Η ανάγκη ενός νέου διεθνισμού: 100 χρόνια από την ίδρυση της Τρίτης Διεθνούς

Μεταξύ 2 και 6 Μαρτίου 1919, συγκλήθηκε διεθνής διάσκεψη στη Μόσχα, η οποία έμελε να θέσει τις βάσεις της Τρίτης Διεθνούς.

Η Τρίτη Διε­θνής ή Κομ­μου­νι­στι­κή Διε­θνής ή Κο­μι­ντέρν δεν έπεσε ξαφ­νι­κά από τον ου­ρα­νό, εξαι­τί­ας μόνο της ρώ­σι­κης Οκτω­βρια­νής Επα­νά­στα­σης του 1917. Οι διερ­γα­σί­ες είχαν ξε­κι­νή­σει μετά τη χρε­ο­κο­πία της Β΄ Σο­σια­λι­στι­κής Διε­θνούς, όταν τα πιο βα­σι­κά της τμή­μα­τα (Γερ­μα­νί­ας, Γαλ­λί­ας, Βελ­γί­ου) ου­σια­στι­κά τά­χθη­καν υπέρ του Α΄ Πα­γκο­σμί­ου Πο­λέ­μου και της υπε­ρά­σπι­σης των εθνι­κών αστι­κών κρα­τών, ψη­φί­ζο­ντας υπέρ των πο­λε­μι­κών δα­πα­νών. Δη­λα­δή, οι απαρ­χές της ίδρυ­σής της ήταν ο πό­λε­μος και οι δύο δια­σκέ­ψεις των αντι-πο­λε­μι­κών σο­σια­λι­στών, οι οποί­ες έγι­ναν στο Τσί­μερ­βαλντ (Σε­πτέμ­βρης 1915) και στο Κί­ε­νταλ (Απρί­λης 1916) της Ελ­βε­τί­ας. Μά­λι­στα, σε άλλη συν­διά­σκε­ψη, στη Στοκ­χόλ­μη, απο­φα­σί­στη­κε η ίδρυ­ση νέας Διε­θνούς.

Δημήτρης Κατσορίδας

Κα­τό­πιν, με τη νίκη της Οκτω­βρια­νής Επα­νά­στα­σης και την κρίση της Β΄ Διε­θνούς, η προη­γού­με­νη από­φα­ση έγινε πράξη, με τη σύ­γκλι­ση στη Μόσχα, του ιδρυ­τι­κού συ­νε­δρί­ου της Τρί­της Διε­θνούς, πα­ρό­τι είχε πιο πολύ ανα­γνω­ρι­στι­κό χα­ρα­κτή­ρα. Εκεί αντι­προ­σω­πεύ­τη­καν διά­φο­ρα κόμ­μα­τα και ομά­δες, όπως το Νορ­βη­γι­κό Ερ­γα­τι­κό Κόμμα, το Κ.Κ. Γερ­μα­νί­ας κ.ά., μέχρι και αναρ­χι­κές ή αναρ­χο­συν­δι­κα­λι­στι­κές ομά­δες Ιτα­λών, Γάλ­λων και Ισπα­νών. Μά­λι­στα, η με­γα­λύ­τε­ρη ερ­γα­τι­κή ομο­σπον­δία της Ισπα­νί­ας (CNT), η οποία ήταν υπό την επιρ­ροή των αναρ­χο­συν­δι­κα­λι­στών, απο­φά­σι­σε να γίνει μέλος της ιδρυ­θεί­σης Τρί­της Διε­θνούς. Εκ­πρό­σω­ποί της ήταν ο Αντρές Νιν και ο Πε­στά­νια. Επί­σης, με­τα­ξύ άλλων, είχαν προ­τα­θεί να συμ­με­τέ­χουν οι Βιο­μη­χα­νι­κοί Ερ­γά­τες του Κό­σμου-IWW (Αμε­ρι­κής, Αγ­γλί­ας, Αυ­στρα­λί­ας), καθώς και η Βιο­μη­χα­νι­κή Ένωση Ερ­γα­ζο­μέ­νων της Αμε­ρι­κής.

