Το μέλλον της Λατινικής Αμερικής κρίνεται και πάλι στους δρόμους

Το κοινωνικό-πολιτικό εκκρεμές εξακολουθεί να «ζαλίζει» στη Λατινική Αμερική. Η εξέγερση στη Χιλή συνεχίζεται με νέες προκλήσεις, ενώ αντιμετωπίζει μια καταστολή βγαλμένη από τις μέρες του Πινοσέτ. Στη Βολιβία ένα πραξικόπημα υπενθυμίζει σε πόσο «άγρια» εποχή έχει μπει η υπο-ήπειρος, αλλά αντιμετωπίζει μια αντίσταση που θυμίζει τις μεγάλες αγωνιστικές παραδόσεις της. Ακόμα και στη ζοφερή Βραζιλία του Μπολσονάρο, η έξοδος του Λούλα από τη φυλακή ανοίγει τη συζήτηση για τις δυνατότητες του κινήματος αντίστασης. Σε όλες τις περιπτώσεις, αναδεικνύεται η αγριότητα της δεξιάς παλινόρθωσης, οι αδυναμίες των δυνάμεων του «ροζ κύματος», αλλά και η επιστροφή της μαχητικής διάθεσης των «από κάτω» που συγκλόνισε τον πλανήτη και μερικά χρόνια πριν. Όπως και τότε, έτσι και τώρα, το μέλλον της πολύπαθης υπο-ηπείρου θα γραφτεί στους δρόμους…

Πάνος Πέτρου

Βο­λι­βία: Αντί­στα­ση στο πρα­ξι­κό­πη­μα!
Όταν ο Έβο Μο­ρά­λες προ­σέ­φυ­γε στο Ανώ­τα­το Δι­κα­στή­ριο για να επι­κυ­ρώ­σει εκεί τη δυ­να­τό­τη­τά του να διεκ­δι­κή­σει μια νέα θη­τεία (μετά την ήττα του στο σχε­τι­κό δη­μο­ψή­φι­σμα), ο Κα­να­δός μαρ­ξι­στής, ει­δι­κός σε θέ­μα­τα Λα­τι­νι­κής Αμε­ρι­κής, Τζέ­φρι Γού­μπερ έγρα­φε:

«Ο Μο­ρά­λες κατά πάσα πι­θα­νό­τη­τα θα κερ­δί­σει τις εκλο­γές, αλλά υπάρ­χει μια ανη­συ­χη­τι­κή τάση, που μας υπεν­θυ­μί­ζει τις νέες δυ­να­μι­κές της Δε­ξιάς… Επει­δή η Δεξιά βλέ­πει ότι δεν πρό­κει­ται να νι­κή­σει… χρη­σι­μο­ποιεί αυτή την κί­νη­ση του Μο­ρά­λες γύρω από το σύ­νταγ­μα για να πε­ρι­γρά­ψει τη Βο­λι­βία ως δι­κτα­το­ρία… λέει “δεν μπο­ρεί­τε να πε­ρι­μέ­νε­τε τί­πο­τα από την έκ­βα­ση των εκλο­γών του 2019”… Αυτό για το οποίο προϊ­δε­ά­ζει λοι­πόν μια τέ­τοια τα­κτι­κή είναι η πι­θα­νό­τη­τα πολύ τρο­μα­κτι­κών εξε­λί­ξε­ων. Στρα­τιω­τι­κά πρα­ξι­κο­πή­μα­τα δεν απο­κλεί­ο­νται κα­θό­λου…» («Η υπο­χώ­ρη­ση του ροζ κύ­μα­τος στη Λατ. Αμε­ρι­κή», πε­ριο­δι­κό «Κόκ­κι­νο», τεύ­χος 11).

Παρά τις όποιες αφορ­μές (η ιστο­ρία με το «πά­γω­μα» της κα­τα­μέ­τρη­σης) και τις «τε­χνι­κές» ανα­λύ­σεις στον αστι­κό Τύπο για το κατά πόσο ήταν(!) πρα­ξι­κό­πη­μα, αυτό που συ­νέ­βη στη Βο­λι­βία μετά τις εκλο­γές είχε ορ­γα­νω­θεί και προ­α­ναγ­γελ­θεί έμ­με­σα από καιρό.

