Ο «Άγγλος Ασθενής»

Η  πτώση της Λιζ Τρας δημιούργησε ιστορικό ρεκόρ (45 μέρες στην πρωθυπουργία) και ένα μεγάλο πονοκέφαλο στον εκδοτικό οίκο που είχε ανακοινώσει για τον Δεκέμβρη την κυκλοφορία ενός νέου βιβλίου για την άνοδό της. Αλλά πέρα και πάνω από αυτά, αποτέλεσε ένα σύμπτωμα μιας τριπλής κρίσης στο Ηνωμένο Βασίλειο, οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής.

Πάνος Πέτρου

Η οι­κο­νο­μι­κή κρίση και τα τρα­σο­νό­μικς

Οι προ­ο­πτι­κές της διε­θνούς οι­κο­νο­μί­ας είναι συ­νο­λι­κά δυ­σμε­νείς, αλλά σύμ­φω­να με όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρους ανα­λυ­τές, είτε μαρ­ξι­στές είτε συ­στη­μι­κούς, η Βρε­τα­νία μοιά­ζει να είναι ο «με­γά­λος ασθε­νής» σε αυτήν την κρίση. Το Ηνω­μέ­νο Βα­σί­λειο έχει μια οι­κο­νο­μία που υπο­χω­ρεί σε αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τα σε σχέση με άλλες, αντι­με­τω­πί­ζει εξαι­ρε­τι­κά υψηλό πλη­θω­ρι­σμό (τον με­γα­λύ­τε­ρο στο G10 και υψη­λό­τε­ρο από πολ­λές άλλες ευ­ρω­παϊ­κές χώρες), έχει συσ­σω­ρεύ­σει τα τε­λευ­ταία χρό­νια ένα ση­μα­ντι­κό έλ­λει­μα στο ισο­ζύ­γιο πλη­ρω­μών, καθώς η λίρα χάνει την αξία της και ει­σά­γει πε­ρισ­σό­τε­ρα και ακρι­βό­τε­ρα. Πρό­σφα­τα η Ντόι­τσε Μπανκ προει­δο­ποί­η­σε με ση­μεί­ω­μα τους πε­λά­τες της ότι η Βρε­τα­νία τεί­νει να απο­κτή­σει οι­κο­νο­μι­κό προ­φίλ «ανα­δυό­με­νης αγο­ράς» (με­τα­ξύ «ανα­πτυσ­σό­με­νων» και «ανα­πτυγ­μέ­νων»).

Σε αυτό το φόντο, η Λιζ Τρας πα­ρου­σί­α­σε μια απά­ντη­ση που προ­κά­λε­σε ανα­στά­τω­ση στις αγο­ρές και μια συ­ντρι­πτι­κή (και τε­λι­κά απο­τε­λε­σμα­τι­κή) επί­θε­ση «πει­θάρ­χη­σης» της κυ­βέρ­νη­σης μιας με­γά­λης οι­κο­νο­μί­ας, που φα­νέ­ρω­σε την ευά­λω­τη θέση στην οποία έχει βρε­θεί ο βρε­τα­νι­κός κα­πι­τα­λι­σμός.

Τα λε­γό­με­να «τρα­σο­νό­μικς» συν­δύ­α­ζαν μια θη­ριώ­δη αύ­ξη­ση των κρα­τι­κών δα­πα­νών με σκαν­δα­λω­δώς γεν­ναιό­δω­ρες φο­ρο­α­παλ­λα­γές στους πλού­σιους. Για να γίνει εφι­κτός αυτός ο συν­δυα­σμός ρα­γδαί­ας αύ­ξη­σης δα­πα­νών/με­γά­λης μεί­ω­σης εσό­δων, η Τρας ανα­κοί­νω­σε ότι θα προ­χω­ρού­σε στο με­γα­λύ­τε­ρο κρα­τι­κό δα­νει­σμό μετά το 1972. Τα προη­γού­με­να χρό­νια, τα κράτη στη­ρί­χθη­καν στην αύ­ξη­ση του δα­νει­σμού τους για να αντι­με­τω­πί­σουν κρί­σεις (πχ συ­νέ­πειες παν­δη­μί­ας), αλλά σε μια εποχή που οι Κε­ντρι­κές Τρά­πε­ζες ακο­λου­θού­σαν την πο­λι­τι­κή «πο­σο­τι­κής χα­λά­ρω­σης», δια­τη­ρώ­ντας μη­δε­νι­κά επι­τό­κια, αγο­ρά­ζο­ντας κρα­τι­κά χρέη, δια­σφα­λί­ζο­ντας έτσι πρό­σβα­ση σε «φτηνό χρήμα».

