Μεγάλες φοιτητικές κινητοποιήσεις στην Αλβανία

Την Τρίτη 4 Δεκέμβρη, οι φοιτητές/τριες της Αρχιτεκτονικής Σχολής στα Τίρανα έμειναν έξω από τις ακαδημαϊκές αίθουσες και τα αμφιθέατρα, μποϊκοτάροντας τα μαθήματα, για να διαμαρτυρηθούν για την αύξηση στα δίδακτρα κατά 30 ευρώ για κάθε εξέταση που δεν συμμετείχαν.

Μέσα σε λίγες ώρες τα νέα δια­δό­θη­καν σε πολ­λές σχο­λές της πό­λεις, και την επό­με­νη μέρα εκα­το­ντά­δες βρέ­θη­καν έξω από τις πόρ­τες του Υπουρ­γεί­ου Παι­δεί­ας απαι­τώ­ντας την κα­τάρ­γη­ση αυτού του μέ­τρου. Ο αγώ­νας κο­ρυ­φώ­θη­κε την επό­με­νες μέρες, με δε­κά­δες χι­λιά­δες φοι­τη­τές να δια­δη­λώ­νουν. Την ώρα μά­λι­στα που η αλ­βα­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση δή­λω­νε έτοι­μη να υπο­χω­ρή­σει στο συ­γκε­κρι­μέ­νο αί­τη­μα, νέα αι­τή­μα­τα προ­κύ­πτα­νε μέσα από τις δια­δη­λώ­σεις με κέ­ντρο την απαί­τη­ση για μεί­ω­ση ακόμα και στο μισό των ακα­δη­μαϊ­κών δι­δά­κτρων. Γρή­γο­ρα, οι διεκ­δι­κή­σεις επε­κτά­θη­καν και σε άλ­λους το­μείς, όπως η δη­μο­κρα­τι­κή συμ­με­το­χή των φοι­τη­τών στο Πα­νε­πι­στή­μιο, η ανά­γκη για υψη­λό­τε­ρη δη­μό­σια δα­πά­νη για την τρι­το­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση και για βελ­τί­ω­ση των συν­θη­κών δια­βί­ω­σης στις φοι­τη­τι­κές εστί­ες. Το αί­τη­μα για δη­μό­σια και δω­ρε­άν παι­δεία δεν άρ­γη­σε να τεθεί στο τρα­πέ­ζι και από τις πρώ­τες μέρες έγινε κοι­νός τόπος για όλους τους δια­δη­λω­τές, απο­δει­κνύ­ο­ντας τη στα­δια­κή ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­ση του φοι­τη­τι­κού κι­νή­μα­τος.

Ο λόγος που οι φοι­τη­τές/τριες στην Αλ­βα­νία βγαί­νουν στο δρόμο είναι ότι βιώ­νουν κα­θη­με­ρι­νά τα άμεσα απο­τε­λέ­σμα­τα των νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων στην παι­δεία που ξε­κί­νη­σαν να εφαρ­μό­ζο­νται από το κα­λο­καί­ρι του 2015 και έπει­τα. Οι με­ταρ­ρυθ­μί­σεις αυτές βα­σί­ζο­νται στην αντί­λη­ψη ότι ο αντα­γω­νι­σμός με­τα­ξύ των πα­νε­πι­στη­μί­ων για να διεκ­δι­κή­σουν χρη­μα­το­δό­τη­ση, θα οδη­γού­σε ποιο­τι­κή αύ­ξη­ση των πα­ρο­χών των πα­νε­πι­στη­μί­ων. Η μόνη αύ­ξη­ση που έχουν δει όμως οι φοι­τη­τές/τριες στην Αλ­βα­νία είναι η συ­νε­χό­με­νη αύ­ξη­ση των δι­δά­κτρων τους. Είναι προ­φα­νές πως πρό­κει­ται απλά για δι­καιο­λο­γί­ες ώστε να μειω­θεί η κρα­τι­κή χρη­μα­το­δό­τη­ση και να επω­μι­στούν οι φοι­τη­τές την οι­κο­νο­μι­κή επι­βί­ω­ση των πα­νε­πι­στη­μί­ων τους. Τα πα­νε­πι­στή­μια αντι­με­τω­πί­ζο­νται ως επι­χει­ρή­σεις, οι φοι­τη­τές ως κα­τα­να­λω­τές και η γνώση ως ένα εμπο­ρι­κό προ­ϊ­όν. Η τε­λευ­ταία αύ­ξη­ση για κάθε επα­νε­ξέ­τα­ση των φοι­τη­τών ήταν η στα­γό­να που ξε­χεί­λι­σε το πο­τή­ρι στη συλ­λο­γι­κή συ­νεί­δη­ση. Παρά την προ­σπά­θεια της κυ­βέρ­νη­σης και των ΜΜΕ να τους πα­ρου­σιά­σουν ως απο­τυ­χη­μέ­νους τε­μπέ­λη­δες, οι φοι­τη­τές επι­μέ­νουν στον αγώνα τους, με απο­τέ­λε­σμα η δια­δή­λω­ση της Πα­ρα­σκευ­ής 7/12 να είναι η πιο μα­ζι­κή δια­δή­λω­ση που έχει γίνει τα τε­λευ­ταία 25 χρό­νια χωρίς να την έχει κα­λέ­σει κά­ποιο κόμμα. Ένας από τους δια­δη­λω­τές δή­λω­σε μά­λι­στα: «Ναι είμαι απο­τυ­χη­μέ­νος ακα­δη­μαϊ­κά, αλλά δεν είναι δική μου ευ­θύ­νη. Είναι ευ­θύ­νη όσων με ανα­γκά­ζουν να δου­λεύω 12 ώρες την ημέρα για να μπορώ να πλη­ρώ­νω τα δί­δα­κτρα του πα­νε­πι­στη­μί­ου».