Το πρα­ξι­κό­πη­μα

Από τη «στιγ­μή» του «πα­γώ­μα­τος» της κα­τα­μέ­τρη­σης, η αντι­πο­λί­τευ­ση κα­τέ­φυ­γε σε εξω­κοι­νο­βου­λευ­τι­κή επί­θε­ση. Αμ­φι­σβή­τη­σε αμέ­σως το τε­λι­κό απο­τέ­λε­σμα, δεν απο­δέ­χτη­κε ούτε τη λύση της επα­να­κα­τα­μέ­τρη­σης και κα­τέ­βα­σε τον κόσμο της στους δρό­μους να απαι­τή­σει την ανα­τρο­πή του Έβο Μο­ρά­λες. Όταν η σύ­γκρου­ση με­τα­φέρ­θη­κε στο «πε­ζο­δρό­μιο», ο Κάρ­λος Μέσα (ο κε­ντρο­δε­ξιός εκλο­γι­κός αντί­πα­λος του Μο­ρά­λες) γρή­γο­ρα εκτο­πί­στη­κε από μια άλλη προ­σω­πι­κό­τη­τα: τον (αυ­το­α­πο­κα­λού­με­νο) «μάτσο» Κα­μά­τσο. Είναι ο ακρο­δε­ξιός ηγέ­της μιας «επι­τρο­πής πο­λι­τών» από την Σάντα Κρουζ, την πλού­σια (και εχθρι­κή προς τον Μο­ρά­λες) επαρ­χία στα ανα­το­λι­κά, που είχε ανα­λά­βει το έργο της «εξω­κοι­νο­βου­λευ­τι­κής» ανα­συ­γκρό­τη­σης της Δε­ξιάς. Το αντι­πο­λι­τευ­τι­κό κί­νη­μα γρή­γο­ρα ηγε­μο­νεύ­τη­κε από τους οπα­δούς, τις με­θό­δους και τις τα­κτι­κές του Κα­μά­τσο, με τις άγριες εγκλη­μα­τι­κές επι­θέ­σεις σε στε­λέ­χη του MAS, τις εφό­δους και τις πυρ­πο­λή­σεις σπι­τιών κ.ο.κ. Το όργιο τρο­μο­κρα­τί­ας και αντι-ιθα­γε­νι­κού ρα­τσι­σμού βρήκε γρή­γο­ρα συ­μπα­ρα­στά­τη στην αστυ­νο­μία, που προ­χώ­ρη­σε σε μα­ζι­κή «ανταρ­σία» κατά της κυ­βέρ­νη­σης και πέ­ρα­σε στο πλευ­ρό των ακρο­δε­ξιών συμ­μο­ριών. Ενώ οι μπά­τσοι ξή­λω­ναν από τις στο­λές τους την ιθα­γε­νι­κή ση­μαία, οι οπα­δοί του Κα­μά­τσο έκαι­γαν την ίδια ση­μαία κι έγρα­φαν συν­θή­μα­τα στα πα­νε­πι­στή­μια ότι «θα πε­τα­χτούν έξω οι ιθα­γε­νείς». Αυτή η «συμ­βο­λι­κή» βία πε­ρι­γρά­φει τον στόχο της πραγ­μα­τι­κής, τρο­μα­κτι­κής, βίας που ασκή­θη­κε τις μέρες της ανα­τρο­πής του Μο­ρά­λες από αστυ­νο­μία και ακρο­δε­ξιές συμ­μο­ρί­ες.

Στη Βο­λι­βία υπάρ­χει πα­ρελ­θόν νε­ο­φα­σι­σμού. Στη σύ­γκρου­ση του 2008-2010 (από­πει­ρα από­σχι­σης των ανα­το­λι­κών επαρ­χιών) είχε ανα­δυ­θεί η UJC, μια πα­ρα­στρα­τιω­τι­κή νε­ο­λαι­ί­στι­κη ορ­γά­νω­ση με ανοι­χτά να­ζι­στι­κά  σύμ­βο­λα (μέσα από τις γραμ­μές της ανα­δύ­θη­κε και ο Κα­μά­τσο) που συ­νερ­γά­ζε­ται με τους φραν­κι­κούς φα­λαγ­γί­τες της Falange Socialista Boliviana. Ο δια­βό­η­τος πο­λυ­ε­κα­τομ­μυ­ριού­χος Μπράν­κο Μα­ρί­νο­βιτς θε­ω­ρεί­ται ο «χο­ρη­γός» των νε­ο­φα­σι­στι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων της Σάντα Κρουζ. Τα τε­λευ­ταία χρό­νια, ανα­δύ­ε­ται κι ένα ακρο­δε­ξιό ρεύμα φα­να­τι­κών Ευαγ­γε­λι­στών Χρι­στια­νών, που θε­ω­ρεί «σα­τα­νι­κή» την κυ­βέρ­νη­ση Μο­ρά­λες (και την ιθα­γε­νι­κή «θε­ο­ποί­η­ση» της «Μη­τέ­ρας Γης»). Αυ­τούς εξέ­φρα­ζε ο Κα­μά­τσο, όταν γο­νά­τι­ζε με τη Βίβλο και δή­λω­νε ότι «ο Θεός επέ­στρε­ψε στο Προ­ε­δρι­κό Μέ­γα­ρο».

Με τον Κα­μά­τσο να πε­ρι­φέ­ρε­ται ως «ηγέ­της» πάνω σε πε­ρι­πο­λι­κό (και να δη­λώ­νει ότι «δεν του καί­γε­ται καρφί» για τις κρι­τι­κές του Κάρ­λος Μέσα στις βί­αιες πρα­κτι­κές) και τις επι­θέ­σεις και τις απει­λές να κλι­μα­κώ­νο­νται ανε­ξέ­λεγ­κτα, η στρα­τιω­τι­κή ηγε­σία «πρό­τει­νε» στον Μο­ρά­λες να πα­ραι­τη­θεί. Ένα πρα­ξι­κό­πη­μα με­γα­λο­γαιο­κτη­μό­νων-αστυ­νο­μί­ας-νε­ο­φα­σι­στών βρήκε τη «σεμνή» υπο­στή­ρι­ξη και του στρα­τού.

Πα­ρό­τι ο Μο­ρά­λες είχε απο­δε­χθεί νέες εκλο­γές, όταν ο Ορ­γα­νι­σμός Αμε­ρι­κα­νι­κών Κρα­τών (το «μακρύ χέρι» των ΗΠΑ στη Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή) δεν ανα­γνώ­ρι­σε το απο­τέ­λε­σμα, τε­λι­κά υπο­χρε­ώ­θη­κε σε πα­ραί­τη­ση (όπως και ο αντι­πρό­ε­δρος Λι­νέ­ρα και οι υπό­λοι­ποι στη σειρά δια­δο­χής) και κα­τέ­φυ­γε στο Με­ξι­κό που του προ­σέ­φε­ρε πο­λι­τι­κό άσυλο.

Η δεξιά βου­λευ­τής Ζανίν Ανιές (επί­σης γε­μά­τη ανα­φο­ρές στο χρι­στια­νι­σμό και μίσος για τους ιθα­γε­νείς) ανα­κη­ρύ­χθη­κε πρό­ε­δρος (με την απου­σία των βου­λευ­τών του MAS), το Συ­νταγ­μα­τι­κό Δι­κα­στή­ριο την ανα­γνώ­ρι­σε (όπως και οι πε­ρισ­σό­τε­ρες με­γά­λες δυ­νά­μεις, ΗΠΑ, Ρωσία, Βρε­τα­νία, Γερ­μα­νία κλπ) και η ίδια πλέον έχει ορ­κί­σει «με­τα­βα­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση» και ορ­γα­νώ­νει συ­να­ντή­σεις με τις ένο­πλες δυ­νά­μεις και την αστυ­νο­μία, σώ­μα­τα στα οποία έδωσε με διά­ταγ­μα το “ακα­τα­δί­ω­κτο” για όσα θα πρά­ξουν κατά δια­δη­λω­τών που αντι­μά­χο­νται στο πρα­ξι­κό­πη­μα.