Αυτή η εποχή όμως έχει φτά­σει στο τέλος της, καθώς όλες οι Κε­ντρι­κές Τρά­πε­ζες ακο­λου­θούν την αμε­ρι­κα­νι­κή Fed σε μια πο­λι­τι­κή αύ­ξη­σης των επι­το­κί­ων με στόχο (αμ­φί­βο­λο να επι­τευ­χθεί) την αντι­με­τώ­πι­ση του πλη­θω­ρι­σμού. Η Τρά­πε­ζα της Αγ­γλί­ας συμ­με­ρί­ζε­ται αυτή την κα­τεύ­θυν­ση και το πρό­γραμ­μα της Τρας προ­κά­λε­σε σοκ, καθώς ερ­χό­ταν σε μια πε­ρί­ο­δο που το κό­στος δα­νει­σμού του αγ­γλι­κού κρά­τους αυ­ξά­νε­ται ση­μα­ντι­κά.

Η Τρας ισχυ­ρι­ζό­ταν ως ούλ­τρα-θα­τσε­ρι­κή ότι οι φο­ρο­α­παλ­λα­γές θα έφερ­ναν ανά­πτυ­ξη και έτσι θα πα­ρέ­με­νε δια­χει­ρί­σι­μο το αυ­ξη­μέ­νο δη­μό­σιο χρέος. Μόνο που τα λε­γό­με­να «trickledown economics» έχουν απο­δει­χθεί το από­λυ­το πα­ρα­μύ­θι, από συσ­σω­ρευ­μέ­να εμπει­ρι­κά δε­δο­μέ­να δε­κά­δων χωρών σε διάρ­κεια δε­κα­ε­τιών. Αυτό ασφα­λώς το γνω­ρί­ζουν καλά οι τρα­πε­ζί­τες, οι οποί­οι εν­δια­φέ­ρο­νται βα­σι­κά να μην χά­σουν τα λεφτά τους και στην ουσία είπαν στην Τρας: Καλό το πα­ρα­μύ­θι για τα μα­κρο­οι­κο­νο­μι­κά μα­κρο­πρό­θε­σμα οφέλη των φο­ρο­α­παλ­λα­γών στους πλού­σιους, αλλά για τους πλε­μπαί­ους, όχι σε μας αυτά.

Με τον μί­νι-προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό της Τρας να βρί­σκε­ται πλέον στα σκου­πί­δια, οι αγο­ρές «ηρέ­μη­σαν» κάπως. Αλλά πα­ρα­μέ­νει η ει­κό­να της ασθέ­νειας  του βρε­τα­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού, που απο­κα­λύ­φθη­κε εκ­κω­φα­ντι­κά τις μέρες της κρί­σης. Σε ένα άρθρο μαρ­ξι­στι­κής κρι­τι­κής στα «Τρα­σο­νό­μικς», η Κέιτ Ντιρ ανα­δει­κνύ­ει ότι το ανέ­φε­λο απε­ριό­ρι­στο τύ­πω­μα χρή­μα­τος είναι πο­λι­τι­κό προ­νό­μιο πα­νί­σχυ­ρων κρα­τών, για να κα­τα­λή­ξει: «Και αυτήν τη στιγ­μή, η Βρε­τα­νία θυ­μί­ζει πε­ρισ­σό­τε­ρο την Αρ­γε­ντι­νή παρά τις ΗΠΑ».

Κρίση στους Τό­ρη­δες και στο κρά­τος

Η βαθιά αγω­νία του βρε­τα­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού είχε κρυ­φτεί πίσω από μια ει­κό­να που δεί­χνει αντι­φα­τι­κή: Την απο­γεί­ω­ση των κερ­δών τα τε­λευ­ταία 2 χρό­νια. Αυτή όμως -ση­μειώ­νουν οι πιο προ­σε­κτι­κοί μαρ­ξι­στές οι­κο­νο­μο­λό­γοι- δεν αναι­ρεί την κυ­ρί­αρ­χη τάση κάμ­ψης της κερ­δο­φο­ρί­ας των επι­χει­ρή­σε­ων, η οποία ανα­μέ­νε­ται να εκ­δη­λω­θεί πιο δρα­μα­τι­κά καθώς η οι­κο­νο­μία οδεύ­ει προς πι­θα­νή νέα ύφεση.

