­μα­τι­κή ασά­φεια που υπήρ­χε εξαρ­χής ως προς τις σχέ­σεις της «δη­μο­κρα­τι­κής συ­νο­μο­σπον­δί­ας» με τα υπαρ­κτά κράτη  έρ­χε­ται δρα­μα­τι­κά στο προ­σκή­νιο. Το «πο­λι­τι­κό σκέ­λος» του συμ­βι­βα­σμού με το κα­θε­στώς πα­ρα­μέ­νει θολό (πέρα από γε­νι­κό­λο­γα ευ­χο­λό­για) και αμ­φι­βά­λου­με έντο­να για την πε­ρί­πτω­ση να έχει χώρο στη Συρία του Άσαντ ένα «πεί­ρα­μα δη­μο­κρα­τι­κής αυ­το­νο­μί­ας»… Δεν απο­κλεί­ε­ται η απο­τύ­πω­ση κά­ποιων κα­τα­κτή­σε­ων στη δια­πραγ­μά­τευ­ση της με­τα­πο­λε­μι­κής Συ­ρί­ας, στα πλαί­σια μιας «πα­θη­τι­κής επα­νά­στα­σης», όπου «όλα πρέ­πει να αλ­λά­ξουν για να πα­ρα­μεί­νουν όπως πριν». Αλλά ο συμ­βο­λι­σμός της ανύ­ψω­σης της συ­ρια­κής κα­θε­στω­τι­κής ση­μαί­ας σε πό­λεις όπου μέχρι πρό­τι­νος ανέ­μι­ζε η ση­μαία της συ­νο­μο­σπον­δί­ας και του PYD, και η απαί­τη­ση για έντα­ξη των πο­λι­το­φυ­λα­κών σε «Λε­γε­ώ­να» του κυ­βερ­νη­τι­κού στρα­τού (η απο­κα­τά­στα­ση του κρα­τι­κού μο­νο­πω­λί­ου της βίας) δεί­χνει μια πρώτη νίκη του συ­ρια­κού (και του τουρ­κι­κού) κρά­τους απέ­να­ντι στην προ­σπά­θεια της Ρο­ζά­βα.

Αλλά αν δι­δά­σκει κάτι η πρό­σφα­τη (και όχι μόνο!) ιστο­ρία της πε­ριο­χής, και η πιο σί­γου­ρη «τα­κτο­ποί­η­ση» θέλει πολύ χρόνο και κόπο για να προ­χω­ρή­σει και μπο­ρεί ανά πάσα στιγ­μή να τι­να­χτεί στον αέρα, προς το κα­λύ­τε­ρο ή και προς το χει­ρό­τε­ρο…

rproject.gr/