Το κίνημα #ΜeΤoo στο χώρο του θεάτρου

Το κίνημα #ΜeΤoo στο χώρο του θεάτρου

  • |

Το τελευταίο διάστημα, μέσα από καταγγελίες για γνωστά πρόσωπα του θεατρικού χώρου, έχει ανοίξει το θέμα της σεξουαλικής κακοποίησης, της εκμετάλλευσης και της σωματικής, λεκτικής ή και ψυχολογικής βίας.

Η χιο­νο­στι­βά­δα κα­ταγ­γε­λιών ξε­κί­νη­σε από τον χώρο του αθλη­τι­σμού, με τη δη­μό­σια κα­ταγ­γε­λία της Σο­φί­ας Μπε­κα­τώ­ρου για βια­σμό, και συ­νε­χί­ζε­ται αυτές τις μέρες και στο χώρο του πο­λι­τι­σμού. Με αυτό τον τρόπο ήρθε στην Ελ­λά­δα το κί­νη­μα #MeToo.

Αλέξανδρος Θεοδωρίδης

Το #MeToo σχε­τί­ζε­ται με την ερ­γο­δο­τι­κή αυ­θαι­ρε­σία, η οποία εντεί­νε­ται από τους μνη­μο­νια­κούς, αντερ­γα­τι­κούς νό­μους λι­τό­τη­τας. Όπως λοι­πόν γί­νε­ται σε όλους τους ερ­γα­σια­κούς χώ­ρους έτσι και στο θέ­α­τρο, οι ερ­γο­δό­τες, όντας συχνά και θια­σάρ­χες, έχουν το ελεύ­θε­ρο να ασυ­δο­τούν απέ­να­ντι στους ερ­γα­ζό­με­νους και τις ερ­γα­ζό­με­νες χωρίς να τους εμπο­δί­ζει κα­νέ­νας νόμος. Η ερ­γο­δο­τι­κή αυ­θαι­ρε­σία στο θέ­α­τρο χτί­στη­κε πάνω σε τρεις πα­ρά­γο­ντες: τους νό­μους που δί­νουν τη δυ­να­τό­τη­τα στον ερ­γο­δό­τη να κα­τα­πα­τά τα δι­καιώ­μα­τα των ερ­γα­ζο­μέ­νων, την αύ­ξη­ση της ανερ­γί­ας, που είναι το δυ­να­τό χαρτί των ερ­γο­δο­τών για να εκ­βιά­ζουν τους ερ­γα­ζό­με­νους και τις ερ­γα­ζό­με­νες (είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό ότι την πε­ρί­ο­δο της οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης αυ­ξή­θη­κε η ερ­γο­δο­τι­κή αυ­θαι­ρε­σία), και το υπο­θε­τι­κό μά­θη­μα που δίνει ο έμπει­ρος θια­σάρ­χης στον νέο και άπει­ρο ηθο­ποιό (μια θε­ω­ρία που υπάρ­χει χρό­νια στο χώρο του θε­ά­τρου).

Διεκ­δι­κή­σεις

Γι’ αυ­τούς τους λό­γους το Σω­μα­τείο Ελ­λή­νων Ηθο­ποιών (ΣΕΗ) και οι ερ­γα­ζό­με­νοι/ες του θε­ά­τρου οφεί­λουν να θέ­σουν και πάλι αι­τή­μα­τα που πε­ριο­ρί­ζουν την αυ­θαι­ρε­σία των ερ­γο­δο­τών. Ένα βήμα είναι η διεκ­δί­κη­ση των συλ­λο­γι­κών συμ­βά­σε­ων, που προ­στα­τεύ­ουν τα δι­καιώ­μα­τα των ερ­γα­ζο­μέ­νων και εμπο­δί­ζουν τους ερ­γο­δό­τες να προ­σαρ­μό­ζουν τις ατο­μι­κές συμ­βά­σεις ανά­λο­γα με το κέρ­δος τους. Ση­μα­ντι­κό, επί­σης, αί­τη­μα είναι και αυτό που αφορά την ασφά­λι­ση και την υγειο­νο­μι­κή πε­ρί­θαλ­ψη. Τέλος, η σύ­στα­ση του πει­θαρ­χι­κού συμ­βου­λί­ου στο ΣΕΗ, το οποίο θα προ­στα­τεύ­ει τον ερ­γα­ζό­με­νο και την ερ­γα­ζό­με­νη και θα του/της πα­ρέ­χει δω­ρε­άν ψυ­χο­λο­γι­κή και νο­μι­κή υπο­στή­ρι­ξη, είναι μια ση­μα­ντι­κή κί­νη­ση, της οποί­ας την εξέ­λι­ξη και συ­νέ­χεια ανα­μέ­νου­με.