Κάτι αντί­στοι­χο μπο­ρεί να ει­πω­θεί και για το κόμμα των Τό­ρη­δων. Στις εκλο­γές του 2019 νί­κη­σαν άνετα, ανα­κτώ­ντας και σε από­λυ­τους αριθ­μούς και ως πο­σο­στό την εκλο­γι­κή υπο­στή­ρι­ξη που απο­λάμ­βα­ναν κατά την κυ­ριαρ­χία τους στη δε­κα­ε­τία του ’80 και τις αρχές του ’90. Αλλά αυτές οι νίκες δεν αναι­ρού­σαν την κυ­ρί­αρ­χη τάση πα­ρακ­μής και κρί­σης του κόμ­μα­τος, η οποία επί­σης ανα­μέ­νε­ται να εκ­δη­λω­θεί πιο δρα­μα­τι­κά, ή μάλ­λον εκ­δη­λώ­νε­ται ήδη.

Οι Τό­ρη­δες δι­καιού­νταν κά­πο­τε να κα­μα­ρώ­νουν ως το πλέον ρι­ζω­μέ­νο, ικανό στη δια­κυ­βέρ­νη­ση, συ­νε­κτι­κό και στρα­τη­γι­κά απο­τε­λε­σμα­τι­κό πο­λι­τι­κό δη­μιούρ­γη­μα αστι­κής τάξης. Αυτή η πε­ρι­γρα­φή μοιά­ζει μα­κρι­νή ανά­μνη­ση, αν ανα­λο­γι­στεί κα­νείς τη δια­δρο­μή από τον «ηλί­θιο που πυ­ρο­βό­λη­σε το πόδι του» Ντέι­βιντ Κά­με­ρον, στην «κυ­βέρ­νη­ση-ζό­μπι» της Τε­ρέ­ζα Μέι κι από τον «Κλό­ουν Μπο­Τζο» στις 45 μέρες της Λιζ Τρας.

Η δια­δι­κα­σία που έκανε πε­ρί­γε­λο το ελίτ κόμμα μιας από τις πιο έμπει­ρες αστι­κές τά­ξεις στον πλα­νή­τη είναι πο­λυ­σύν­θε­τη. Αφορά τις αλ­λα­γές που έφερε ο νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμός στο κρά­τος, τις γρα­φειο­κρα­τί­ες του και τα πο­λι­τι­κά κόμ­μα­τα, τη διο­λί­σθη­ση του Ηνω­μέ­νου Βα­σι­λεί­ου από την Αυ­το­κρα­το­ρία προς τη «Μικρά Αγ­γλία», τις επι­πτώ­σεις της πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης στη σύν­θε­ση και τις συμ­μα­χί­ες της αστι­κής τάξης κ.ο.κ.

Αλλά ο πυ­ρο­δό­της κι επι­τα­χυ­ντής της ση­με­ρι­νής οξεί­ας κρί­σης είναι το Brexit. Το ρήγμα όσον αφορά τις σχέ­σεις με την ΕΕ είχε εμ­φα­νι­στεί από τα μέσα της δε­κα­ε­τί­ας του ’90. Όχι άσχε­τα με τις πα­ρα­πά­νω συ­νο­λι­κό­τε­ρες αλ­λα­γές, η ενα­πο­μεί­να­σα ορ­γα­νω­μέ­νη κοι­νω­νι­κή βάση του κόμ­μα­τος, ιδιαί­τε­ρα στα με­σο­στρώ­μα­τα του Νότου, άρ­χι­σε να γαν­τζώ­νε­ται με όλο και με­γα­λύ­τε­ρη θέρμη από μια αφη­ρη­μέ­νη επι­θυ­μία («ανά­κτη­σης της κυ­ριαρ­χί­ας») που ερ­χό­ταν σε αντί­φα­ση με τις επι­λο­γές της με­γά­λης αστι­κής τάξης. Ο Ντέι­βιντ Κά­με­ρον εμπνεύ­στη­κε το δη­μο­ψή­φι­σμα με στόχο να μπει τέλος στην αέναη εσω­κομ­μα­τι­κή συ­ζή­τη­ση. Κα­τά­φε­ρε να την πα­ρο­ξύ­νει και -με τη νίκη του Brexit- να με­τα­τρέ­ψει το εσω­κομ­μα­τι­κό πρό­βλη­μα σε πρό­βλη­μα του κρά­τους. Το απο­τέ­λε­σμα δέ­σμευε την ωμή πο­λι­τι­κή επι­βί­ω­ση των Τό­ρη­δων με μια επι­λο­γή στην οποία δια­φω­νού­σε η πλειο­ψη­φία της κοι­νω­νι­κής τάξης της οποί­ας τα συλ­λο­γι­κά συμ­φέ­ρο­ντα είναι δου­λειά αυτού του κόμ­μα­τος να εκ­προ­σω­πεί. Αυτή ήταν η βάση της πα­ρα­λυ­τι­κής κρί­σης της Τε­ρέ­ζα Μέι, που έληξε με την ανα­τρο­πή της από το λόμπι των δε­ξιών ευ­ρω­σκε­πτι­κι­στών υπό την ηγε­σία του Μπό­ρις Τζόν­σον.