Το γε­γο­νός ότι συμ­με­τεί­χαν πολ­λές αναρ­χι­κές ομά­δες οφεί­λε­ται επι­πλέ­ον και στο πε­ρί­φη­μο βι­βλίο του Λένιν, «Κρά­τος και Επα­νά­στα­ση», το οποίο γρά­φτη­κε με­τα­ξύ Αυ­γού­στου-Σε­πτεμ­βρί­ου 1917, και θα μπο­ρού­σε να χα­ρα­κτη­ρι­στεί ως το πιο αναρ­χι­κό του κεί­με­νο. Το εν λόγω βι­βλίο είχε δια­μορ­φώ­σει, μαζί με την νίκη της ερ­γα­το­α­γρο­τι­κής επα­νά­στα­σης, ένα ευ­νοϊ­κό κλίμα προς μια συμ­φι­λί­ω­ση με­τα­ξύ αναρ­χο­συν­δι­κα­λι­σμού και μαρ­ξι­σμού.

Κατά πώς φαί­νε­ται, ήταν ο επα­να­στα­τι­κός ανα­βρα­σμός όλη εκεί­νη την πε­ρί­ο­δο, ιδιαί­τε­ρα με­τα­ξύ 1918-20, που συ­νέ­βα­λαν στον εν­θου­σια­σμό και στη δη­μιουρ­γία της Τρί­της Διε­θνούς. Συ­γκε­κρι­μέ­να, τον Ια­νουά­ριο 1918 ξεσπά επα­νά­στα­ση στη Φιν­λαν­δία, τον Οκτώ­βριο πέ­φτει η μο­ναρ­χία των Αψ­βούρ­γων στην Αυ­στρο­ουγ­γα­ρία, τον Νο­έμ­βριο ξεσπά επα­νά­στα­ση στη Γερ­μα­νία, ενώ με­τα­ξύ Μαρ­τί­ου και Αυ­γού­στου 1919 έχου­με την ολι­γό­μη­νη σο­βιε­τι­κή δη­μο­κρα­τία στην Ουγ­γα­ρία, και με­τα­ξύ 1919-20 δη­μιουρ­γού­νται τα ερ­γο­στα­σια­κά συμ­βού­λια στο Το­ρί­νο στην Ιτα­λία.

Σε αυτό το κλίμα έγινε το 1ο και 2ο Συ­νέ­δριο της Τρί­της Διε­θνούς. Ει­δι­κά στο δεύ­τε­ρο Συ­νέ­δριο (19/7 έως 7/8/1920), τέ­θη­καν επί της ου­σί­ας όλα τα ζη­τή­μα­τα της επα­να­στα­τι­κής δια­δι­κα­σί­ας, της με­τα­βα­τι­κής πε­ριό­δου, του συν­δι­κα­λι­σμού, του ρόλου του κόμ­μα­τος, το εθνι­κό ζή­τη­μα κ.λπ., με με­γά­λες δια­φο­ρές και απο­κλί­σεις με­τα­ξύ των συμ­με­τε­χό­ντων. Ιδιαί­τε­ρα, στην ορ­γά­νω­ση κόμ­μα­τος υπήρ­ξε με­γά­λη δια­φω­νία με­τα­ξύ αναρ­χι­κών και μπολ­σε­βί­κων, όπως αυτή εκ­φρά­στη­κε στην αντι­πα­ρά­θε­ση με­τα­ξύ Πε­στά­νια και Τρό­τσκι. Ο Πε­στά­νια έφερ­νε την εμπει­ρία μιας με­γά­λης ερ­γα­τι­κής αναρ­χο­συν­δι­κα­λι­στι­κής ορ­γά­νω­σης, της CNT, και γι’ αυτό υπο­βάθ­μι­ζε τη δη­μιουρ­γία Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος στην Ισπα­νία. Μά­λι­στα, αυτές οι δια­φο­ρές ήταν, με­τα­ξύ άλλων, που ώθη­σαν τη CNT έξω από τις γραμ­μές της Τρί­της Διε­θνούς το 1920.