Το ζή­τη­μα της σε­ξουα­λι­κής πα­ρε­νό­χλη­σης και κα­κο­ποί­η­σης στους χώ­ρους ερ­γα­σί­ας ανα­δει­κνύ­ει επί­σης και το ζή­τη­μα των έμ­φυ­λων δια­κρί­σε­ων και του σε­ξι­σμού. Ο χώρος του θε­ά­τρου είναι ένας αν­δρο­κρα­τού­με­νος χώρος, όπως και οι πολ­λοί ερ­γα­σια­κοί χώροι. Επί­σης είναι γε­γο­νός ότι τα πε­ρισ­σό­τε­ρα θύ­μα­τα σε­ξουα­λι­κής κα­κο­ποί­η­σης και εκ­με­τάλ­λευ­σης είναι γυ­ναί­κες και οι θύτες άντρες. Οι σε­ξι­στι­κές συ­μπε­ρι­φο­ρές υπάρ­χουν διά­χυ­τες μέσα στην κοι­νω­νία και ενι­σχύ­θη­καν το τε­λευ­ταίο διά­στη­μα. Είναι γνω­στό ότι η βία κατά των γυ­ναι­κών και η εν­δο­οι­κο­γε­νεια­κή βία αυ­ξή­θη­καν την πε­ρί­ο­δο της κα­ρα­ντί­νας. Οπότε είναι ση­μα­ντι­κό να ανα­δει­χθούν στα σω­μα­τεία και στους χώ­ρους δου­λειάς τα αντι­σε­ξι­στι­κά αι­τή­μα­τα, που βά­ζουν στο στό­χα­στρο το σε­ξι­σμό, τη σε­ξουα­λι­κή κα­κο­ποί­η­ση και εκ­με­τάλ­λευ­ση και την κα­τα­πί­ε­ση.

Κυ­βερ­νη­τι­κή υπο­κρι­σία

Το γε­γο­νός ότι η κυ­βέρ­νη­ση αδια­φο­ρεί και πα­ρέ­χει κά­λυ­ψη στους θύτες, όπως έγινε στην πε­ρί­πτω­ση του Λι­γνά­δη, ενι­σχύ­ει αυτή την ανά­γκη. Οι δη­λώ­σεις από την πλευ­ρά της κυ­βέρ­νη­σης, που στα λόγια στη­ρί­ζει τα θύ­μα­τα, δεν έχουν καμία σχέση με την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, αν συ­νυ­πο­λο­γί­σου­με τον πε­ριο­ρι­σμό και το κλεί­σι­μο των δομών στή­ρι­ξης κα­κο­ποι­η­μέ­νων γυ­ναι­κών, την έλ­λει­ψη δω­ρε­άν ψυ­χο­λο­γι­κής, νο­μι­κής και υγειο­νο­μι­κής υπο­στή­ρι­ξης που είναι ανα­γκαί­ες για τα θύ­μα­τα έμ­φυ­λης βίας, το κλεί­σι­μο πολ­λών παι­δι­κών σταθ­μών, που δε­σμεύ­ει τις γυ­ναί­κες με την απλή­ρω­τη ερ­γα­σία στο σπίτι, καθώς και την αύ­ξη­ση της ανερ­γί­ας, που πλήτ­τει κυ­ρί­ως τις γυ­ναί­κες και τις ανα­γκά­ζει να πα­ρα­μέ­νουν σε δου­λειές στις οποί­ες βιώ­νουν κα­κο­ποί­η­ση. Ταυ­τό­χρο­να, η κυ­βέρ­νη­ση συ­νε­χί­ζει να δια­τη­ρεί εχθρι­κή στάση απέ­να­ντι στον πλητ­τό­με­νο ερ­γα­ζό­με­νο κόσμο στο χώρο του πο­λι­τι­σμού. Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό πα­ρά­δειγ­μα είναι η από­φα­ση του Υπουρ­γεί­ου Πο­λι­τι­σμού να μην πα­ρέ­χει καμία βο­ή­θεια στους ερ­γα­ζό­με­νους και στις ερ­γα­ζό­με­νες στον καλ­λι­τε­χνι­κό χώρο. Την ίδια ώρα που δί­νο­νται από την κυ­βέρ­νη­ση υπέ­ρο­γκα ποσά για εξο­πλι­σμούς, για την αστυ­νο­μία και για την ενί­σχυ­ση με­γά­λων επι­χει­ρη­μα­τι­κών κύ­κλων, μέ­νουν στο πε­ρι­θώ­ριο οι κλά­δοι που πλήτ­το­νται.