Η υπό­σχε­ση «να ολο­κλη­ρω­θεί το Brexit» επα­νέ­φε­ρε στο εκλο­γι­κό μα­ντρί τις διαρ­ρο­ές προς τον Φά­ραντζ, ενώ το γε­γο­νός ότι απέ­να­ντι ήταν ο  Κόρ­μπιν εξα­σφά­λι­σε στους Τό­ρη­δες την στή­ρι­ξη όλης της αστι­κής τάξης. Όμως φά­νη­κε σύ­ντο­μα ότι το δεξιό κόμμα και οι κοι­νω­νι­κές δυ­νά­μεις στις οποί­ες ανα­φέ­ρε­ται δεν είχαν ενο­ποι­η­θεί γύρω από μια στρα­τη­γι­κή. Η πτώση του Τζόν­σον είχε πολ­λές αι­τί­ες κι αφορ­μές, αλλά έφερε τη σφρα­γί­δα κά­ποιων κο­ρυ­φαί­ων υπουρ­γών που απο­στα­σιο­ποι­ή­θη­καν. Σή­με­ρα, ο Economist πα­ρα­τη­ρεί ότι η ανα­τρο­πή της Τρας «συ­νέ­βη χωρίς να υπάρ­χει καν ηγε­σία να την ορ­γα­νώ­σει». Τόσο οι σύ­ντρο­φοι στη Βρε­τα­νία όσο και ο διε­θνής αστι­κός Τύπος, πε­ρι­γρά­φουν ένα κόμμα κα­τα­κερ­μα­τι­σμέ­νο σε πολ­λές μι­κρές ομά­δες, με μόνο κοινό στοι­χείο το αμοι­βαίο μίσος και μόνο συ­νε­κτι­κό ιστό (αλλά και πηγή των αλ­λη­λο­μα­χαι­ρω­μά­των) το άγχος της εκλο­γι­κής επι­βί­ω­σης. Αυτός ο κα­τα­κερ­μα­τι­σμός άλ­λω­στε είχε επι­τρέ­ψει στην μικρή ούλ­τρα-θα­τσε­ρι­κή ομάδα γύρω από την Τρας να κερ­δί­σει εξαρ­χής, πα­ρό­τι δεν είχε σο­βα­ρό ρεύμα υπο­στή­ρι­ξης στο κόμμα.

Κοι­νω­νι­κή κρίση: Οι απερ­γί­ες

Όλα αυτά θα προ­σέ­φε­ραν μια κά­ποια από­λαυ­ση ως θέαμα, αλλά δεν θα σή­μαι­ναν και πολλά επί της ου­σί­ας, αν δεν εξε­λίσ­σο­νταν στο φόντο μιας εντυ­πω­σια­κής ανα­θέρ­μαν­σης της ερ­γα­τι­κής αντί­στα­σης. Από το κα­λο­καί­ρι μέχρι σή­με­ρα, η απερ­για­κή δράση συ­νε­χί­ζε­ται με αμεί­ω­τη έντα­ση στο Νησί. Ση­μα­ντι­κοί κλά­δοι διε­ξά­γουν μάχες που δεν είναι «απερ­γί­ες διαρ­κεί­ας» με την έν­νοια της αδιά­κο­πης απερ­για­κής δρά­σης, αλλά έχουν μακρά διάρ­κεια, με την έν­νοια των συ­χνών 24ω­ρων απερ­γιών στα πλαί­σια ενός πολύ πα­ρα­τε­τα­μέ­νου προ­γραμ­μα­τι­σμού που γε­μί­ζει το «απερ­για­κό κα­λε­ντά­ρι» και δη­μιουρ­γεί σο­βα­ρά προ­βλή­μα­τα στα αφε­ντι­κά.