Η ηγε­σία του MAS

Ο Μο­ρά­λες και η ηγε­σία του MAS έδει­ξαν να αιφ­νι­διά­ζο­νται από­λυ­τα από την κλι­μά­κω­ση της επί­θε­σης. Κα­νείς δεν κα­τά­λα­βε ποτέ αν το κύμα πα­ραι­τή­σε­ων είχε κά­ποιο πο­λι­τι­κό σκε­πτι­κό «συλ­λο­γι­κού ανέν­δο­του», αν ήταν συ­ντε­ταγ­μέ­νη υπο­χώ­ρη­ση ή απο­τέ­λε­σμα πα­νι­κού απέ­να­ντι στην άγρια απει­λή. Ακόμα και η δια­φυ­γή του Έβο δεν ήταν σαφές αν απο­τε­λού­σε «πα­ραί­τη­ση» ή κά­ποια πρό­θε­ση «διε­ξα­γω­γής του αγώνα από έξω» (όπως επι­χεί­ρη­σε ο εξό­ρι­στος μετά την ανα­τρο­πή του από το στρα­τό Μα­νου­έλ Σε­λά­για στην Ον­δού­ρα το 2008).

Όταν το­πο­θε­τή­θη­κε το ίδιο το κόμμα κατά τις κρί­σι­μες ώρες, η ανα­κοί­νω­ση ήταν θολή ως προς τις προ­θέ­σεις, με εν­δει­κτι­κό το από­σπα­σμα: «Τις ερ­χό­με­νες μέρες, το κυ­νη­γη­τό των συ­ντρό­φων μας θα συ­νε­χι­στεί. Ευ­θύ­νη μας είναι να προ­στα­τεύ­σου­με ο ένας τον άλλο σαν οι­κο­γέ­νεια…  Σή­με­ρα είναι η ώρα της αλ­λη­λεγ­γύ­ης, αύριο θα είναι η ώρα της ανα­διορ­γά­νω­σης και των επό­με­νων βη­μά­των σε έναν αγώνα που δεν θα τερ­μα­τι­στεί με αυτά τα θλι­βε­ρά γε­γο­νό­τα. Το σύν­θη­μά μας είναι “αντι­στα­θεί­τε/αντέξ­τε σή­με­ρα για να αγω­νι­στεί­τε και πάλι αύριο”».

Από το Με­ξι­κό, ο Μο­ρά­λες δή­λω­νε αφε­νός ότι η πα­ραί­τη­σή του δεν έγινε δεκτή από το Κο­γκρέ­σο, άρα δεν μπο­ρεί να πει ότι δεν είναι πλέον πρό­ε­δρος, κι αφε­τέ­ρου ότι υπο­χρε­ώ­θη­κε να πα­ραι­τη­θεί, αλλά το έκανε με τη θέ­λη­σή του «για να απο­φευ­χθεί η αι­μα­το­χυ­σία».

Ο Αρ­γε­ντί­νος μαρ­ξι­στής Μαρ­τίν Μο­σκέ­ρα, επι­κρί­νο­ντας και όσους κρά­τη­σαν «ίσες απο­στά­σεις» και όσους «πα­ραι­τή­θη­καν του δι­καιώ­μα­τος στην κρι­τι­κή», σχο­λί­α­σε τις μέρες της πα­ρά­λυ­σης:

«Αγω­νι­ζό­μα­στε για να νι­κή­σου­με και για να νι­κή­σου­με πρέ­πει να βγά­ζου­με συ­μπε­ρά­σμα­τα από τις εμπει­ρί­ες μας. Αυτό που έκανε χθες ο Έβο θυ­μί­ζει αυτό που έκα­ναν ο Χουάν Περόν το 1955 απέ­να­ντι στο πρα­ξι­κό­πη­μα ή ο Σαλ­βα­δόρ Αλιέ­ντε το 1973 (και το αντί­θε­το αυτού που έκανε ο Τσά­βες το 2002). Αυτές οι πα­ραι­τή­σεις και υπο­χω­ρή­σεις, όπως και του Έβο, δεν απέ­τρε­ψαν καμιά αι­μα­το­χυ­σία, αντί­θε­τα άφη­σαν τις κοι­νω­νι­κές και πο­λι­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις και κι­νή­μα­τα μαζί με τις λαϊ­κές τά­ξεις στο έλεος της βάρ­βα­ρης αντι­δρα­στι­κής βίας. Οι εκτε­λέ­σεις του 1955 και η γε­νο­κτο­νία του Πι­νο­σέτ απο­δει­κνύ­ουν αυτή την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Οι αντε­πα­να­στά­σεις γεν­νούν τη βία, όχι οι επα­να­στά­σεις. Το κοι­νω­νι­κό και αν­θρώ­πι­νο κό­στος ανά­με­σα στις δύο δεν συ­γκρί­νε­ται».

Ήταν μια πα­ρέμ­βα­ση που θύ­μι­ζε τις προει­δο­ποι­ή­σεις του Αλ­τα­μι­ρά­νο στον Αλιέ­ντε, όταν κι εκεί­νος πί­στευε ότι «απο­φεύ­γει την αι­μα­το­χυ­σία» κι ο σύ­ντρο­φός του στο ΣΚ έλεγε ότι η αντε­πί­θε­ση είναι η μο­να­δι­κή ελ­πί­δα να απο­φευ­χθεί/πε­ριο­ρι­στεί.