Ο αυ­θορ­μη­τι­σμός και η αυ­το­ορ­γά­νω­ση είναι τα βα­σι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά του κι­νή­μα­τος αυτού. Οι φοι­τη­τές/τριες επέ­λε­ξαν να μην κά­νουν κα­τα­λή­ψεις στα πα­νε­πι­στή­μια αλλά να τα εγκα­τα­λεί­ψουν, ως μία συμ­βο­λι­κή κί­νη­ση, δεί­χνο­ντας ότι αρ­νού­νται να τα ανα­γνω­ρί­σουν ως δι­κούς τους χώ­ρους, ακόμα και ως χώ­ρους που πα­ρέ­χουν τη δυ­να­τό­τη­τα ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­σης μέσα σε αυ­τούς. Κυ­ριαρ­χεί μια γε­νι­κευ­μέ­νη άρ­νη­ση για δια­πραγ­μα­τεύ­σεις με την κυ­βέρ­νη­ση. Ακόμα και όταν ο πρω­θυ­πουρ­γός της Αλ­βα­νί­ας δή­λω­σε ότι θα δε­χτεί όλα τα αι­τή­μα­τα των φοι­τητ(ρι)ών αν στα­μα­τή­σουν τις δια­δη­λώ­σεις και δε­χτούν να ξε­κι­νή­σουν δια­πραγ­μα­τευ­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες, το κί­νη­μα δεν υπέ­κυ­ψε. Η αλή­θεια, βέ­βαια, είναι ότι και να ήθελε να μπει σε διά­λο­γο με την κυ­βέρ­νη­ση δεν υπάρ­χουν άτομα ή θε­σμοί που να μπο­ρούν να εκ­προ­σω­πή­σουν αυτό το κί­νη­μα καθώς καμία πο­λι­τι­κή ορ­γά­νω­ση δεν έχει κυ­ρί­αρ­χο ρόλο, ενώ δεν υπάρ­χει κά­ποιο κε­ντρι­κό συ­ντο­νι­στι­κό όρ­γα­νο. Αντι­θέ­τως, θα μπο­ρού­σε να πει κα­νείς πως επι­κρα­τεί μια γε­νι­κή προ­σπά­θεια να μην υπάρ­ξει καμία σύν­δε­ση με κα­νέ­να πο­λι­τι­κό κόμμα, αν και η ανε­ξάρ­τη­τη φοι­τη­τι­κή ορ­γά­νω­ση LPU (Κί­νη­ση για το Πα­νε­πι­στή­μιο), που έχει υπάρ­ξει ο με­γα­λύ­τε­ρος αντί­πα­λος της κυ­βέρ­νη­σης στην από­πει­ρα της να εφαρ­μό­σει ακόμα πιο νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες πο­λι­τι­κές στο πα­νε­πι­στή­μιο, φαί­νε­ται να έχει μία σχε­τι­κή επιρ­ροή, κυ­ρί­ως στη συν­θη­μα­το­λο­γία.