Στο λι­μά­νι του Λί­βερ­πουλ, μετά τις δύο εβδο­μά­δες απερ­γί­ας τον Σε­πτέμ­βρη κι άλλες 7 μέρες στις αρχές Οκτώ­βρη, άλλες δύο εβδο­μά­δες απερ­γί­ας ξε­κί­νη­σαν στις 25 Οκτώ­βρη. Η απερ­γία αντι­με­τω­πί­ζει πλέον και τη σκλή­ρυν­ση των ερ­γο­δο­τι­κών απει­λών: Στη διάρ­κεια του προη­γού­με­νου κύ­κλου απερ­για­κής δρά­σης, 132 απερ­γοί δέ­χτη­καν επί­ση­μες ει­δο­ποι­ή­σεις ότι μπο­ρεί να τε­θούν σε δια­θε­σι­μό­τη­τα.

Το συν­δι­κά­το CWU (επι­κοι­νω­νί­ες) ανα­κοί­νω­σε πρό­σφα­τα τις ημε­ρο­μη­νί­ες των (κυ­λιό­με­νων ανά κλάδο ή χώρο δου­λειάς) απερ­γιών που κα­λύ­πτουν τις πε­ρισ­σό­τε­ρες μέρες του Νο­έμ­βρη. Και σε αυτόν τον κλάδο, οι απερ­γοί αντι­με­τω­πί­ζουν κλι­μά­κω­ση των ερ­γο­δο­τι­κών απει­λών. Ο γε­νι­κός διευ­θυ­ντής των Βα­σι­λι­κών Τα­χυ­δρο­μεί­ων, απει­λεί με 10 χι­λιά­δες απο­λύ­σεις αν δεν γί­νουν δεκτά από τους απερ­γούς τα σχέ­διά του (για με­τα­τρο­πή των Τα­χυ­δρο­μεί­ων σε «κά­τερ­γο» τύπου Άμα­ζον).

Το RMT, το συν­δι­κά­το στις συ­γκοι­νω­νί­ες που «άναψε τη σπίθα», συ­νε­χί­ζει τις κι­νη­το­ποι­ή­σεις του, έχο­ντας προ­γραμ­μα­τί­σει μέρες (κυ­λιό­με­νης) απερ­γί­ας στις 5, 7 και 9 Νο­έμ­βρη.

Στο βρε­τα­νι­κό ΕΣΥ, που πρό­σφα­τα δέ­χτη­κε πρό­τα­ση για αυ­ξή­σεις 4% (το ένα τρίτο του πλη­θω­ρι­σμού), ξε­κι­νά η με­γά­λη (και δύ­σκο­λη) μάχη των ψη­φο­φο­ριών, με στόχο να προ­κύ­ψουν απερ­γί­ες το Δε­κέμ­βρη ή το Γε­νά­ρη.

Οι κε­ντρι­κές μάχες πλαι­σιώ­νο­νται από πολ­λές μι­κρές και συχνά νι­κη­φό­ρες κι­νη­το­ποι­ή­σεις. Το ερ­γο­λα­βι­κό προ­σω­πι­κό σε ένα νο­σο­κο­μείο μετά από 26 ημέ­ρες απερ­γιών (από τον Ιούνη μέχρι σή­με­ρα), κέρ­δι­σε αυ­ξή­σεις 14,7% (ανα­δρο­μι­κά από τον Απρί­λη), αλλά και δι­καιώ­μα­τα σε επι­πλέ­ον άδειες, σε πλη­ρω­μέ­νες αναρ­ρω­τι­κές, σε πλη­ρω­μή των δύ­σκο­λων υπε­ρω­ριών κ.ά. δι­καιώ­μα­τα που δεν είχαν ως «ερ­γο­λα­βι­κοί». Σε ένα δι­υ­λι­στή­ριο κοντά στο Λί­βερ­πουλ, 1.500 ερ­γα­ζό­με­νοι προ­χώ­ρη­σαν σε αυ­θόρ­μη­τη-«ανε­πί­ση­μη» απερ­γία. Μετά από την αρ­χι­κή ερ­γο­δο­τι­κή αδιαλ­λα­ξία («δεν είναι επί­ση­μη, δεν θα κερ­δί­σε­τε τί­πο­τα έτσι» κλπ), κέρ­δι­σαν ση­μα­ντι­κές αυ­ξή­σεις, όπως και τα με­ρο­κά­μα­τα των 4 ημε­ρών που ήταν σε απερ­γία.