Οι ιστο­ρι­κές ανα­φο­ρές ή οι πα­ρεμ­βά­σεις από έξω κι από μα­κριά καμιά φορά δεν αρ­κούν να δώ­σουν απα­ντή­σεις σε σκλη­ρά ερω­τή­μα­τα που αντι­με­τω­πί­ζουν οι άμεσα εμπλε­κό­με­νοι. Αλλά στην πε­ρί­πτω­ση της Βο­λι­βί­ας, οι ίδιοι οι «από κάτω» έδει­ξαν ότι κα­τα­λα­βαί­νουν εν­στι­κτω­δώς ποια πρέ­πει να είναι η απά­ντη­ση.

Η αντί­στα­ση

Τις ίδιες πε­ρί­που μέρες που κυ­κλο­φο­ρού­σε η σχε­τι­κή αμ­φί­ση­μη ανα­κοί­νω­ση του MAS, στην ιθα­γε­νι­κή ερ­γα­τού­πο­λη του Ελ Άλτο, ένα «κά­στρο» κι­νη­μα­τι­κής μα­χη­τι­κό­τη­τας έξω από την πρω­τεύ­ου­σα, οι κοι­νω­νι­κές ορ­γα­νώ­σεις και οι συ­νε­λεύ­σεις γει­το­νιών κή­ρυσ­σαν πό­λε­μο ενά­ντια στο πρα­ξι­κό­πη­μα. Κα­λού­σαν το λαό «να σχη­μα­τί­σει επι­τρο­πές αυ­το­ά­μυ­νας, να ορ­γα­νώ­σει οδο­φράγ­μα­τα και να μεί­νει σε διαρ­κή κι­νη­το­ποί­η­ση», έδι­ναν στους πρα­ξι­κο­πη­μα­τί­ες «48 ώρες για να εγκα­τα­λεί­ψουν τα πόστα τους», απαι­τού­σαν από την αστυ­νο­μία να σε­βα­στεί το σύ­νταγ­μα και συ­μπλή­ρω­ναν ότι «αν δε συμ­μορ­φω­θεί, κα­λού­με στη συ­γκρό­τη­ση συν­δι­κα­λι­στι­κής-λαϊ­κής αστυ­νο­μί­ας για την υπε­ρά­σπι­ση του λαού και των θε­σμών».

Αυτό το «πρό­γραμ­μα» ανα­κοι­νώ­θη­κε σε μια συ­γκέ­ντρω­ση που δο­νού­νταν από την ιαχή «του­φέ­κια, πο­λυ­βό­λα – το Άλτο δεν θα πέσει!». Ξέ­σπα­σαν δια­δη­λώ­σεις –με επι­κε­φα­λής τα θρυ­λι­κά «Κόκ­κι­να Πόν­τσο», την ιθα­γε­νι­κή πο­λι­το­φυ­λα­κή που τσά­κι­σε την αντι­δρα­στι­κή επί­θε­ση του 2008– όπου ο κό­σμος φώ­να­ζε «τώρα ναι, εμ­φύ­λιος πό­λε­μος!». Οι «τα­πει­νοί» της Βο­λι­βί­ας δεν τον επε­δί­ω­καν, αλλά ανα­γνώ­ρι­ζαν ότι τους τον κή­ρυ­ξαν και πρέ­πει να απα­ντή­σουν αντί­στοι­χα. Τα συν­δι­κά­τα ορ­γα­νώ­νο­νται ενά­ντια στο πρα­ξι­κό­πη­μα, απει­λώ­ντας με γε­νι­κή απερ­γία που θα πα­ρα­λύ­σει τα πάντα, ενώ ανε­πι­βε­βαί­ω­τες πλη­ρο­φο­ρί­ες μι­λούν για «πα­ρα­δό­σεις» ολό­κλη­ρων αστυ­νο­μι­κών τμη­μά­των στους δια­δη­λω­τές.

Η Βο­λι­βία δεν έχει μόνο πλού­σια «αντε­πα­να­στα­τι­κή» πα­ρά­δο­ση (τα όσα ανα­φέ­ρα­με για τη δράση κι ορ­γά­νω­ση νε­ο­φα­σι­στών). Έχει να αντι­πα­ρα­βά­λει και πλού­σια «επα­να­στα­τι­κή» πα­ρά­δο­ση. Είναι η χώρα όπου τα «Κόκ­κι­να Πόν­τσο» μα­ταί­ω­σαν την τε­λευ­ταία αντι­δρα­στι­κή ανταρ­σία το 2008, όπου η ερ­γα­τι­κή συ­νο­μο­σπον­δία COB έφτα­σε το 2003-2005 να συ­γκα­λέ­σει τα όρ­γα­νά της με το ερώ­τη­μα αν η διέ­ξο­δος από την κρίση (μετά τις δια­δο­χι­κές ανα­τρο­πές προ­έ­δρων) βρί­σκε­ται στην  κα­τά­λη­ψη της εξου­σί­ας από την ίδια.

Παρά την απο­νέ­κρω­ση και τη διά­βρω­ση στα χρό­νια της δια­κυ­βέρ­νη­σης Μο­ρά­λες, αυτές οι ρι­ζο­σπα­στι­κές πα­ρα­δό­σεις επα­νεμ­φα­νί­στη­καν τη στιγ­μή του κιν­δύ­νου. Και χωρίς να μπο­ρεί να τεκ­μη­ριω­θεί, θα ισχυ­ρι­στού­με ότι η απο­τυ­χία του Γκουαϊ­δό στη Βε­νε­ζου­έ­λα, η ήττα του Μάκρι στην Αρ­γε­ντι­νή, αλλά –κυ­ρί­ως!– οι εξε­γέρ­σεις στο Εκουα­δόρ και τη Χιλή βο­ή­θη­σαν κι αυτές τους «από κάτω» στη Βο­λι­βία να βρουν το σθέ­νος να ση­κώ­σουν το γάντι.

