Κρίσιμος ανεμοδείκτης οι ολλανδικές εκλογές

Πάνος Πέτρου

Οι εκλογές στην Ολλανδία (15 Μάρτη) δείχνουν να αποκτούν περισσότερη σημασία για τη διεθνή πολιτική σκηνή, από ό,τι για τις πολιτικές εξελίξεις στην ίδια τη χώρα.

Συμ­βαί­νουν σε ένα πε­ρι­βάλ­λον όπου έχουν υπο­στεί ισχυ­ρά πλήγ­μα­τα οι πα­λιές «συ­ναι­νέ­σεις». Συμ­βαί­νουν σε μια χώρα όπου υπάρ­χουν μα­ζι­κές (του­λά­χι­στον εκλο­γι­κά-δη­μο­σκο­πι­κά) δυ­νά­μεις και στα δύο αντί­πα­λα «άκρα» του πο­λι­τι­κού φά­σμα­τος. Είναι οι πρώ­τες εκλο­γές σε ευ­ρω­παϊ­κό έδα­φος μετά την νίκη Ντό­ναλντ Τραμπ. Το εκλο­γι­κό απο­τέ­λε­σμα στο οποίο θα με­τα­φρα­στούν αυτές οι συν­θή­κες θα λει­τουρ­γή­σει λοι­πόν ως «σήμα», καθώς οι ολ­λαν­δι­κές εκλο­γές ανοί­γουν το χορό δια­δο­χι­κών εκλο­γι­κών ανα­με­τρή­σε­ων σε με­γά­λες χώρες (Γαλ­λία, Γερ­μα­νία, εν­δε­χο­μέ­νως και Ιτα­λία).

Τα βλέμ­μα­τα είναι προ­φα­νώς στραμ­μέ­να στο Κόμμα Ελευ­θε­ρί­ας του Βίλ­ντερς. Είναι ο πρω­το­πό­ρος στον «εκ­συγ­χρο­νι­σμό» της ακρο­δε­ξιάς και στην αξιο­ποί­η­ση της ισλα­μο­φο­βί­ας ως κε­ντρι­κού «ερ­γα­λεί­ου»: Ο Βίλ­ντερς υπε­ρα­σπι­ζό­ταν μια «ολ­λαν­δι­κό­τη­τα», που εν­σω­μά­τω­νε διά­φο­ρες πτυ­χές του ολ­λαν­δι­κού φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού (σε ζη­τή­μα­τα σε­ξι­σμού, ομο­φο­βί­ας, αντι­ση­μι­τι­σμού) με ένα στρε­βλό τρόπο («αυτά τα ζη­τή­μα­τα είναι λυ­μέ­να στην πο­λι­τι­σμέ­νη Ολ­λαν­δία, η πάλη είναι ενά­ντια στο ισλάμ που μας απει­λεί με επι­στρο­φή στη βαρ­βα­ρό­τη­τα»). Την ίδια εποχή, πα­ρέ­με­νε οι­κο­νο­μι­κά νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρος (και από το 2010 έως το 2012 στή­ρι­ζε κοι­νο­βου­λευ­τι­κά τη δεξιά κυ­βέρ­νη­ση, βά­ζο­ντας πλάτη στις μα­ζι­κές πε­ρι­κο­πές, με αντάλ­λαγ­μα την υιο­θέ­τη­ση ρα­τσι­στι­κών μέ­τρων από τα δύο δεξιά κυ­βερ­νη­τι­κά κόμ­μα­τα) και απο­δε­χό­ταν την «ευ­ρω­παϊ­κή ταυ­τό­τη­τα» της Ολ­λαν­δί­ας.