Αυτές τις εβδο­μά­δες, μια σύ­ντο­μη επί­σκε­ψη στα σάιτ της βρε­τα­νι­κής ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς μπο­ρεί να «ζα­λί­σει» από το πλή­θος των ρα­πόρ­των για μι­κρές απερ­γί­ες που έγι­ναν, των προ­α­ναγ­γε­λιών επί μέ­ρους απερ­γιών που θα γί­νουν, της κά­λυ­ψης των πιο κε­ντρι­κών κλα­δι­κών μαχών που είναι σε πα­ρα­τε­τα­μέ­νη εξέ­λι­ξη.

Αυτές οι απερ­γί­ες απο­τε­λούν μέρος της ερ­μη­νεί­ας και της κρί­σης των Τό­ρη­δων. Ασφα­λώς, ακόμα και οι πιο «σε­ση­μα­σμέ­νοι» οπτι­μι­στές δεν ισχυ­ρί­ζο­νται ότι τον Τζόν­σον ή την Τρας «τους έριξε το κί­νη­μα», ανα­γνω­ρί­ζο­ντας ότι η εσω­κομ­μα­τι­κή φα­γω­μά­ρα της Δε­ξιάς έχει έναν αυ­τό­νο­μο, εσω­κομ­μα­τι­κό, χα­ρα­κτή­ρα -όπως και ότι η Τρας στην ουσία ανα­τρά­πη­κε «από τις αγο­ρές». Αλλά ζη­τή­μα­τα που ήδη βρά­ζουν μέσα στο κυ­βερ­νη­τι­κό κόμμα και τρο­φο­δο­τούν τη φα­γω­μά­ρα του (οι αντε­γκλή­σεις περί «ανι­κα­νό­τη­τας», τα άγχη της εκλο­γι­κής επι­βί­ω­σης, η απώ­λεια της εμπι­στο­σύ­νης της αστι­κής τάξης) πα­ρο­ξύ­νο­νται όταν απέ­να­ντι έχουν ένα ενερ­γό ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα, που προ­σθέ­τει με τη δράση τους επι­πλέ­ον πο­νο­κε­φά­λους σε μια αστι­κή τάξη με πα­ρα­φορ­τω­μέ­νο ήδη το κε­φά­λι της.

Αυτές οι απερ­γί­ες αφή­νουν το απο­τύ­πω­μά τους και στους εν­δο­α­στι­κούς καυ­γά­δες. Ο νέος υπουρ­γός Οι­κο­νο­μι­κών, ο Τζέ­ρε­μι Χαντ, ανέ­λα­βε κα­θή­κο­ντα με στόχο να εξα­πο­λύ­σει -κατά δή­λω­σή του- «μέτρα που θα προ­κα­λέ­σουν δά­κρυα», για να ικα­νο­ποι­η­θούν οι «αγο­ρές». Αλλά πριν προ­χω­ρή­σει σε αυτά, ξε­κί­νη­σε την θη­τεία του ακυ­ρώ­νο­ντας τις φο­ρο­ε­λα­φρύν­σεις τους πλού­σιους και επα­να­φέ­ρο­ντας την αύ­ξη­ση της φο­ρο­λο­γί­ας των επι­χει­ρή­σε­ων από το 19% στο 25%, κάτι που είχε δρο­μο­λο­γη­θεί αλλά το ακύ­ρω­νε ο μί­νι-προ­ϋ­πο­λο­γι­σμός της Τρας. Ο άν­θρω­πος που το 2019 είχε διεκ­δι­κή­σει το χρί­σμα του κόμ­μα­τός του με ση­μαία τη μεί­ω­ση του φόρου των επι­χει­ρή­σε­ων από το 19% στο 12,5%, ασφα­λώς προ­χω­ρά σε αυτή την κί­νη­ση γνω­ρί­ζο­ντας ότι δεν τον παίρ­νει -στις ση­με­ρι­νές εκρη­κτι­κές συν­θή­κες- να ζη­τή­σει ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρα «δά­κρυα» από τους πολ­λούς ενώ θα μοι­ρά­ζει αναί­σχυ­ντα χα­μό­γε­λα στους λί­γους.

Αλλά η επί­θε­ση πα­ρα­μέ­νει. Ο Χαντ έχει ήδη προ­α­ναγ­γεί­λει την «ανα­θε­ώ­ρη­ση» της πο­λι­τι­κής κρα­τι­κών επι­δο­τή­σε­ων στους λο­γα­ρια­σμούς ρεύ­μα­τος (που αφο­ρού­σε με­γά­λο τμήμα του δα­νει­σμού που είχε προ­α­ναγ­γεί­λει η Τρας) και ετοι­μά­ζε­ται να ανα­κοι­νώ­σει κι άλλες δρα­στι­κές πε­ρι­κο­πές δη­μο­σί­ων δα­πα­νών.