Προ­ο­πτι­κές

Το μέλ­λον είναι ρευ­στό. Και οι πιο σκλη­ροί επι­κρι­τές (από αρι­στε­ρά) του Έβο κα­τα­νο­ούν εύ­κο­λα το επί­δι­κο της συ­ντρι­βής του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος. Αυτή η «με­τα­βα­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση» μι­σαλ­λό­δο­ξων φα­να­τι­κών θρη­σκό­λη­πτων, νε­ο­φα­σι­στών, άγριων ρα­τσι­στών και αγρο­βιο­μη­χά­νων είναι θα­νά­σι­μη απει­λή. Έχου­με ξα­να­γρά­ψει, σχο­λιά­ζο­ντας την πο­λύ­πα­θη υπο-ήπει­ρο, ότι οι αντι­λή­ψεις της λα­τι­νο­α­με­ρι­κα­νι­κής Δε­ξιάς δί­νουν κυ­ριο­λε­κτι­κό κι ανα­τρι­χια­στι­κό νόημα σε φρά­σεις που λέ­γο­νται ανέ­ξο­δα και κατά τις κυ­βερ­νη­τι­κές εναλ­λα­γές στην Ευ­ρώ­πη όπως «ρε­βαν­σι­σμός» και «ιδιο­κτη­σια­κή αντί­λη­ψη της χώρας».

Ανε­ξαρ­τή­τως προ­θέ­σε­ων, ο Μο­ρά­λες απο­τε­λεί αυτή τη στιγ­μή σύμ­βο­λο της πάλης και το MAS είναι το μα­ζι­κό­τε­ρο κόμμα στο οποίο ανα­φέ­ρε­ται η αντί­στα­ση. Με αυτή την έν­νοια, το πώς θα επι­λέ­ξει ο ίδιος και η κομ­μα­τι­κή ηγε­σία να κι­νη­θούν θα βα­ρύ­νει στις εξε­λί­ξεις. Η κοι­νω­νι­κή βάση «ξε­πέ­ρα­σε» την ηγε­σία ως προς την αντί­στα­ση στο πρα­ξι­κό­πη­μα, αλλά το κάνει στο όνομα της «υπε­ρά­σπι­σής» της και δεν υπάρ­χουν ισχυ­ρές ορ­γα­νω­μέ­νες δυ­νά­μεις στα αρι­στε­ρά του MAS.

Είναι σε εξέ­λι­ξη δια­πραγ­μα­τεύ­σεις με­τα­ξύ της Δε­ξιάς και του MAS για το εν­δε­χό­με­νο νέων εκλο­γών και για την τύχη του Μο­ρά­λες. Το MAS δεν δεί­χνει πρό­θυ­μο να δώσει συ­νέ­χεια σε μια συν­θή­κη «δυα­δι­κής εξου­σί­ας», ενώ και στο στρα­τό­πε­δο της Δε­ξιάς αρ­χί­ζει να εμ­φα­νί­ζε­ται και πάλι ένα ρεύμα «εθνι­κής συ­νεν­νό­η­σης», σε σύ­γκρι­ση με τον ρε­βαν­σι­στι­κό τριομ­φα­λι­σμό των πρώ­των ημε­ρών μετά την πα­ραί­τη­ση του Μο­ρά­λες και πριν τα γε­γο­νό­τα στο Ελ Άλτο.

Δεν είναι κα­θό­λου αυ­το­νό­η­το ότι μπο­ρεί να υπάρ­ξει «συμ­φι­λί­ω­ση» και ομα­λές εκλο­γές μετά τα όσα προη­γή­θη­καν. Αν προ­κύ­ψει ένα τέ­τοιο σε­νά­ριο θα οφεί­λε­ται (πα­ρα­δό­ξως) σε εκεί­νους που δή­λω­σαν έτοι­μοι για «εμ­φύ­λιο πό­λε­μο». Αυ­τούς πήρε υπόψη η βο­λι­βια­νή Δεξιά για να ξα­να­νοί­ξει τη συ­ζή­τη­ση για «ομαλή διέ­ξο­δο» και να ανα­ζη­τή­σει γέ­φυ­ρες με το MAS.

Αλλά η λύση κά­ποιας «ομα­λής διε­ξό­δου» πα­ρα­μέ­νει δύ­σκο­λη κι αμ­φι­λε­γό­με­νη (ως προς το πε­ριε­χό­με­νό της) για να θε­ω­ρη­θεί θε­τι­κή. Και κυ­ρί­ως –ανε­ξαρ­τή­τως εκτι­μή­σε­ων του κα­θέ­να– η άβυσ­σος που απο­κα­λύ­φτη­κε με­τα­ξύ των δύο κοι­νω­νι­κών στρα­το­πέ­δων τις καυ­τές αυτές μέρες δεν θα γε­φυ­ρω­θεί με συ­νεν­νο­ή­σεις κο­ρυ­φής. Υπάρ­χουν πολ­λοί που έχουν κάθε λόγο να επι­διώ­κουν μια νέα ανα­μέ­τρη­ση –και από τα πάνω και δεξιά κι από τα κάτω και αρι­στε­ρά. Δυ­στυ­χώς, οι πρώ­τοι δεί­χνουν πιο πρό­θυ­μοι και πιο ορ­γα­νω­μέ­νοι να επι­χει­ρούν σε κάθε ευ­και­ρία… Ελ­πί­ζου­με να χτί­σουν μια αντί­στοι­χη διά­θε­ση κι ορ­γά­νω­ση και οι «δικοί μας», οι δεύ­τε­ροι…

 

Χιλή: Λαϊκή αυ­το-ορ­γά­νω­ση απέ­να­ντι σε κα­τα­στο­λή και ελιγ­μούς
Ο Πι­νιέ­ρα υπο­χρε­ώ­θη­κε να άρει την απα­γό­ρευ­ση κυ­κλο­φο­ρί­ας και την κα­τά­στα­ση έκτα­κτης ανά­γκης στη Χιλή. Φυ­σι­κά το έπρα­ξε αφού αυτά τα μέτρα είχαν κα­ταρ­γη­θεί στην πράξη από 1,5 εκα­τομ­μύ­ριο αν­θρώ­πους στη γε­νι­κή απερ­γία στο Σα­ντιά­γκο.