Αυτή η πε­ρί­ο­δος του κό­στι­σε δη­μο­σκο­πι­κά, με απο­τέ­λε­σμα να απο­σύ­ρει την υπο­στή­ρι­ξή του από την κυ­βέρ­νη­ση, όταν ήρθε ένα νέο δεύ­τε­ρο πα­κέ­το σκλη­ρών πε­ρι­κο­πών. Η χώρα οδη­γή­θη­κε σε νέες εκλο­γές, το Κόμμα Ελευ­θε­ρί­ας πλή­ρω­σε εκλο­γι­κά το τί­μη­μα της διε­τί­ας, αλλά δια­σώ­θη­κε έχο­ντας «δρα­πε­τεύ­σει» έγκαι­ρα. Ακο­λού­θη­σε μια στρο­φή υπε­ρά­σπι­σης του κοι­νω­νι­κού κρά­τους (συν­δυα­σμέ­νη πάντα με επι­θέ­σεις στους με­τα­νά­στες που τάχα το «αρ­μέ­γουν»), αλλά και μια αντι-ευ­ρω­παϊ­κή στρο­φή (συν­δυα­σμέ­νη με επι­θέ­σεις στους «τε­μπέ­λη­δες του Νότου» που μας αρ­μέ­γουν, και κυ­ρί­ως με επι­θέ­σεις στην Σέν­γκεν: η νέα μορφή «ολ­λαν­δι­κό­τη­τας» πλέον απει­λεί­ται από μια ΕΕ που κα­ταρ­γεί τα σύ­νο­ρα κι έχει πάψει να απο­τε­λεί προ­στα­σία απέ­να­ντι στην «ισλα­μι­κή απει­λή»). Πάνω σε αυτήν τη βάση πέ­τυ­χε μια δη­μο­σκο­πι­κή ανά­καμ­ψη που τον φέρ­νει σή­με­ρα να διεκ­δι­κεί μέχρι και την πρω­τιά. Πάνω σε αυτήν τη βάση, επι­διώ­κει «κοινό μέ­τω­πο» με τις πα­ρα­δο­σια­κές δυ­νά­μεις της ευ­ρω­παϊ­κής ακρο­δε­ξιάς (μια ταύ­τι­ση που πα­λιό­τε­ρα απέ­φευ­γε συ­στη­μα­τι­κά), και επι­χει­ρεί κά­ποιες πρώ­τες κι­νη­το­ποι­ή­σεις στο δρόμο (το Κόμμα Ελευ­θε­ρί­ας δεν ήταν καν «κόμμα», δεν είχε μέλη, ορ­γα­νώ­σεις, έντυ­πα) στις οποί­ες συ­να­ντιέ­ται και με τις διά­φο­ρες νε­ο­φα­σι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις.

Το τι θα πε­τύ­χει εκλο­γι­κά ο Βίλ­ντερς, θα είναι κρί­σι­μο για το μή­νυ­μα που θα στα­λεί στις άλλες χώρες.

Γι’ αυτό και έχει ση­μα­σία τι θα πε­τύ­χει το αντί­πα­λο δέος: Και αυτό δεν είναι το «ακραίο κέ­ντρο», αλλά οι δυ­νά­μεις στα αρι­στε­ρά του δι­κομ­μα­τι­σμού. Εκεί βρί­σκε­ται το Σο­σια­λι­στι­κό Κόμμα, ένα μα­ζι­κό αντι­νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο κόμμα της Αρι­στε­ράς που, αν και μα­οϊ­κών κα­τα­βο­λών, σή­με­ρα ου­σια­στι­κά διεκ­δι­κεί το ρόλο και τη θέση της «πα­λιάς σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας» (έχο­ντας ρίξει αρ­κε­τό νερό στο κρασί του στη δια­δρο­μή), και κατά και­ρούς κα­τα­γρά­φει πολύ υψηλά δη­μο­σκο­πι­κά πο­σο­στά, ενώ έχει πε­τύ­χει και καλά εκλο­γι­κά σκορ. Υπάρ­χει επί­σης η «Πρά­σι­νη Αρι­στε­ρά», προ­ϊ­όν ανα­σύν­θε­σης διά­φο­ρων κο­μου­νι­στο­γε­νών ομά­δων με οι­κο­λο­γι­κές δυ­νά­μεις στις αρχές της δε­κα­ε­τί­ας του ’90, που στέ­κε­ται σαφώς δε­ξιό­τε­ρα του ΣΚ (θυ­μί­ζει κε­ντρο­α­ρι­στε­ρά), αλλά δεν έχει συμ­με­τέ­χει ποτέ του σε κυ­βέρ­νη­ση και έτσι κα­τα­γρά­φε­ται στις δυ­νά­μεις της «αρι­στε­ρής αντι­πο­λί­τευ­σης».

