Η μικρή παραδειγματική ανάλυση που ακολουθεί επικεντρώνεται στην απλοποιημένη αριθμητικά διερεύνηση της επίπτωσης που έχει η απόσβεση του επενδεδυμένου παγίου κεφαλαίου στο ποσοστό του κέρδους της αποσβενόμενης επένδυσης.
- του Κώστα Λαμπρόπουλου |
|red line
Μεθοδολογικά, η ανάλυση που ακολουθεί προηγείται της ανάλυσης που περιέχεται στο άρθρο μου «Η διαχρονική πορεία του ποσοστού του κέρδους» που έχει ήδη δημοσιευτεί στο RedLine[i]στις 20180917 καθότι είθισται -και ορθά- οι τάσεις που απορρέουν από την παρελθούσα κατάσταση ενός συστήματος να τίθενται τουλάχιστον ως πλαίσιο στις μελλοντικές δυναμικές που συνθέτουν οι όποιες παρούσες αλλαγές του.
Πρέπει, ωστόσο, να επισημανθεί ότι η ανάλυση είναι αυτοτελής και, επομένως, ανεπηρέαστη από τη σειρά ανάγνωσης των δύο κειμένων. Πάντως, καλό είναι να διαβαστούν και τα δύο ασχέτως σειράς.
Ίσως, χρειάζεται να υπενθυμίσωπάλι ότι δεν είμαι ούτε «ειδικός» της εφαρμογής του «νόμου της πτώσης του ποσοστού του κέρδους», ούτε βαθύς γνώστης της εκτεταμένης σχετικής βιβλιογραφίας.
Τέλος, υπογραμμίζω ότι ως αφετηρία της ανάλυσης θα χρησιμοποιηθεί,όπως και στο προηγούμενο άρθρο, το αριθμητικό παράδειγμα που ο ίδιος ο Μαρξ δίνει κατά την διατύπωση του ισχυρισμού του για το«Νόμο της πτώσης του ποσοστού του κέρδους» στο Κεφάλαιο 13 Ο νόμος ως τέτοιος του 3ου Μέρους Ο νόμος της τάσης του ποσοστού του κέρδους να πέφτει του 3ου τόμου του Κεφαλαίου.
Α.
Η επιχείρηση, έστω Α, με την οποία ο Μαρξ παραδειγματοποιεί τον ισχυρισμό του για την ισχύ στον καπιταλισμό του «νόμου της διαχρονικής μείωσης του ποσοστού του κέρδους», έχει την ακόλουθη αξιακή σύνθεση: Α: c = 50, καιv = 100, τότεp’ = 100/150 = 66⅔%∙
όπου: c :το σταθερό κεφάλαιο | v : το μεταβλητό κεφάλαιο | p’: το ποσοστό κέρδους | p’ = s / C = s / (c + v)
όπου: s : η υπεραξία | C :το κεφάλαιο | C= c + v | θ : η οργανική σύνθεση του κεφαλαίου C | θ = c / v | ε : η εκμετάλλευση της εργασίας | ε = s / v
Με τα υποθετικά αυτά δεδομένα προκύπτει ότι η αξία που παράγεται στην επιχείρηση Α είναι: (1) aA = 250 μονάδες αξίας
Β.
Τώρα θα υποθέσουμε ότι η λειτουργία της επιχείρησης αυτής δεν είναι μονοχρονοπεριοδική όπως κάνει ο Μαρξ αλλά ότι εκτείνεται σε περισσότερες της μιας διαδοχικές χρονικές περιόδους, έστω τρεις.
Επομένως:
(2) Τ = 3, όπου Τ : το πλήθος των χρονικών περιόδων λειτουργίας της επιχείρησης Α.
Γ.
Δεδομένου ότι κατά τον Μαρξ στο «σταθερό κεφάλαιο» cπεριλαμβάνονται αθροιστικά ανομοιογενή πράγματα:
α) την αξία (κόστος αγοράς και εγκατάστασης) του παγίου κεφαλαίου (γήπεδα, κτίρια, μηχανήματα, εξοπλισμός, κ.ο.κ.), έστωf.
β) τις δαπάνες τρέχουσας συντήρησης και επιδιόρθωσης του παγίου κεφαλαίου (που επιτρέπει τη διαχρονική διατήρηση της αξίας των μέσων παραγωγής και της συνημμένης παραγωγικότητας της εργασίας), έστω σ.
γ) την αγορά των τρεχουσών εισροών (πρώτες και βοηθητικές ύλες, υλικά συσκευασίας, ενέργεια, επικοινωνίας, κ.ο.κ.), έστω u.
για να καταστεί εφικτή η τέλεση της πράξης της απόσβεσης του παγίου κεφαλαίου fτα επιμέρους συστατικά στοιχεία του σταθερού κεφαλαίου cπρέπει να διαχωριστούν και να ποσοτικοποιηθούν.
Επομένως: (3) c = f + σ + u = 50 μονάδες αξίας.