Η κα­τα­στο­λή ωστό­σο συ­νε­χί­ζε­ται με αγριό­τη­τα. Το Εθνι­κό Κέ­ντρο για τα Αν­θρώ­πι­να Δι­καιώ­μα­τα κα­τα­θέ­τει εκ­θέ­σεις-κό­λα­φο για την κυ­βέρ­νη­ση, ενώ μέλη του πα­ρα­δέ­χο­νται ότι πα­ρου­σιά­ζουν μόνο μέρος της ει­κό­νας, καθώς είναι αδύ­να­το να κα­τα­γρα­φούν όλα όσα έπρα­ξε ο κρα­τι­κός μη­χα­νι­σμός. Ακόμα και ο ΟΗΕ έστει­λε κλι­μά­κιο στη χώρα. Χι­λια­νοί αθλη­τές και Χι­λια­νές καλ­λι­τέ­χνι­δες αξιο­ποιούν το «βήμα» που τους δί­νε­ται σε βρα­βεύ­σεις και τε­λε­τές για να κα­ταγ­γεί­λουν διε­θνώς ότι «στη Χιλή μας βα­σα­νί­ζουν και μας βιά­ζουν».

Παρά την κα­τα­στο­λή (και τις υπο­χω­ρή­σεις του Πι­νιέ­ρα με την υπό­σχε­ση φι­λο­λαϊ­κών μέ­τρων και τις πα­ραι­τή­σεις υπουρ­γών), οι δια­δη­λώ­σεις και οι κι­νη­το­ποι­ή­σεις συ­νε­χί­ζο­νται με αμεί­ω­τη έντα­ση και με μέσο αυ­το­ά­μυ­νας «τις μόνες λύ­σεις του άο­πλου λαού: τη δη­μιουρ­γι­κό­τη­τα και το μέ­γε­θος της κι­νη­το­ποί­η­σης», όπως έγρα­ψε αγω­νί­στρια.

Μετά την ήττα της με­τω­πι­κής επί­θε­σης («αντι­με­τω­πί­ζου­με έναν αδί­στα­κτο εχθρό»), απέ­τυ­χε και η προ­σπά­θεια να διαι­ρε­θούν οι δια­δη­λω­τές σε «τα­ρα­ξί­ες» (που πάνε γυ­ρεύ­ο­ντας, αν συ­νε­χί­σουν να δια­δη­λώ­νουν) και εκεί­νους «που έχουν θε­μι­τές δυ­σφο­ρί­ες» (και ει­σα­κού­στη­καν, οπότε μπο­ρούν να επι­στρέ­ψουν σπί­τια τους). Όλοι συ­νέ­χι­σαν να δια­δη­λώ­νουν κι αντι­με­τώ­πι­σαν μαζί την ίδια κα­τα­στο­λή.

Έτσι πρό­σφα­τα ο Πι­νιέ­ρα ανα­δι­πλώ­θη­κε ρη­το­ρι­κά εκ νέου. Για πρώτη φορά πα­ρα­δέ­χθη­κε ότι «Υπήρ­ξε κα­τα­φυ­γή σε δυ­σα­νά­λο­γη βία, δια­πρά­χθη­καν κα­τα­χρή­σεις ή αδι­κή­μα­τα και δεν έγι­ναν σε­βα­στά τα δι­καιώ­μα­τα όλων», ασκώ­ντας μια κά­ποια (αυτό)κρι­τι­κή για την κα­τα­σταλ­τι­κή βία.

Στο επί­κε­ντρο έχει έρθει το ζή­τη­μα του νέου Συ­ντάγ­μα­τος. Το συ­γκε­κρι­μέ­νο αί­τη­μα έχει προϊ­στο­ρία στη Χιλή, καθώς πα­ρέ­μει­νε σχε­δόν άθι­κτο το Σύ­νταγ­μα του Πι­νο­σέτ. Η συ­γκε­κρι­μέ­νη προϊ­στο­ρία σε συν­δυα­σμό με μια εξέ­γερ­ση που δεν αφορά κά­ποια επι­μέ­ρους αι­τή­μα­τα, αλλά δια­κα­τέ­χε­ται από τη γε­νι­κευ­μέ­νη διά­θε­ση «να αλ­λά­ξουν τα πάντα στη χώρα», έχει κάνει το σχε­τι­κό αί­τη­μα υπό­θε­ση χι­λιά­δων αν­θρώ­πων.

Δεν πρό­κει­ται πλέον για τις γε­νι­κό­λο­γες ανα­φο­ρές της κε­ντρο­α­ρι­στε­ράς στην ανά­γκη «αλ­λα­γών στο Σύ­νταγ­μα» ως τμήμα του κυ­βερ­νη­τι­κού της προ­γράμ­μα­τος. Δεν αφορά πλέον μόνο τους αγω­νι­στές και δια­νο­ού­με­νους που ορ­γα­νώ­νο­νταν στο πα­ρελ­θόν γύρω από αυτό το ζή­τη­μα στο «Φό­ρουμ για μια Συ­ντα­κτι­κή Συ­νέ­λευ­ση», κυ­ρί­ως σε επί­πε­δο επε­ξερ­γα­σιών και προ­πα­γάν­δας. Καθώς το σύν­θη­μα συ­ζη­τιέ­ται και δια­τυ­πώ­νε­ται από μια μα­ζι­κή εξέ­γερ­ση, γί­νε­ται αντι­κεί­με­νο πραγ­μα­τι­κής πο­λι­τι­κής πάλης.

Η πιο ισχυ­ρή από­δει­ξη του βά­ρους που πήρε το αί­τη­μα για νέο Σύ­νταγ­μα είναι η πρό­θε­ση της κυ­βέρ­νη­σης να ανοί­ξει τη σχε­τι­κή συ­ζή­τη­ση. Κάπου εδώ εμ­φα­νί­ζο­νται και οι πι­θα­νές πα­γί­δες γύρω από ερω­τή­μα­τα όπως «ποιος», «πώς» και «τι».