Το αν θα ενι­σχυ­θούν και πόσο αυτές οι δυ­νά­μεις, θα είναι επί­σης ένα ση­μα­ντι­κό σήμα. Ιδιαί­τε­ρα καθώς το 2012-17 η Ολ­λαν­δία έζησε μια κυ­βέρ­νη­ση «Με­γά­λου Συ­να­σπι­σμού» – την οποία πλη­ρώ­νει πρω­τί­στως το Ερ­γα­τι­κό Κόμμα, που δη­μο­σκο­πι­κά απει­λεί­ται με κα­θί­ζη­ση, και το κρί­σι­μο ερώ­τη­μα είναι προς τα πού θα κι­νη­θούν οι ψη­φο­φό­ροι που το εγκα­τα­λεί­πουν. Η απά­ντη­ση σε αυτό το ερώ­τη­μα αφορά το δί­λημ­μα που έχει θέσει από το 2012 ο Με­λαν­σόν στη Γαλ­λία: Αν θα θε­ω­ρη­θεί υπεύ­θυ­νος για την κρίση ο τρα­πε­ζί­της ή ο με­τα­νά­στης.

Προς το παρόν, επι­κρα­τεί μια δη­μο­σκο­πι­κή ει­κό­να αβε­βαιό­τη­τας και αλ­λα­γών. Είναι πι­θα­νή μια ανα­τρο­πή συ­σχε­τι­σμών στο εσω­τε­ρι­κό της Δε­ξιάς, με τους (πιο «πα­ρα­δο­σια­κούς» συ­ντη­ρη­τι­κούς) Χρι­στια­νο­δη­μο­κρά­τες να πε­τυ­χαί­νουν μια με­γά­λη «νε­κρα­νά­στα­ση» και να διεκ­δι­κούν ξανά από το («φι­λε­λεύ­θε­ρο») Λαϊκό Κόμμα Ελευ­θε­ρί­ας και Δη­μο­κρα­τί­ας την πρω­το­κα­θε­δρία (την οποία είχαν ιστο­ρι­κά και έχα­σαν τα προη­γού­με­να χρό­νια). Από εκεί και πέρα, όλοι δεί­χνουν να διεκ­δι­κούν άνοδο των πο­σο­στών τους (κυ­ρί­ως στο φόντο της πτώ­σης του Ερ­γα­τι­κού Κόμ­μα­τος): από το Σο­σια­λι­στι­κό Κόμμα και την Πρά­σι­νη Αρι­στε­ρά μέχρι το σο­σιαλ­φι­λε­λεύ­θε­ρο D66 και το Κόμμα για τα Ζώα.

Βέ­βαια πολ­λές φορές έχουν ανα­τρα­πεί οι δη­μο­σκο­πι­κές προ­βλέ­ψεις στο δρόμο για την κάλπη, ενώ αρ­κε­τές φορές το Ερ­γα­τι­κό Κόμμα έχει απο­δει­χτεί επτά­ψυ­χο: τε­λευ­ταία φορά στις εκλο­γές του 2012, όταν όλες οι προ­βλέ­ψεις έδει­χναν ότι θα κα­τέρ­ρεε και θα έχανε την πρω­το­κα­θε­δρία από το Σο­σια­λι­στι­κό Κόμμα, το οποίο φλέρ­τα­ρε ακόμα και με την πρώτη θέση και βρέ­θη­κε τε­λι­κά τέ­ταρ­το.

Είναι μια ει­κό­να κρί­σης και ρευ­στό­τη­τας, εν­δει­κτι­κή της πε­ριό­δου που ζούμε, αν και ίσως δεν θα ση­μαί­νει κά­ποια σο­βα­ρή πο­λι­τι­κή κρίση με­τε­κλο­γι­κά στην ίδια την Ολ­λαν­δία, με δε­δο­μέ­νη την πα­ρά­δο­ση να υπάρ­χουν πολλά κόμ­μα­τα στο κοι­νο­βού­λιο και να σχη­μα­τί­ζο­νται πά­ντο­τε κυ­βερ­νή­σεις συ­νερ­γα­σί­ας. Αλλά το μή­νυ­μα της κάλ­πης θα είναι ση­μα­ντι­κό, τόσο ως «πυ­ξί­δα» για τις κοι­νω­νι­κές δια­θέ­σεις σε μια χώρα το «κέ­ντρο» της ΕΕ, όσο και για το «σήμα» που θα στεί­λει στην υπό­λοι­πη Ευ­ρώ­πη και για το ποιου πο­λι­τι­κού ρεύ­μα­τος τα πανιά θα φου­σκώ­σει…

rproject.gr