Από εκεί προ­κύ­πτει η με­γα­λύ­τε­ρη ση­μα­σία των απερ­γιών. Γιατί αυτές είναι η μόνη μέ­θο­δος να πα­ρου­σια­στούν οι ερ­γα­τι­κές ανά­γκες στο προ­σκή­νιο. Οι «από πάνω» μπο­ρεί να δι­χά­ζο­νται για το αν είναι και­ρός για νέες φο­ρο­α­παλ­λα­γές στους πλού­σιους ή όχι. Αλλά κα­νείς τους δεν αμ­φι­βά­λει για την ανά­γκη συ­γκρά­τη­σης του ερ­γα­τι­κού ει­σο­δή­μα­τος. Μπο­ρεί να δια­φω­νούν για το αν και πόσο μπο­ρεί να συ­νε­χι­στεί το τύ­πω­μα νέου χρή­μα­τος και ο κρα­τι­κός δα­νει­σμός. Αλλά όλοι απο­φεύ­γουν το ζή­τη­μα της ανα­δια­νο­μής του υπάρ­χο­ντος πλού­του. Οι απερ­γί­ες στο Νησί, κρα­τώ­ντας ψηλά την ση­μαία «αυ­ξή­σεις του­λά­χι­στον στο ύψος του πλη­θω­ρι­σμού!», φω­νά­ζο­ντας «κόψτε τα κέρδη, όχι τις θέ­σεις ερ­γα­σί­ας!» και «πα­γώ­στε τα κέρδη, όχι τους αν­θρώ­πους», φέρ­νουν στην κε­ντρι­κή πο­λι­τι­κή σκηνή την αντί­στρο­φη τα­ξι­κή μο­νο­μέ­ρεια σε αυτήν που χα­ρα­κτη­ρί­ζει τους διε­θνείς αστι­κούς χει­ρι­σμούς στο ζή­τη­μα της αντι­με­τώ­πι­σης του πλη­θω­ρι­σμού.

Η επό­με­νη μέρα

Σε πο­λι­τι­κό επί­πε­δο, τις μέρες της κρί­σης της Τρας, οι Τό­ρη­δες βρέ­θη­καν 35 (!) μο­νά­δες πίσω από τους Ερ­γα­τι­κούς. Σύμ­φω­να με κά­ποιες εκτι­μή­σεις, αυτό το σε­νά­ριο θα σή­μαι­νε μια άνευ προη­γου­μέ­νου εξα­φά­νι­ση των Τό­ρη­δων (που στο μο­νο­ε­δρι­κό σύ­στη­μα που ισχύ­ει, θα βρί­σκο­νταν με μια ντου­ζί­να βου­λευ­τές). Αυτό δεί­χνει δύ­σκο­λο, αλλά μια συ­ντρι­βή αντί­στοι­χη με εκεί­νη του 1997 δεί­χνει εξαι­ρε­τι­κά πι­θα­νή.