Ο Πι­νιέ­ρα ανα­κοί­νω­σε δη­μο­ψή­φι­σμα τον Απρί­λη του 2020 για την ανά­γκη ανα­θε­ώ­ρη­σης του Συ­ντάγ­μα­τος: «Εάν το απο­φα­σί­σουν οι πο­λί­τες, θα προ­χω­ρή­σου­με προς την κα­τάρ­τι­ση νέου Συ­ντάγ­μα­τος, του πρώ­του επί δη­μο­κρα­τί­ας». Η με­τα­τό­πι­ση του κυ­βερ­νη­τι­κού σχε­δια­σμού προς την προ­σπά­θεια να βρε­θεί ομαλή διέ­ξο­δος και να εκτο­νω­θεί η ανε­ξέ­λεγ­κτη κρίση είναι εμ­φα­νής.

Η στάση της κοι­νο­βου­λευ­τι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης και των κομ­μά­των της Αρι­στε­ράς (Σο­σια­λι­στι­κό Κόμμα, ΚΚ, Πλατύ Μέ­τω­πο) απέ­να­ντι στον ελιγ­μό έχει ση­μα­σία. Συ­ζη­τιέ­ται ένα δεύ­τε­ρο δη­μο­ψή­φι­σμα για τη «μέ­θο­δο» της συ­νταγ­μα­τι­κής αλ­λα­γής, που μπο­ρεί να λει­τουρ­γή­σει ως «τυ­ρά­κι» για να κερ­δη­θεί η συμ­με­το­χή και δυ­νά­με­ων της Αρι­στε­ράς στους κυ­βερ­νη­τι­κούς ελιγ­μούς.

Η Κα­ρί­να Νο­χά­λες, ακτι­βί­στρια του Φε­μι­νι­στι­κού Συ­ντο­νι­σμού 8Μ, αν και συμ­με­ρι­ζό­ταν τη ση­μα­σία του αι­τή­μα­τος για Συ­ντα­κτι­κή Συ­νέ­λευ­ση, προει­δο­ποιού­σε πριν ακόμα αρ­χί­σουν αυτοί οι ελιγ­μοί: «Η Συ­ντα­κτι­κή Συ­νέ­λευ­ση εμπε­ριέ­χει το ρίσκο να κα­τα­νο­ή­σου­με τον πο­λι­τι­κό αγώνα με έναν πολύ τυ­πι­κό τρόπο: “αλ­λά­ξα­με το Σύ­νταγ­μα κι άρα αλ­λά­ξα­με τη χώρα”». Αρ­κε­τοί αγω­νι­στές κά­νουν λόγο για Συ­ντα­κτι­κή Συ­νέ­λευ­ση «του λαού» για να πε­ρι­γρά­ψουν μια άλλη κα­τεύ­θυν­ση κι επι­χει­ρούν να δώ­σουν ένα άλλο πε­ριε­χό­με­νο σε αυτή την πρό­τα­ση, πολύ δια­φο­ρε­τι­κό από μια κοι­νο­βου­λευ­τι­κή δια­βού­λευ­ση.

Αλλά η πιο εν­δια­φέ­ρου­σα εξέ­λι­ξη αφορά τη δράση των ίδιων των από κάτω, στο στόχο να ελέγ­ξουν οι ίδιοι την πο­ρεία της δρά­σης τους. Ξε­κι­νώ­ντας από αυ­θόρ­μη­τες συ­να­ντή­σεις στους σταθ­μούς του μετρό (ως κοινό ση­μείο ανα­φο­ράς και συ­νά­ντη­σης των αν­θρώ­πων της ίδιας γει­το­νιάς) που με­τα­τρέ­πο­νται στα­δια­κά από άτυ­πες συ­ζη­τή­σεις με­τα­ξύ αγω­νι­στών σε μα­ζι­κές συ­νε­λεύ­σεις, μια νέα λέξη εμ­φα­νί­στη­κε στις γει­το­νιές της Χιλής: Τα «cabildos populares» (λαϊκά συμ­βού­λια)…

 

Βρα­ζι­λία: Ο Λούλα εκτός φυ­λα­κής

Με μια διά­τα­ξη που διευ­κο­λύ­νει όσους κα­τα­δι­κα­σθέ­ντες «επι­χει­ρούν να απο­δεί­ξουν την αθω­ό­τη­τά τους», ο Λούλα βγήκε από τη φυ­λα­κή μετά από 580 μέρες, σε ανα­μο­νή των τε­λι­κών εφέ­σε­ων για τις ποι­νές του.

Η απε­λευ­θέ­ρω­ση του Λούλα δεν ση­μαί­νει το τέλος των πε­ρι­πε­τειών και της ομη­ρί­ας του. Είναι προ­σω­ρι­νή, σε ανα­μο­νή των εφέ­σε­ων, ενώ αντι­με­τω­πί­ζει και άλλες 7 διώ­ξεις. Αξί­ζει να θυ­μό­μα­στε ότι κλεί­στη­κε στη φυ­λα­κή ακρι­βώς επει­δή ήταν ο μόνος υπο­ψή­φιος του PT που μπο­ρού­σε να επι­κρα­τή­σει της Δε­ξιάς και της ακρο­δε­ξιάς στις προη­γού­με­νες εκλο­γές. Τί­πο­τα δεν απο­κλεί­ει να ξα­να­στο­χο­ποι­η­θεί από το κρά­τος, αν κρι­θεί ξανά «ενο­χλη­τι­κός».