Για το με­γα­λύ­τε­ρο μέρος όσων συμ­με­τέ­χουν στις δια­δη­λώ­σεις ο εχθρός έχει συ­γκε­κρι­μέ­νο πρό­σω­πο: αυτό του υπουρ­γού Παι­δεί­ας, πα­ρα­βλέ­πο­ντας το γε­γο­νός ότι οι ευ­θύ­νες δεν μπο­ρούν να κα­τα­λο­γι­στούν προ­σω­πι­κά, στο συ­γκε­κρι­μέ­νο άτομο που εφαρ­μό­ζει τις πο­λι­τι­κές επι­θέ­σεις στο πα­νε­πι­στή­μιο, αλλά πρέ­πει να εντο­πί­σουν τη ρίζα του προ­βλή­μα­τος, δη­λα­δή την συ­νο­λι­κή δια­χεί­ρι­ση του πο­λι­τι­κού και κοι­νω­νι­κού συ­στή­μα­τος. Η εξέ­γερ­ση ενά­ντια στον υπουρ­γό Παι­δεί­ας δεν μπο­ρεί να είναι μα­κρο­πρό­θε­σμη. Όλοι όσοι, προ­ερ­χό­με­νοι από το κα­πι­τα­λι­στι­κό μπλοκ, θα βρε­θούν, ή βρέ­θη­καν, στη θέση του εφάρ­μο­σαν και θα εφαρ­μό­σουν τις ίδιες πο­λι­τι­κές επι­λο­γές, με την ίδια συ­νέ­πεια. Η μόνη εναλ­λα­κτι­κή είναι το φοι­τη­τι­κό κί­νη­μα μέσω των πιέ­σε­ων που θέτει να προ­κα­λέ­σει κά­ποια ρι­ζι­κή αλ­λα­γή.

Οι πιέ­σεις αυτές είναι όντως με­γά­λες. Μπο­ρεί μέχρι τώρα να μην έχει υπάρ­ξει το αί­τη­μα να πέσει η κυ­βέρ­νη­ση, όμως το γε­γο­νός ότι για δια­δο­χι­κές βδο­μά­δες οι φοι­τη­τές/τριες βρί­σκο­νται στους δρό­μους –κερ­δί­ζο­ντας σιγά σιγά και την κοινή γνώμη– έχει αρ­χί­σει να δη­μιουρ­γεί πο­λι­τι­κές ρωγ­μές. Το κί­νη­μα αυτό έχει δη­μιουρ­γή­σει πολ­λές ελ­πί­δες για αλ­λα­γή σε κόσμο που έχει απο­γοη­τευ­τεί από την συ­νο­λι­κό­τε­ρη πο­λι­τι­κή κα­τά­στα­ση και από το αλ­βα­νι­κό status quo. Το στοί­χη­μα είναι το κατά πόσο το φοι­τη­τι­κό κί­νη­μα θα εκ­με­ταλ­λευ­τεί τις ευ­και­ρί­ες και τις δυ­να­τό­τη­τες που του δί­νο­νται ώστε να πραγ­μα­το­ποι­η­θούν αυτές οι ελ­πί­δες. Είναι πολύ κρί­σι­μο να ξε­πε­ρά­σει το αυ­θόρ­μη­το και αυ­το­ορ­γα­νω­μέ­νο στά­διο και να ξε­κι­νή­σει να δομεί τους τρό­πους για τη συ­νέ­χι­σή του. Για να υπάρ­ξει μια οποια­δή­πο­τε θε­τι­κή πα­ρα­κα­τα­θή­κη πρέ­πει να συ­γκλη­θούν συ­νε­λεύ­σεις, να προ­κύ­ψουν χώροι πο­λι­τι­κής συ­ζή­τη­σης και ορ­γά­νω­σης που θα δώ­σουν στο κί­νη­μα οξυ­γό­νο για να συ­νε­χί­σει αλλά και θα συν­δέ­σουν τους φοι­τη­τές με τα υπό­λοι­πα κομ­μά­τια της κοι­νω­νί­ας και τους μα­χό­με­νους αν­θρώ­πους.

rproject.gr