«Να μι­λά­με ανοι­χτά»

Σε μια πε­ρί­ο­δο που ο πάγος σπάει και σε κα­θη­με­ρι­νή βάση λύ­νουν τη σιωπή τους άν­θρω­ποι που βί­ω­σαν την εκ­με­τάλ­λευ­ση και την κα­κο­ποί­η­ση, το κί­νη­μα #MeToo στην Ελ­λά­δα μπο­ρεί και πρέ­πει να συ­νε­χί­σει να υπάρ­χει παίρ­νο­ντας ακόμα με­γα­λύ­τε­ρες δια­στά­σεις και σε άλ­λους ερ­γα­σια­κούς χώ­ρους, όπως χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά μας είπε η Φαί­δρα Κοτέα, σπου­δά­στρια δρα­μα­το­θε­ρα­πεί­ας: «Νιώθω πολλή χαρά ως άτομο αυτής της κοι­νω­νί­ας με το γε­γο­νός ότι αρ­χί­ζου­με να μι­λά­με ανοι­χτά για θέ­μα­τα κα­κο­ποί­η­σης και πα­ρε­νό­χλη­σης στον ερ­γα­σια­κό τομέα και γε­νι­κό­τε­ρα στις ζωές μας. Προσ­δο­κώ να επε­κτα­θεί αυτό και σε άλ­λους χώ­ρους, ή σε όλους τους χώ­ρους όπου υπάρ­χει βία, να ακου­στούν οι φωνές αν­θρώ­πων που δεν έχουν “όνομα”, φωνές που δεν θα ακου­στούν εύ­κο­λα ούτε θα τους δώσει κά­ποιος βήμα στα κα­νά­λια. Να δοθεί και να δώ­σου­με και εμείς οι ίδιοι χώρο στο να ακου­στούν και αυτές οι φωνές». Ένας αγώ­νας που πρέ­πει να δώ­σου­με είναι να συ­νε­χί­σει να κι­νεί­ται το κί­νη­μα #MeToo σε ρι­ζο­σπα­στι­κό δρόμο και να μην υπο­πέ­σει σε λο­γι­κές «κί­τρι­νου τύπου», όπως επι­διώ­κουν να γίνει τα ΜΜΕ. Όπως το λέει η Ζωή Μπιτ­χα­βά, τρι­το­ε­τής σπου­δά­στρια δρα­μα­τι­κής σχο­λής: «Ελ­πί­ζω, εύ­χο­μαι, πα­λεύω, στη­ρί­ζω και αγω­νί­ζο­μαι με κάθε μέσο ώστε το κί­νη­μα που γεν­νή­θη­κε να μην κα­τα­λή­ξει σαν μια φού­σκα που έσκα­σε και ξε­χά­στη­κε. Ήρθε για να μεί­νει. Ήρθε για να μπο­ρέ­σου­με να μι­λά­με, να μην ντρε­πό­μα­στε, να εκ­φρα­ζό­μα­στε ελεύ­θε­ρα!» Τέλος, είναι μια πολύ κρί­σι­μη και ση­μα­ντι­κή στιγ­μή για τον καλ­λι­τε­χνι­κό χώρο και όχι μόνο, η οποία έχει τη δυ­να­τό­τη­τα να γεν­νή­σει κάτι και­νούρ­γιο, απαλ­λαγ­μέ­νο από τα κακώς κεί­με­να του πα­ρελ­θό­ντος, όπως μας είπε και ο Σπύ­ρος Μπέ­τσης, θε­α­τρο­λό­γος-θε­α­τρι­κός συγ­γρα­φέ­ας: «Ίσως είναι χρή­σι­μο κά­ποιες φορές να στα­μα­τά­με τον φρε­νή­ρη ρυθμό των και­ρών μας. Να ανα­δυ­θούν αλή­θειες και να γκρε­μι­στούν οι πα­θο­γέ­νειες της έπαρ­σης. Μέσα από αυτήν τη δρα­στη­ριό­τη­τα όπως συμ­βαί­νει τον τε­λευ­ταίο καιρό, είναι η στιγ­μή να δοθεί απλό­χε­ρα και χωρίς βια­σύ­νη ο χώρος για να αν­θί­σει η αλή­θεια, να φω­τι­στούν και οι πιο σκο­τει­νές γω­νιές κά­ποιων ψυχών που τις πά­γω­σε το φο­βέ­ρι­σμα κά­ποιων “κυ­ρί­ων”. Ας κυο­φο­ρη­θεί με υπο­μο­νή και ευ­θύ­νη η αλ­λα­γή, και μόλις τα εμπό­δια ξε­πε­ρα­στούν να γεν­νη­θεί ένα θέ­α­τρο ανοι­χτό για όλους και για όλες, γε­μά­το ευ­και­ρί­ες και χωρίς υπο­δεί­ξεις».

/rproject.gr/

Εκτρωφείο Λαγων Καρφής Ευαγγελος