Παρ’ όλα αυτά, η έξο­δός του από τη φυ­λα­κή πα­ρα­μέ­νει μια πολύ ση­μα­ντι­κή εί­δη­ση από τη ζο­φε­ρή Βρα­ζι­λία του Μπολ­σο­νά­ρο. Όχι μόνο ως έξο­δος από τη φυ­λα­κή ενός αθώου θύ­μα­τος μιας πο­λι­τι­κής πρα­ξι­κο­πη­μα­τι­κής σκευω­ρί­ας. Αλλά και για το σήμα που στέλ­νει: Ο κό­σμος που τον πε­ρί­με­νε έξω από τη φυ­λα­κή και τα πλήθη που τον υπο­δέ­χτη­καν στις πρώ­τες του εμ­φα­νί­σεις πα­νη­γυ­ρί­ζο­ντας είναι εν­δει­κτι­κά.

Ο Βρα­ζι­λιά­νος επα­να­στά­της μαρ­ξι­στής Βα­λέ­ριο Αρ­κά­ρι εξή­γη­σε το δια­βρω­τι­κό ρόλο που έπαι­ζε η κρά­τη­ση του Λούλα στην ερ­γα­τι­κή αυ­το­πε­ποί­θη­ση: «Ο Λούλα είναι ένα σύμ­βο­λο για τα πο­λι­τι­κο­ποι­η­μέ­να κι έμπει­ρα τμή­μα­τα της ερ­γα­τι­κής τάξης, που με τη σειρά τους επη­ρε­ά­ζουν και τη νε­ό­τε­ρη γενιά… Γι’ αυ­τούς το ότι ο Λούλα σα­πί­ζει στη φυ­λα­κή είναι μια από­δει­ξη της δύ­να­μης του κρά­τους και της άρ­χου­σας τάξης» («Πόσο βαριά η ήττα;», πε­ριο­δι­κό Κόκ­κι­νο, τεύ­χος 12). Με αυτή την έν­νοια, η ση­μα­σία της απε­λευ­θέ­ρω­σης του Λούλα βρί­σκε­ται στο αν θα λει­τουρ­γή­σει «αντί­στρο­φα» σε αυτό το κλίμα απο­θάρ­ρυν­σης και σύγ­χυ­σης.

Ο αρ­χι­κός εν­θου­σια­σμός ή μια τό­νω­ση της αυ­το­πε­ποί­θη­σης των «από κάτω» είναι κα­λο­δε­χού­με­νη εξε­λί­ξη. Αλλά για τις προ­ο­πτι­κές του κι­νή­μα­τος, ο Αρ­κά­ρι γρά­φει σή­με­ρα: «είναι μια εξέ­λι­ξη που θα εξαρ­τη­θεί σε με­γά­λο βαθμό από την πο­ρεία που θα απο­φα­σί­σει να ακο­λου­θή­σει ο Λούλα. Η θέση που θα πάρει ο Λούλα στον αγώνα ενά­ντια στην κυ­βέρ­νη­ση Μπολ­σο­νά­ρο είναι το με­γα­λύ­τε­ρο άγνω­στο στη ση­με­ρι­νή πο­λι­τι­κή συ­γκυ­ρία».

Αν ο Βρα­ζι­λιά­νος ηγέ­της εν­νο­εί πραγ­μα­τι­κά ότι «το κί­νη­μα “Λευ­τε­ριά στον Λούλα” πρέ­πει να με­τα­σχη­μα­τι­στεί σε κάτι πολύ ευ­ρύ­τε­ρο» κι αυτό ενερ­γο­ποι­ή­σει την κοι­νω­νι­κή βάση του PT στο δρόμο, θα είναι μια κα­λο­δε­χού­με­νη εξέ­λι­ξη. Αλλά αξί­ζει να θυ­μό­μα­στε την πρό­σφα­τη προϊ­στο­ρία. Η απά­ντη­ση της ηγε­σί­ας του PT στην κρίση της Ντίλ­μα Ρού­σεφ και την αντε­πί­θε­ση της Δε­ξιάς ήταν από το 2013-2014 το λε­γό­με­νο σχέ­διο «Λούλα 2018»: δη­λα­δή η πα­θη­τι­κή προσ­δο­κία της επό­με­νης κάλ­πης, όπου η δη­μο­φι­λία του Λούλα θα επαρ­κού­σε να αντι­σταθ­μί­σει όσα (δεν) έκανε το PT και για τους «από κάτω» και απέ­να­ντι στην αντε­πί­θε­ση των «από πάνω». Ήταν μια προ­ο­πτι­κή που άφησε την επί­θε­ση των αντι­πά­λων ανε­νό­χλη­τη, τε­λι­κά υπο­τί­μη­σε τα μέσα στα οποία θα κα­τα­φύ­γει και οδή­γη­σε σε ήττα.

Αν η πα­ρου­σία του Λούλα συμ­βά­λει στη με­τα­τρο­πή της δη­μο­φι­λί­ας του συν­θή­μα­τος «Fora Bolsonaro» (έξω ο Μπολ­σο­νά­ρο) σε συ­γκε­κρι­μέ­νη δράση, τα νέα θα είναι σπου­δαία. Αν όμως αξιο­ποι­η­θεί για ένα…  «Λούλα 2022», όχι μόνο δεν θα προ­σφέ­ρει στο κί­νη­μα, αλλά θα ρι­σκά­ρει να δια­πι­στώ­σει (ξανά) ότι αυτή η εκλο­γο­κε­ντρι­κή στρα­τη­γι­κή μπο­ρεί να μην αφε­θεί να φτά­σει καν ως τις κάλ­πες.

Στην αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή Αρι­στε­ρά η συ­ζή­τη­ση οφεί­λει να στρα­φεί στις τα­κτι­κές που θα συν­δέ­σουν τις ηρω­ι­κές προ­σπά­θειες των «πρω­το­πο­ριών» που ση­κώ­νουν σή­με­ρα το κύριο βάρος της ρι­ζο­σπα­στι­κής αντί­στα­σης στους δρό­μους με την ενερ­γο­ποί­η­ση της με­γά­λης κοι­νω­νι­κής βάσης του «λου­λί­σμο»…

rproject.gr