Θα υποθέσω αυθαιρέτως ότι:
(4) f = 30 μονάδες αξίας,
(5) σ = 5% επί της αξίας του παγίου σταθερού κεφαλαίου κάθε χρονική περίοδο = 2,5 μονάδες αξίας κάθε χρονική περίοδο.
(6) u = 17,5 μονάδες αξίας ως το υπόλοιπο κάθε χρονική περίοδο.
Δ.
Θα υποθέσω τώρα, χάριν ευκολίας, ότι η επιχείρηση Α αποσβένει το πάγιο σταθερό κεφάλαιό της f = 30 καθ’ ολοκληρία εντός μιας μόνο χρονικής περιόδου, της πρώτης.
Επομένως, ό,τι κατά τον Μαρξ συμβαίνει στην επιχείρηση Α τη μία και μοναδική χρονική περίοδο λειτουργίας της στην δικιά μας περίπτωσησυμβαίνει την πρώτη χρονική περίοδο λειτουργίας της.
Επομένως, το ποσοστό του κέρδους την πρώτη χρονική περίοδο είναι -όπως υπολογίζει ο Μαρξ- 66⅔%∙
Ε.
Η διαφοροποίηση επέρχεται καθ’ όμοιο τρόπο τη δεύτερη και την τρίτη χρονική περίοδο λειτουργίας της (και όλες τις δυνατές επακόλουθες): αφού το πάγιο σταθερό κεφάλαιο f = 30 αποσβέστηκε καθ’ ολοκληρίαν την πρώτη χρονική περίοδο, τη δεύτερη χρονική περίοδο και για όλες τις επόμενες χρονικές περιόδους κατά τις οποίες τα μέσα παραγωγής με τα οποία ενδύεται το πάγιο σταθερό κεφάλαιο μπορούν να λειτουργήσουν παραγωγικά, το σταθερό κεφάλαιο μειώνεται ισοπόσως (-30 μονάδες αξίας).
Επομένως:
(7) η οργανική σύνθεση του κεφαλαίου θ μειώνεται από θ1 = 50% σε θt>1 = 20%, t = 1, … , n.
και
(8) το ποσοστό του κέρδους p’ αυξάνεται από p’1 = 66⅔%σεp’t>1 = 108,33%, %, t = 1, … , n.
Με τα ανωτέρω αριθμητικά δεδομένα, η αύξηση και η εν συνεχεία σταθεροποίηση του ποσοστού του κέρδους για Τ = 3 απεικονίζονται στο ακόλουθο σχετικό γράφημα:
Συμπέρασμα
Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι -ceterisparibus- οι αποσβέσεις του πάγιου σταθερού κεφαλαίου διαμορφώνουν μια διαχρονική (κυκλική[i]) ροπή αύξησης του ποσοστού του κέρδους του επενδεδυμένου κεφαλαίου.
Η ροπή αύξησης του ποσοστού του κέρδους παρακινεί (με έναν κάποιο adhocετεροχρονισμό) πρόσθετα κεφάλαια να επενδυθούν. Δεδομένου, ωστόσο, ότι οι εισροές των νέων επενδύσεων είναι εκροές των υφιστάμενων επιχειρήσεων ή / και των νέων επενδύσεων, η όλη επενδυτική διαδικασία προσλαμβάνει, επίσης, μια κάποια αυτοπολλαπλασιαστικήδιάσταση, δηλαδή -πρακτικά- μεγεθύνεται (σε ορισμένες περιπτώσεις) ασυμμέτρως.
Το αποτέλεσμαπου τελικά επιτυγχάνεται από την όποια «υπερ»-επενδυτική δραστηριότητα είναι -κατά πάσα πιθανότητα- η αύξηση της προσφοράς και, επομένως, η μείωση των τιμών, άρα και του ποσοστού του κέρδους των επιχειρήσεων, νέων και παλαιών.
Με τη σειρά της,η μείωση του ποσοστού του κέρδουςενεργοποιεί τη διαδικασία ανταγωνιστικής συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου (μονοπωλιστικοποίηση) που επισημάνθηκε στο προηγούμενο άρθρο μαςi«Η διαχρονική πορεία του ποσοστού του κέρδους» που δημοσιεύτηκε στο RedLineστις 20180917 με διαχρονική ασυμπτωτική κατάληξη -υπενθυμίζεται- τη θέσπιση μονοπωλιακών τιμών και διαμέσου αυτών την επίτευξη υπερκερδών.
Σημειώσεις – Παραπομπές
[i]https://redlineagrinio.gr/publications/kostaslampropoulos/65375-diaxroniki-poreia-posostou-kerdous [i] Κυκλική, καθότι διαχρονικά ορισμένες επενδύσεις παγίου σταθερού κεφαλαίου έχουν αποσβεστεί πλήρως ενώ παράλληλα νέες επενδύσεις προστίθενται προς απόσβεση.