Επε­λέ­γη ο Ρίσι Σού­νακ για να δια­σώ­σει ό,τι μπο­ρεί από το προ­φίλ του κόμ­μα­τος, γι’ αυτό και ο με­γά­λος θό­ρυ­βος για την με­τα­να­στευ­τι­κή κα­τα­γω­γή του. Αλλά ακόμα και οι οπα­δοί της πιο σοφτ εκ­δο­χής «πο­λι­τι­κής ταυ­το­τή­των» κα­τα­λα­βαί­νουν ότι είναι αστεί­ες οι προ­σπά­θειες να πα­ρου­σια­στεί ο διο­ρι­σμός του Σού­νακ ως μια βρε­τα­νι­κή «στιγ­μή Ομπά­μα». Η εκλο­γή Ομπά­μα υπήρ­ξε πράγ­μα­τι «στιγ­μή» κα­ταρ­χήν γιατί ήταν… εκλο­γή. Πέρα από το τί πε­ρί­με­νε κα­νείς από τον ίδιο, είχε ση­μα­σία ότι μια πλειο­ψη­φία του αμε­ρι­κα­νι­κού εκλο­γι­κού σώ­μα­τος επέ­λε­ξε έναν μαύρο για πρό­ε­δρο, απέ­να­ντι σε έναν εκ­πρό­σω­πο της ρα­τσι­στι­κής Δε­ξιάς. Ο Ομπά­μα έκανε μια δια­δρο­μή από την κοι­νω­νι­κή δράση στην επαγ­γελ­μα­τι­κή πο­λι­τι­κή και έδωσε τις εκλο­γι­κές του μάχες κι­νη­το­ποιώ­ντας ένα εν­θου­σιώ­δες εκλο­γι­κό ρεύμα «προ­ο­δευ­τι­σμού» που του επέ­τρε­πε να ισχυ­ρι­στεί (δη­μα­γω­γι­κά) ότι «εκ­προ­σω­πεί την κοι­νό­τη­τα». Ο Σού­νακ διο­ρί­στη­κε από τους γέ­ρους πλού­σιους λευ­κούς άντρες που απο­τε­λούν την πλειο­ψη­φία στο Συ­ντη­ρη­τι­κό Κόμμα. Ενώ η ανέ­λι­ξή του στις προ­ε­πι­λο­γές για την ηγε­σία ενός τέ­τοιου κόμ­μα­τος, δύ­σκο­λα θα αγ­γί­ξει και τον πιο ευ­συ­γκί­νη­το σε ιστο­ρί­ες αναρ­ρί­χη­σης από τα αλώ­νια στα σα­λό­νια: Όλοι μπο­ρεί­τε να τα κα­τα­φέ­ρε­τε, αρκεί να πάτε σε καλό πα­νε­πι­στή­μιο, όπου ίσως γνω­ρί­σε­τε και κα­τα­φέ­ρε­τε να πα­ντρευ­τεί­τε την κόρη ενός Ινδού με­γι­στά­να, πριν πιά­σε­τε δου­λειά στην Goldman Sachs. Αν δη­λώ­νε­τε και δη­μό­σια ότι «δεν έχω φί­λους στην ερ­γα­τι­κή τάξη», θα γί­νε­τε ακόμα συ­μπα­θέ­στε­ρος στις γραμ­μές των «ευ­γε­νών» που θα σας επι­λέ­ξουν.

Απέ­να­ντι, ο Κιρ Στάρ­μερ πε­ρι­μέ­νει το σάπιο φρού­το να πέσει. Έχο­ντας εξα­πο­λύ­σει εσω­κομ­μα­τι­κό κυ­νη­γη­τό ενά­ντια στους «κορ­μπι­νί­στας» (και τον ίδιο τον Κόρ­μπιν), αρ­νού­με­νος συ­στη­μα­τι­κά να δη­λώ­σει υπο­στή­ρι­ξη στις απερ­γί­ες (σε πεί­σμα των ανα­γκών ακόμα και της αντι­πο­λι­τευ­τι­κής δη­μα­γω­γί­ας) και χα­μη­λώ­νο­ντας σκό­πι­μα τις προσ­δο­κί­ες της εκλο­γι­κής του βάσης («υπάρ­χουν πολλά πράγ­μα­τα που θα θέ­λα­με να κά­νου­με αλλά δεν μπο­ρούν να γί­νουν άμεσα»), αντα­πο­κρί­νε­ται στο επί­μο­νο φλερτ της αστι­κής τάξης, καθώς τα διά­φο­ρα «λόμπι» ζη­τά­νε ρα­ντε­βού με την ηγε­σία των Ερ­γα­τι­κών κατά κύ­μα­τα.

Αυτός είναι ο επι­πλέ­ον λόγος που οι απερ­γί­ες, η κλι­μά­κω­σή τους και ο συ­ντο­νι­σμός τους έχουν κομ­βι­κή ση­μα­σία. Η νίκη του Στάρ­μερ στις εκλο­γές -όπο­τε κι αν γί­νουν- μοιά­ζει δε­δο­μέ­νη. Η ήττα των Τό­ρη­δων ανα­μέ­νε­ται εφά­μιλ­λη με την ιστο­ρι­κή συ­ντρι­βή του 1997. Και τότε εκ­φρά­στη­κε το μίσος για τα πε­πραγ­μέ­να της Δε­ξιάς, αλλά εν τη απου­σία ανε­ξάρ­τη­της ερ­γα­τι­κής δρά­σης. Η συ­νέ­χεια -της πε­ριό­δου Μπλερ- είναι γνω­στή. Η επι­μο­νή της κοι­νω­νι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης και η προ­σή­λω­ση στα ερ­γα­τι­κά αι­τή­μα­τα είναι οι μόνες εγ­γυ­ή­σεις που θα κά­νουν μια ήττα της Δε­ξιάς εν­δια­φέ­ρο­ντα εν­διά­με­σο σταθ­μό και όχι άδοξο τέλος δια­δρο­μής για το ση­με­ρι­νό απερ­για­κό κί­νη­μα.

rproject.gr/