Μαρίκα Νίνου: «βράδια αξημέρωτα»

Η θεατρική παράσταση με τίτλο, «Μαρίκα Νίνου, σαν άστρο», σε σκηνοθεσία Μαριάννας Κάλμπαρη και μουσική επιμέλεια Γιάννου Περλέγκα, αναφέρεται σε μια ολόκληρη-μικρή εποχή, στα αμέσως επόμενα χρόνια μετά τον εμφύλιο πόλεμο. Και χρησιμοποιούμε αυτό το οξύμωρο σχήμα «ολόκληρη-μικρή εποχή», επειδή στα λίγα χρόνια που έζησε η Νίνου και στα ακόμη λιγότερα της μουσικής της λάμψης (μόνο επτά χρόνια), το άστρο της έμελλε να φωτίσει το λαϊκό τραγούδι.

Δημήτρης Κατσορίδας

Επί της ου­σί­ας η πα­ρά­στα­ση εστιά­ζει στην εποχή που το ρε­μπέ­τι­κο είναι στο από­γειο της ακμής του, τεί­νο­ντας να φθί­νει. Γι’ αυτό, ο θά­να­τός της, το 1957, συ­μπί­πτει με την πτώση του κλασ­σι­κού ρε­μπέ­τι­κου και τη στα­δια­κή με­τα­τρο­πή του σε κάτι άλλο, την «αστι­κο­ποί­η­σή του», όπως επι­ση­μαί­νει ο Γιάν­νος Περ­λέ­γκας.

Όμως, ποια είναι η Νίνου; Ήταν αρ­μέ­νι­κης κα­τα­γω­γής και το πραγ­μα­τι­κό της όνομα ήταν Ευαγ­γε­λία Ατα­μιάν. Το όνομά της το χρω­στά­ει στον δεύ­τε­ρο άντρα της, τον θια­σάρ­χη Νίκο (Νίνο) Νι­κο­λαϊ­δη. Ο πρώ­τος της άντρας την πα­ρά­τη­σε, με τον οποίο απέ­κτη­σε ένα γιό.

Η Νίνου Γεν­νή­θη­κε το 1922, επάνω σε ένα κα­ρά­βι, όταν έγινε η Μι­κρα­σια­τι­κή Κα­τα­στρο­φή και με­γά­λω­σε στην Κοκ­κι­νιά. Από μικρή είχε έφεση στο τρα­γού­δι. Πρω­το­εμ­φα­νί­στη­κε το 1948 με τον Μα­νώ­λη Χιώτη, κα­τό­πιν για λίγο με τον Περ­πι­νιά­δη, ενώ το 1949 γνω­ρί­ζε­ται με τον Τσι­τσά­νη. Επί­σης, συ­νερ­γά­στη­κε με τον Πα­παϊ­ω­άν­νου και τον Μη­τσά­κη.

Όμως, από τα επτά χρό­νια που με­σου­ρά­νη­σε, τα τέσ­σε­ρα ήταν μαζί με τον Τσι­τσά­νη. Η σχέση της μαζί του και η συ­νερ­γα­σία τους ήταν πο­λυ­κύ­μα­ντη και τα­ρα­χώ­δης και υπήρ­ξε κα­θο­ρι­στι­κή από πολ­λές από­ψεις. Η Νίνου ήταν ένας ιδιό­μορ­φος και απαι­τη­τι­κός χα­ρα­κτή­ρας και πολ­λές φορές στε­νο­χω­ρού­σε τον συμ­βα­τι­κό Τσι­τσά­νη. Μά­λι­στα, το τρα­γού­δι, «Τι σή­με­ρα, τι αύριο, τι τώρα» (1954), που η ίδια ερ­μή­νευ­σε εξαι­ρε­τι­κά, το είχε γρά­ψει ο Τσι­τσά­νης ως απο­χαι­ρε­τι­στή­ριο γράμ­μα προς αυτή. Τον Σε­πτέμ­βρη του 1954 που η Νίνου είναι στην Αμε­ρι­κή, ηχο­γρα­φεί ένα τρα­γού­δι του Χιώτη, το «Πες μου αν με βα­ρέ­θη­κες», το οποίο μοιά­ζει με το δικό της μή­νυ­μα στον Τσι­τσά­νη. Εν τω με­τα­ξύ, έχει δια­γνω­στεί με καρ­κί­νο της μή­τρας.

Με την επι­στρο­φή της στην Ελ­λά­δα και με προ­χω­ρη­μέ­νο καρ­κί­νο, ηχο­γρα­φεί ένα τρα­γού­δι του Χα­τζι­δά­κι, το «Αγάπη που ’γι­νες δί­κο­πο μα­χαί­ρι» (στί­χοι Κα­κο­γιάν­νη). Στη δι­σκο­γρα­φία υπάρ­χουν 174 τρα­γού­δια της Νίνου, εκ των οποί­ων το 1/3 ανή­κουν στο Τσι­τσά­νη. Ανά­με­σα σε αυτά το «Γεν­νή­θη­κα για να πονώ» (στί­χοι Κ. Βίρ­βος). Επί­σης, μια πολύ ωραία ερ­μη­νεία της είναι το, «Πάρε πια το δρόμο σου» (1955), των Σμυρ­ναί­ου και Τραϊ­φό­ρου.

Η και­νο­το­μία της Νίνου στον αν­δρο­κρα­τού­με­νο χώρο του τρα­γου­διού ήταν ότι υπήρ­ξε η πρώτη γυ­ναί­κα που ση­κώ­θη­κε όρθια στο πάλκο, ξε­ση­κώ­νο­ντας, με το τρα­γού­δι της, τον πόθο τον αν­θρώ­πων για τον έρωτα, αλλά και για τον ίδιο τον πόθο, ωθώ­ντας τους θα­μώ­νες να δια­σκε­δά­σουν και να χο­ρέ­ψουν.

Εξάλ­λου, αυτό είναι το ρε­μπέ­τι­κο: τρα­γού­δια που ακού­γο­νται με την καρ­διά. Τα πε­ρισ­σό­τε­ρα από αυτά ανα­φέ­ρο­νται στην αγάπη και τον χω­ρι­σμό και γι’ αυτό απο­τε­λούν από μόνα τους Ερω­τι­κές Επι­στο­λές.

Η Νίνου πε­θαί­νει σε ηλι­κία 35 ετών, στις 23-2-1957. Στη μνήμη της ο Τσι­τσά­νης της αφιέ­ρω­σε το γνω­στό, «Κυ­ρια­κή σε γνώ­ρι­σα… Κυ­ρια­κή σε χάνω…». Η ζωή της ενέ­πνευ­σε το σε­νά­ριο για την ται­νία του Κώστα Φέρρη, «Ρε­μπέ­τι­κο», το 1983.

Η εν λόγω θε­α­τρι­κή πα­ρά­στα­ση συν­δυά­ζει ζω­ντα­νή μου­σι­κή και τρα­γού­δι, κεί­με­νο, διά­λο­γο και χο­ρο­α­κρο­βα­σία, με­τα­φέ­ρο­ντάς μας στο κλίμα της επο­χής. Κλεί­νει με το εξαι­ρε­τι­κής από­δο­σης από τη Νίνου, τρα­γού­δι του Χιώτη, σε μορφή βαλς, «Έχασα τα μάτια τα ωραία (βρά­δια αξη­μέ­ρω­τα)».

/rproject.gr/