Όμως, η προ­α­να­φερ­θεί­σα επα­να­στα­τι­κή άνο­δος δεν δι­ήρ­κε­σε. Η κα­τα­στο­λή των επα­να­στά­σε­ων και εξε­γέρ­σε­ων και η βαθ­μιαία στα­θε­ρο­ποί­η­ση του κα­πι­τα­λι­σμού άρ­χι­σαν να εξα­σθε­νούν την Γ΄ Κομ­μου­νι­στι­κή Διε­θνή (Κ.Δ.) προς όφε­λος της Β΄ Σο­σια­λι­στι­κής Διε­θνούς. Παρά τη ζημιά που είχε υπο­στεί η Δεύ­τε­ρη Διε­θνής, άρ­χι­σε στα­δια­κά να ανα­κτά το κύρος και την υπε­ρο­χή της στην ερ­γα­τι­κή τάξη ένα­ντι της Τρί­της. Γι’ αυτό στο τρίτο Συ­νέ­δριο της Κ.Δ. (Ιού­νης 1921) και ιδιαί­τε­ρα στο τέ­ταρ­το (5/11 έως 15/12/1922) δια­τυ­πώ­νε­ται η θέση του Ενιαί­ου Ερ­γα­τι­κού Με­τώ­που και το σύν­θη­μα «προς τις μάζες», ενώ τί­θε­ται το ζή­τη­μα της συ­νερ­γα­σί­ας με τις άλλες δύο διε­θνείς ορ­γα­νώ­σεις (της Δεύ­τε­ρης και της Δυό­μι­ση  Διε­θνούς).

Από το θά­να­το του Λένιν και έπει­τα τα συ­νέ­δρια της Κ.Δ. άρ­χι­σαν να γί­νο­νται πιο αραιά. Η επι­κρά­τη­ση του στα­λι­νι­σμού οδή­γη­σε την Κ.Δ. σε όρ­γα­νο συμ­φε­ρό­ντων της Σο­βιε­τι­κής Ένω­σης, μέχρι που δια­λύ­θη­κε στις 15-5-1943 με από­φα­ση της Εκτε­λε­στι­κής Επι­τρο­πής της Κ.Δ. και όχι από συ­νέ­δριο.

Τα ερω­τή­μα­τα που τί­θε­νται είναι τα εξής: Έχου­με ανά­γκη σή­με­ρα από ένα νέο διε­θνι­σμό; Τι εί­δους διε­θνι­σμό; Γιατί δεν υπάρ­χει; Γιατί δεν γί­νο­νται προ­σπά­θειες και κι­νή­σεις για μια νέα Διε­θνή;

Βέ­βαια, πα­ρό­τι έχου­με ανά­γκη από ένα νέο διε­θνι­σμό, εντού­τοις πρα­κτι­κά δεν έχου­με σχε­δόν τί­πο­τα. Ούτε διεκ­δι­κη­τι­κό ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα ούτε επα­να­στά­σεις ούτε μα­ζι­κά επα­να­στα­τι­κά κόμ­μα­τα ούτε μα­ζι­κή Διε­θνή ούτε αντί­στοι­χη κουλ­τού­ρα. Απε­να­ντί­ας, έχου­με μια τε­ρά­στια διε­θνο­ποί­η­ση του κε­φα­λαί­ου, η οποία έχει επι­φέ­ρει μια στρα­τη­γι­κή ήττα στις δυ­νά­μεις της ερ­γα­σί­ας διε­θνώς, οι οποί­ες κι­νού­νται αντι­στρό­φως ανά­λο­γα από την τάση του κε­φα­λαί­ου και γι’ αυτό έχου­με αύ­ξη­ση του εθνι­κι­σμού. Και αυτό είναι το επί­τευγ­μα του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού: δεν κιν­δυ­νεύ­ει από που­θε­νά, ενώ αντί­θε­τα έχου­με κρίση της ερ­γα­σί­ας.

Βέ­βαια, διε­θνι­σμός δεν ση­μαί­νει «εθνο­μη­δε­νι­σμός», όπως δια­τεί­νο­νται οι αντί­πα­λοί του, καθώς τα έθνη-κρά­τη δεν κα­ταρ­γού­νται επει­δή κά­ποιοι το θέ­λουν. Διότι για να υπάρ­χει διε­θνι­σμός, προ­ϋ­πο­θέ­τει έθνη στα οποία η ερ­γα­τι­κή τάξη θα πρέ­πει να συ­σπει­ρω­θεί σε μια νέα Διε­θνή. Άρα, ση­μαί­νει αντι­πα­ρά­θε­ση με τους δια­χω­ρι­σμούς, συ­σπεί­ρω­ση σε ενιαί­ες ερ­γα­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις, καλ­λιέρ­γεια της δη­μο­κρα­τι­κής αρχής της αυ­το­διά­θε­σης και του αυ­το­προσ­διο­ρι­σμού ως βα­σι­κής αρχής του διε­θνι­σμού, η οποία βοηθά στην ει­λι­κρι­νή προ­σέγ­γι­ση και ενό­τη­τα των ερ­γα­ζο­μέ­νων, και τέλος καλ­λιέρ­γεια αντί­στοι­χης κουλ­τού­ρας.

/rproject.gr/